دانشنامه شعر عاشورایی انقلاب حسینی در شعر شاعران عرب و عجم: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ه‏اى' به 'ه‏‌اى'
جز (جایگزینی متن - 'ه‏ها' به 'ه‏‌ها')
جز (جایگزینی متن - 'ه‏اى' به 'ه‏‌اى')
خط ۵۸: خط ۵۸:
وی به این نکته اشاره دارد که در زبان عربى، از همان آغاز، پس از حادثه کربلا، آن واقعه‏ى عظیم به شعر راه یافت و بازماندگان شهدا از اهل‌بیت(ع) به سرودن مرثیه پرداختند. سپس شاعران دیگر در سال‌ها و قرون متمادى، همواره در ترسیم نهضت کربلا و بیان مصائب اهل‌بیت(ع) از سلاح شعر مدد گرفتند و در این راه هر شاعرى به فراخور زمان از سبک‏ها و روش‌هاى گوناگون بهره برده است. برخى در قالب سوزناک‏ترین مرثیه‏‌ها، عواطف را برانگیختند و به جنبه‏‌هاى عاطفى و روحى بیشتر تکیه کردند و برخى روش مقتل و واقعه‏نگارى و ثبت قضایا را براى شرح ماجرا در پیش گرفتند. بر همین اساس نباید انتظار داشت که شعر همه شاعران از لحاظ عمق و تأثیر یکسان باشد و یا توانایى و قدرت آنها را در خلق آثار منظوم به یکسان ارزیابى نمود<ref>ر.ک: همان، ص21</ref>
وی به این نکته اشاره دارد که در زبان عربى، از همان آغاز، پس از حادثه کربلا، آن واقعه‏ى عظیم به شعر راه یافت و بازماندگان شهدا از اهل‌بیت(ع) به سرودن مرثیه پرداختند. سپس شاعران دیگر در سال‌ها و قرون متمادى، همواره در ترسیم نهضت کربلا و بیان مصائب اهل‌بیت(ع) از سلاح شعر مدد گرفتند و در این راه هر شاعرى به فراخور زمان از سبک‏ها و روش‌هاى گوناگون بهره برده است. برخى در قالب سوزناک‏ترین مرثیه‏‌ها، عواطف را برانگیختند و به جنبه‏‌هاى عاطفى و روحى بیشتر تکیه کردند و برخى روش مقتل و واقعه‏نگارى و ثبت قضایا را براى شرح ماجرا در پیش گرفتند. بر همین اساس نباید انتظار داشت که شعر همه شاعران از لحاظ عمق و تأثیر یکسان باشد و یا توانایى و قدرت آنها را در خلق آثار منظوم به یکسان ارزیابى نمود<ref>ر.ک: همان، ص21</ref>


نویسنده بر این باور است که روش ائمه(ع) در ارج نهادن به شعر شاعران، توجه به شعر آنان بدون دخالت دادن شخصیت، رفتار و جهت‏گیرى سیاسى، اجتماعى و حتى مذهبى شاعران بوده است که وی نیز همین روش را مبناى کار قرار داده و به این نکته اشاره نموده است که اگر از شاعر دلسوخته‏اى که در رثاى سالار شهیدان(ع)سروده‏اى دارد، نامى برده نشده یا شعرى آورده نشده است، به‌خاطر عدم دسترسى به تذکره یا نمونه‏‌هاى شعر عاشورایى آنان بوده است‏<ref>ر.ک: همان</ref>
نویسنده بر این باور است که روش ائمه(ع) در ارج نهادن به شعر شاعران، توجه به شعر آنان بدون دخالت دادن شخصیت، رفتار و جهت‏گیرى سیاسى، اجتماعى و حتى مذهبى شاعران بوده است که وی نیز همین روش را مبناى کار قرار داده و به این نکته اشاره نموده است که اگر از شاعر دلسوخته‏‌اى که در رثاى سالار شهیدان(ع)سروده‏‌اى دارد، نامى برده نشده یا شعرى آورده نشده است، به‌خاطر عدم دسترسى به تذکره یا نمونه‏‌هاى شعر عاشورایى آنان بوده است‏<ref>ر.ک: همان</ref>
جلد اول دربرگیرنده زندگى شاعران عرب و نمونه‏‌هایى از بهترین اشعار و مراثى آنان و جلد دوم به همین شکل در مورد شاعران پارسى‌گوى است<ref>ر.ک: همان، ص29</ref>
جلد اول دربرگیرنده زندگى شاعران عرب و نمونه‏‌هایى از بهترین اشعار و مراثى آنان و جلد دوم به همین شکل در مورد شاعران پارسى‌گوى است<ref>ر.ک: همان، ص29</ref>


