صفات و علامات متقین در خطبه امیرالمؤمنین علیه‌السلام

صفات و علامات متقین در خطبه امیرالمؤمنین(ع)
پدیدآوران	حاجیانی دشتی، عباس (نویسنده)
ناشر	محلاتی
مکان نشر	قم
سال نشر	۱۴۲۰ق
چاپ	اول
زبان	فارسی
تعداد جلد	۳
کد کنگره	‏BP 38/ن۰۱ح۲ص۷

صفات و علامات متقین در خطبه امیرالمؤمنین علیه‌السلام تألیف عباس حاجیانی دشتی (1328 - 1401ش)، کتاب، شرح و تفسیر خطبه ۱۸۴ نهج البلاغه، معروف به خطبه همام است. این خطبه به درخواست یکی از یاران امام، مبنی بر توصیف تقوا پیشگان، ایراد شده است.

نویسنده که آن را در سه بخش سامان داده هیچ سخنی از انگیزه تألیف و ویژگی‌های کتابش به میان نیاورده است.

در بخش اول، متن عربی خطبه، ترجمه فارسی، شرح حال همام، و چگونگی و موقعیت ایراد خطبه را بیان کرده است.

در بخش دوم ۲۸ صفت از اوصاف پارسایان و در بخش سوم، ۶۷ نشانه از نشانه های متقیان را که در این خطبه توسط حضرت علی(ع) بیان شده، با استفاده از منابع روایی شیعه شرح و تفسیر کرده است.

وی در این تفسیر از شرح های نهج البلاغه و شرح کتاب های حدیثی همانند مراة العقول بهره گرفته و تلاش کرده است که هر موضوعی را که به مناسبتی مطرح شده، همه جانبه بررسی نماید. شرح واژه‌های تفسیر و تبیین آنها و کاربردشان در میان دیگر اصطلاحات و مفاهیم دینی، استفاده از آیات و روایات برای شرح موضوع مورد نظر، توجه به کاربرد مشتقات واژه‌ها و مفاهیم، استفاده از قصه‌ها و رخدادهای تاریخی، شیوه نویسنده در این شرح است. نیز طرح پرسش و پرداختن به پاسخ آنها در رابطه با نکات مطرح شده در خطبه همام، از ویژگی‌های این اثر است.

وی، صفات متقیان را در یک تقسیم بندی بر اساس مضمون خطبه، فضیلت متقیان، گفتار آنان، پوشاک آنان، راه رفتنشان، چشم پوشی از محرمات، گوش دادن به علم سودمند، تسلیم بودنشان، شوق داشتن به ثواب و خوف از عقاب، عظمت خدا در دل آنها، رؤیت بهشت و جهنم از سوی آنان، تقسیم کرده است.

منابع مقاله

معاونت فرهنگی مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، کتاب‌شناسی توصیفی اهل‌بیت علیهم‌السلام، قم، مرکز چاپ و نشر مجمع جهانی اهل‌بیت(ع)، چاپ اول، 1383ش.