نمایش مبدأ برای فهرست کتابهای چاپی عربی از آغاز چاپ تا کنون، سایر کشورها: بیشتر از سال 1340ه ببعد

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR03291J1.jpg
| عنوان =فهرست کتاب‌های چاپی عربی: از آغاز چاپ تا کنون، سایر کشورها: بیشتر از سال 1340ه ببعد
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[مشار، خان بابا]] (نویسنده)
| زبان =فارسی
| کد کنگره =‏‎‏Z‎‏ ‎‏3366‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏5‎‏ف‎‏9
| موضوع =
کتاب‌های چاپی - ایران

کتاب‏های چاپی عربی - کتاب‌شناسی
| ناشر = 
[بی نا]
| مکان نشر =[بی جا] -
| سال نشر = 1344 ش 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03291AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =4883
| کتابخوان همراه نور =03291
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}

'''فهرست كتاب‌هاى چاپى عربى؛ ايران: از آغاز چاپ تاكنون؛ ساير كشورها: بيشتر از سال 1340ق به بعد'''، اثر [[مشار، خان بابا|خان‌بابا مشار]]، چنان‌كه از نامش پيداست، فهرستى از كتاب‌هاى عربى چاپ ايران از آغاز صنعت چاپ تاكنون و ساير كشورها، از جمله عراق، لبنان، سوريه و... از سال 1340ق به بعد مى‌باشد كه به زبان فارسى تدوين گرديده است.

آنچه موجب اهميت كتاب مى‌شود، آن است كه نویسنده حدود بيست سال از عمر خود را صرف تنظيم آن به سبک «معجم المطبوعات»، شامل عموم كتاب‌هاى چاپى فارسى و نيز عربى قسمت عمده چاپ ايران، از ابتداى رواج صنعت چاپ تا زمان تدوين كتاب، نموده است<ref>مقدمه نویسنده، ص چهارده</ref>

== ساختار ==
كتاب با چهار مقدمه از سيد حسن تقى‌زاده، دكتر [[یارشاطر، احسان|احسان يارشاطر]]، دكتر محسن صبا و نویسنده آغاز و نام كتب، به ترتيب حروف الفبا، تنظيم گرديده است.

نویسنده گاه عبارتى چند در توضيح نكاتى كه ممكن بود ابهامى يا اشتباهى را باعث شود افزوده است؛ اما عموماًاز يادداشت‌هاى فراوان ديگرى كه در نقد كتب فراهم كرده بوده، براى رعايت روشى كه در اين نوع فهارس معمول است خوددارى نموده است<ref>مقدمه يارشاطر، ص هشت</ref>

== گزارش محتوا ==
در مقدمه آقاى تقى‌زاده، ضمن اشاره به خدمت عظيم نویسنده به علم و ادب فارسى به‌وسليه اثر حاضر، تلاش‌هاى وى در زمينه اصرار به فضلا و وزارت فرهنگ براى كمك به محققین در زمينه علم و ادب اسلامى، در ايجاد شش مجموعه كامل از جمله ذيلى بر «[[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]» حاجى خليفه، كتابى مشتمل بر نسخ خطى موجود عربى، فهرستى مشتمل بر كل كتب چاپى عربى و... ذكر گرديده است<ref>مقدمه تقى‌زاده، ص سه تا پنج</ref>

در مقدمه آقاى يارشاطر و صبا، به كوشش‌هاى نویسنده و اهميت كار وى اشاره گرديده<ref>ص شش تا دوازده</ref>و در مقدمه نویسنده، شيوه كار وى، توضيح داده شده است<ref>ص چهارده تا بيست</ref>

اين اثر، در دنباله كتاب ديگرى از مؤلف، به نام «فهرست كتاب‌هاى چاپى فارسى»، با مداومت در تحقيق و تتبع و با پشتكار قابل ستايشى تصنيف شده است<ref>مقدمه سيد حسن تقى‌زاده، ص3</ref>

از آنجا كه «معجم المطبوعات» حاوى اسامى كتب چاپى عربى لغات سال 1339ق مى‌باشد، لذا آنچه از كتاب‌هاى چاپى عربى كشورهاى خارج از ايران در فهرست تنظيمى آمده، بيشتر مربوط به سنوات از 1340ق به بعد است<ref>مقدمه نویسنده، ص چهارده</ref>

در اين فهرست، براى هريك از مؤلفان و مترجمان، در حدود امكان، به ذكر خصوصيات ذيل، مبادرت شده است: اسم، اسم پدر، نام خانوادگى، لقب، كنيه، تخلص، شهرت، تاريخ تولد، راجع به معاصران، تاريخ تولد يا تاريخ وفات راجع به گذشتگان در ذيل آن، پس از آن شرح حال و عكس و گراور خطوط، بعد اسامى كتاب‌هايى كه از هريك به طبع رسيده با مشخصات طبع<ref>همان</ref>