خط ۶۵: خط ۶۵:
این پنج دوره به ترتیب عبارتند از:
این پنج دوره به ترتیب عبارتند از:
دوره اول (قرن اول تا پایان قرن سوم هجری):
دوره اول (قرن اول تا پایان قرن سوم هجری):
نویسنده، این دوره را «دوره ندامت و پشیمانی» نام‌گذاری کرده است. در اوایل این دوره، یعنى قرن اول هجرى، شعراى نادم و تواب اشعار جان‌سوزى را در افسوس و پشیمانى خویش به‌جاى نهاده‏اند. آنان که در مسیر کربلا، امام حسین(ع) را تنها گذاردند و یا در زندان ابن زیاد اسیر بودند و به‌گونه‏اى از یارى امام(ع) محروم شدند، با آه و افسوس از این امر یاد کرده و گاه تا پایان زندگى با این اندوه و حسرت، گذران عمر نموده‏اند. افرادى چون عبیدالله بن حر جعفى که امام(ع)، خود براى دعوت به خیمه‏اش رفت، ولى او با بهانه‏‌هاى گوناگون از همراهى با حضرت سر باز زد و امام(ع) به او نصیحت فرمودند که به دوردست‌ها رود تا صداى استغاثه‏ى امام را در روز عاشورا نشنود؛ وگرنه با ذلّت در جهنم فرو مى‏افتد. هنوز چندى از واقعه‏ى عاشورا نگذشته است که ندامت، وجود او را در خویش مى‏گدازد و در شعر او سوزش این افسوس را مى‌توان یافت. این ندامت در اشعار توابین به اوج مى‏‌رسد تا آنجا که به دعوت براى اقدامى چاره‏ساز و جبران‏کننده منتهى مى‌گردد<ref>ر.ک: متن کتاب، ج1، ص49</ref>
نویسنده، این دوره را «دوره ندامت و پشیمانی» نام‌گذاری کرده است. در اوایل این دوره، یعنى قرن اول هجرى، شعراى نادم و تواب اشعار جان‌سوزى را در افسوس و پشیمانى خویش به‌جاى نهاده‏اند. آنان که در مسیر کربلا، امام حسین(ع) را تنها گذاردند و یا در زندان ابن زیاد اسیر بودند و به‌گونه‏‌اى از یارى امام(ع) محروم شدند، با آه و افسوس از این امر یاد کرده و گاه تا پایان زندگى با این اندوه و حسرت، گذران عمر نموده‏اند. افرادى چون عبیدالله بن حر جعفى که امام(ع)، خود براى دعوت به خیمه‏اش رفت، ولى او با بهانه‏‌هاى گوناگون از همراهى با حضرت سر باز زد و امام(ع) به او نصیحت فرمودند که به دوردست‌ها رود تا صداى استغاثه‏ى امام را در روز عاشورا نشنود؛ وگرنه با ذلّت در جهنم فرو مى‏افتد. هنوز چندى از واقعه‏ى عاشورا نگذشته است که ندامت، وجود او را در خویش مى‏گدازد و در شعر او سوزش این افسوس را مى‌توان یافت. این ندامت در اشعار توابین به اوج مى‏‌رسد تا آنجا که به دعوت براى اقدامى چاره‏ساز و جبران‏کننده منتهى مى‌گردد<ref>ر.ک: متن کتاب، ج1، ص49</ref>


دوره دوم (قرن چهارم تا پایان قرن ششم هجرى):
دوره دوم (قرن چهارم تا پایان قرن ششم هجرى):
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش