نمایش مبدأ برای تيسير الوصول إلی منهاج الأصول من المنقول والمعقول

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR58124J1.jpg
| عنوان =تيسير الوصول إلى منهاج الأصول من المنقول و المعقول «المختصر»
| عنوان‌های دیگر =
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران =[[دخمیسی، عبدالفتاح أحمد قطب]] (محقق)
[[ابن إمام الکاملية، محمد بن محمد]] (نویسنده)
|زبان 
| زبان =عربی  
| کد کنگره =‏
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر =الفاروق الحديثة للطباعة والنشر  
| مکان نشر =مصر - قاهره 
| سال نشر =1423ق.   = 2002م. 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE58124AUTOMATIONCODE
| چاپ =چاپ  اول  
| شابک =
| تعداد جلد =6
| کتابخانۀ دیجیتال نور =58124
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =46115
| پس از =
| پیش از =
}}

'''تيسير الوصول إلی منهاج الأصول من المنقول والمعقول'''، اثر [[ابن إمام الكاملية، محمد بن محمد|کمال‌الدین محمد بن عبدالرحمن]]، معروف به [[ابن إمام الكاملية، محمد بن محمد|ابن امام الکاملیه]] (متوفی 874ق)، شرحی است بر کتاب «منهاج الوصول إلی علم الأصول» بیضاوی که با تحقیق [[دخمیسی، عبدالفتاح أحمد قطب|عبدالفتاح احمد قطب‌الدخمیسی]] به چاپ رسیده است.

محقق تصحیح و تحقیق کتاب حاضر را به‌عنوان پایان‌نامه دکترای خویش، در سال 1414ق/1993م، ارائه کرده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص6</ref>.

==روش شرح==
روش شرح بدین صورت است که ابتدا، متن اصلی در بالای صفحه آمده و سپس در پایین صفحه، به تشریح و تبیین معنای قسمت‌هایی از آن، پرداخته شده است.

کتاب با مقدمه مفصلی از محقق، آغاز گردیده و مطالب، در شش جلد، عرضه شده است. مقدمه محقق، مشتمل بر تمهید و چهار باب به شرح ذیل می‌باشد:

در تمهید، در سه فصل، به شرح ذیل، به بررسی اوضاع اجتماعی، سیاسی و علمی دوران زندگانی [[ابن إمام الكاملية، محمد بن محمد|ابن امام الکاملیه]] پرداخته شده است:
# فصل اول: در این فصل، در چهار مبحث، اوضاع اجتماعی عصر ممالیک مصر و موضوعاتی همچون چگونگی شکل‌گیری جامعه اسلامی<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص13</ref>، ارزش‌های دینی<ref>ر.ک: همان، ص15</ref>، طبقات اجتماعی<ref>ر.ک: همان، ص17</ref> و شرایط اقتصادی حاکم بر آن دوران، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص20</ref>.
# فصل دوم: در این فصل، از اوضاع سیاسی دوران ممالیک مصر و موضوعات مربوط به سیاست در آن دوران، از جمله بحث «خلیفه»<ref>ر.ک: همان، ص26</ref>، «سلطان»<ref>ر.ک: همان، ص28</ref>، مراتب و مناسب سیاسی مهم در دولت ممالیک<ref>ر.ک: همان، ص29</ref>، حوادث و اتفاقات مهم دوران حکومت ممالیک بر بلاد اسلامی، سخن به میان آمده است<ref>ر.ک: همان، ص32</ref>.
# فصل سوم: در این فصل، به‌منظور بررسی اوضاع علمی حاکم بر جوامع اسلامی در عصر ممالیک، به بررسی وضعیت مراکز علمی آن دوران، شامل مساجد، از جمله مسجد جامع عمرو بن عاص، ابن طولون و الازهر<ref>ر.ک: همان، ص37-‌38</ref> و مدارس، از جمله مدرسه صالحیه، کاملیه، ظاهریه، منصوریه و ناصریه<ref>ر.ک: همان، ص40-‌41</ref> پرداخته شده و سپس، عوامل خارجی و داخلی‌ای که منجر به شکوفایی جنبش علمی در این دوران گردید، مورد بحث قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص43-‌47</ref>.

باب اول، به معرفی [[ابن إمام الكاملية، محمد بن محمد|ابن امام الکاملیه]] اختصاص یافته و در پنج فصل، اطلاعات زیر از وی در اختیار خواننده قرار گرفته است:
# فصل اول: نسب، ولادت و خانواده<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>؛
# فصل دوم: تحصیل، سفرهایی که به‌منظور تحصیل و استماع روایت انجام داده است، شیوخ و معاصرین<ref>ر.ک: همان، ص55</ref>؛
# فصل سوم: اشتغال به تدریس و شاگردان<ref>ر.ک: همان، ص64</ref>؛
# فصل چهارم: جایگاه علمی و آثار<ref>ر.ک: همان، ص68</ref>؛
# فصل پنجم: دعوت وی به منصب قضاوت و وفات<ref>ر.ک: همان، ص91</ref>.