تنظيم اثر حاضر، بدين کیفیت صورت گرفته كه نویسنده ابتدا با مراجعه به فهرست كتابخانه‌هاى مجلس، مدرسه سپهسالار، عمومى معارف، دانشكده پزشکى تهران، دانشكده حقوق، دانش‌سراى عالى، آستان قدس رضوى در مشهد، مدرسه فاضل خان در مشهد، تربيت در تبريز، اسامى كتاب‌هاى چاپى با مشخصات طبع و نام مؤلف، مترجم و ساير اطلاعات مورد نياز را استخراج نموده است. سپس از روى برگه‌هاى كتابخانه‌هاى: مجلس، مدرسه سپهسالار، ملى، فنى وزارت فرهنگ، حقوق، دانشكده طب، دانشكده ادبيات، ملى ملك، دانشكده معقول و منقول، آستانه حضرت عبدالعظيم(ع) در رى، كتابخانه روزنامه اطلاعات، كتابخانه روزنامه كيهان، ساير اطلاعات مورد نياز را جمع‌آورى كرده است<ref>همان، ص پانزده</ref>

در مورد كتابخانه‌هاى: مدرسه فيضيه قم (2 جلد فهرست اين كتابخانه اخيرا چاپ شده است)، مدرسه حجتيه قم، آستانه قم، مدرسه هندى كربلا، حسینیه شوشترى‌ها در نجف، مدرسه [[بروجردی، حسین|آيت‌الله بروجردى]] در نجف، مدرسه صدر در نجف، كه داراى فهرست چاپى نبوده‌اند، پس از سفر به اين نواحى از روى كتاب‌ها استخراج شده است<ref>همان</ref>

نویسنده در ضمن جريان تنظيم فهرست، تا آنجا كه امكان داشته از جزوه‌ها و نشريات كتاب‌فروشى‌ها و مؤسسات مطبوعاتى ايران و هند، از قديم و جديد، جمع‌آورى كرده و به استخراج اسامى كتاب‌هاى چاپى پرداخته است<ref>همان</ref>

وى همچنين از روزنامه‌هاى قديم و جديد، مجلات، سالنامه‌هاى تحصيلى و غير تحصيلى، اخبار و نشريه‌هاى دانشگاه‌ها، تذكره‌ها، كتب ادبى، مقدمه كتاب‌هاى چاپى، دوره كتاب‌شناسى ملى ايران، كتاب‌هاى ماه، راهنماى كتاب [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعه]]، اكتفاء القنوع، تاريخ ادبى برون و... تا آخرين حد امكان، در جمع‌آورى اسامى كتاب‌هاى چاپى اقدام كرده و حتى تقاريظ و انتقادات راجع به كتب از مجلات و ساير مآخذ را جمع‌آورى و ذيل كتاب‌هاى مربوط، با ذكر مأخذ نقل نموده است<ref>همان</ref>

شرح حال مؤلفان و مترجمان نيز از كتب رجال و تذكره‌ها، سالنامه‌ها، روزنامه‌ها، مجلات و مقدمه كتب و نامه‌هاى ايشان به مؤلف استخراج و هركدام در جاى خود با ذكر مأخذ، قيد شده است<ref>همان</ref>

از جمله ويژگى‌هاى اين اثر نفيس، آن است كه اسامى مؤلفان معاصر بر حسب نام خانواده و قدما به ترتيب اسم و اسم پدر، لقب، كنيه، تخلص، به هركدام كه بيشتر شهرت داشته‌اند، رده‌بندى شده است<ref>همان، ص شانزده</ref>

نویسنده براى سهولت استخراج اسامى مؤلفان (نام خانواده، لقب، كنيه، تخلص، شهرت) هريك از آنان را در جاى خود با رعايت حروف تهجى ثبت و به اسامى مربوط عطف نموده است<ref>همان</ref>

چون كتاب‌هاى مندرج در اين اثر، فارسى و عربى است، كتاب‌هاى عربى بين دو قلاب نمايانده شده و براى كتاب‌هاى فارسى، علامتى قائل نشده است. همچنين در مشخصات طبع كتاب‌هاى سنگى، غالباً  به نام خطاط تصريح شده است<ref>همان</ref>

ديگر ويژگى كتاب آن است كه عنوان نام «محمد» در آغاز اسامى مانند: محمدابراهيم، محمداسماعيل، محمدحسن، محمدعلى و... به رويه بعضى از كتب رجال، براى جلوگيرى از پراكندگى اسامى، جزء اسم قرار داده نشده و در رديف: ابراهيم، اسماعيل، حسن، على و... آمده است<ref>همان</ref>

== وضعيت كتاب ==


فهرست اعلام كتاب، با ارجاع به تأليفات هريك، ترتيب داده شده كه در پايان كتاب، در بخشى جداگانه، به طبع رسيده است. با تنظيم اين فهرست، جوينده مى‌تواند كتاب مطلوب خود را بر حسب نام و يا نام مؤلف آن، به‌آسانى بيابد و در هر دو قسمت، اسم مشهورتر اصل قرار داده شده و از اسامى ديگر به اين اسم ارجاع گرديده است<ref>همان، ص بيست</ref>

==پانويس ==
<references/>

== منابع مقاله ==

مقدمه و متن كتاب.

[[رده:کتاب‌شناسی]]