در باب دوم، در دو فصل زیر، به معرفی اثر حاضر، پرداخته شده است:
در فصل نخست، کتاب «منهاج الوصول إلی علم الأصول» و مؤلف، در سه مبحث زیر، معرفی گردیده است:
در مبحث اول، به روش‌شناسی این کتاب و اقداماتی که پس از امام شافعی در علم اصول، به دو روش متکلمین و حنفیه یا فقها صورت گرفته، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص99</ref>.

در مبحث دوم، شرح حال مختصری از مؤلف کتاب یادشده، عبدالله بن عمر بن محمد بن علی ابوالخیر، معروف به قاضی بیضاوی، در اختیار خواننده قرار گرفته<ref>ر.ک: همان، ص106</ref> و در مبحث سوم، توضیح مختصری پیرامون کتاب «منهاج» ارائه شده است<ref>ر.ک: همان، ص109</ref>.

در فصل دوم، در دو مبحث، ابتدا به برخی از شروح این کتاب، از جمله: «[[نهاية السول شرح منهاج الوصول في علم الأصول|نهاية السول في شرح منهاج الأصول]]» [[اسنوی، عبدالرحیم بن حسن|اسنوی]]، «[[شرح العبري]]»، «[[الإبهاج في شرح المنهاج علی منهاج الوصول إلی علم الأصول للقاضي البيضاوي|الإبهاج شرح المنهاج]]» [[تقی‌الدین سبکی]]، «[[التحرير لما في منهاج الأصول من المنقول والمعقول]]»، «[[سراج الوهاج]]» [[جاربردی]]، «شرح اسفرایینی» و «شرح اصفهانی»، اشاره گردیده<ref>ر.ک: همان، ص111-‌115</ref> و سپس، به تبیین تفاوت میان شرح حاضر و سه شرح «نهاية السول»، «شرح العبري» و «الإبهاج» پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص116-‌121</ref>.

در باب سوم، در سه فصل، به تأثیراتی که این کتاب، از آثار پیشین گرفته و همچنین، تأثیری که بر آثار پس از خود گذاشته است، اشاره شده است:

در فصل اول: تأثیر [[ابن إمام الكاملية، محمد بن محمد|ابن امام الکاملیه]] از نویسندگان پیش از خود، از جمله [[اسنوی، عبدالرحیم بن حسن|اسنوی]]<ref>ر.ک: همان، ص125</ref>، سبکی<ref>ر.ک: همان، ص131</ref> و عراقی<ref>ر.ک: همان، ص135</ref> و عبری<ref>ر.ک: همان، ص139</ref> مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

در فصل دوم، به تأثیراتی که [[ابن إمام الكاملية، محمد بن محمد|ابن امام الکاملیه]] از محدثین پیش از خود گرفته<ref>ر.ک: همان، ص141-‌151</ref> و در فصل سوم، به تأثیری که او بر نویسندگان پس از خود، از جمله یکی از شاگردان خود به نام [[شمس‌الدین ابوالجود خلیلی]] گذاشته اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص152</ref>.

[[ابن إمام الكاملية، محمد بن محمد|ابن امام الکاملیه]]، پس از نگارش این شرح، آن را خلاصه نموده و نام «مختصر تيسير الوصول إلی علم الأصول» را بر آن نهاده است؛ ازاین‌رو باب چهارم، در دو فصل، به بررسی اضافاتی که در «[[مختصر تيسير الوصول إلی علم الأصول]]» آمده<ref>ر.ک: همان، ص157</ref> و سپس استدراکات آن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص160</ref>.

==وضعیت کتاب==
فهارس کتاب، شامل فهرست آیات قرآن، احادیث نبوی(ص)، آثار، ابیات شعری، کتب مذکور در متن، اصطلاحات لغوی و اصولی و فقهی، اعلام، مذاهب فقهی و اماکن مذکور در کتاب، به‌همراه فهرست منابع مورد استفاده محقق و موضوعات هر شش جلد، در انتهای جلد ششم، آمده است.

توضیحات محقق، در پاورقی‌های کتاب جای گرفته است که در آنها، ضمن ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ج1، ص385</ref> و اشاره به اختلاف نسخ<ref>ر.ک: همان، ص387</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن<ref>ر.ک: همان، ص386</ref> و ارائه شرح حال مختصری از برخی اعلام مذکور<ref>ر.ک: همان</ref>، پرداخته شده است.

==پانویس ==
<references />

==منابع مقاله==
مقدمه و متن کتاب.

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[رده:کتاب‌شناسی]]
 
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
 
[[رده:فقه و اصول]]
 
[[رده:اصول فقه (آثارکلی)]]
 
[[رده:اصول فقه اهل سنت]]
[[رده:مهر(1400)]]