المستدرك علی الصحيحین: تفاوت میان نسخه‌ها

==ساختار==

==گزارش محتوا==

# روایات مطابق با شرط [[صحيح مسلم|مسلم]] که [[قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج|مسلم]] در کتابش نیاورده است؛

# روایات مطابق با شرط بخاری که بخاری در کتابش نیاورده است؛

# روایات مطابق با نظر حاکم.<ref>ر.ک: همان، ص44</ref>

# در مقدمه کتاب، مؤلف بعد از حمد و ثنای خداوند درباره پیامبر(ص) و امت او ویژگی‎های این امت در مقایسه با سایر امت‎ها سخن می‎گوید و سپس به وضعیت جامعه اشاره می‌کند مخصوصاً به این موضوع که به احادیث خارج از صحیحین اهمیت داده نمی‌شد. در ادامه می‎گوید که جماعتی از بزرگان اهل علم در شهر از او خواستند تا کتابی بنویسد و در آن احادیث صحیحی را با شرط [[صحيح البخاري|بخاری]] و [[صحيح مسلم|مسلم]] جمع کند. سرانجام در پایان مقدمه ذکر می‌کند که در این کتاب، احادیثی آمده که به کمک خدا بر شرط شیخین و یا بر شرط یکی از آن دو است و نیز احادیثی را که در نظر او صحیح بوده به آن اضافه کرده است.

# از مقدمه کتاب استفاده می‌شود که تألیف آن در سال 373ق آغاز شده است.

# کتاب معرفة الصحابة که تقریباً یک‎چهارم مستدرک را تشکیل می‎دهد در [[صحيح البخاري|صحیح بخاری]] و [[صحيح مسلم|مسلم]] وجود ندارد و کتاب فضائل که در بخاری و مسلم موجود است در مستدرک در ضمن کتاب معرفة الصحابة آمده است.

# در میان صحابیان راوی احادیث کتاب، 1460 تن مرد و 106 نفر زن هستند. در میان صحابیان مرد، عبدالله بن عباس با 672 حدیث که 214 تا از آن‎ها مربوط به تفسیر است، ابوهریره با 574 حدیث و انس بن مالک با 308 حدیث، رتبه‌های اول تا سوم را به لحاظ تعداد روایات، دارند. در میان صحابیان زن از نظر تعداد حدیث، عایشه با 361 حدیث که 77 تا از آن‎ها در معرفت صحابه است و ام‎سلمه با 54 حدیث، رتبه‌های اول و دوم را از لحاظ تعداد روایات، دارند.

# کتاب تفسیر شامل تفسیر تمام سوره‌ها از حمد تا ناس به‎صورت مجزاست. کتاب تواريخ المتقدمين من الأنبياء و المرسلين علاوه بر اینکه مقدمه‎ای از احادیث در ذکر خلقت آدم و جهان دارد، شامل ذکر احادیثی درباره 22 تن از انبیاء است. در کتاب تفسیر، دو نوع روایت وجود دارد؛ روایاتی که به نقل از خود صحابی آمده و روایاتی که به پیامبر(ص) ختم می‌شود.

# معمولاً مقداری از ابتدای رجال حدیث به‎صورت حدثنا (با تخفیف ثنا) و تعدادی از رجال انتهای سند به‎صورت معنعن ذکر شده است. به‎عنوان‎مثال حدیث 1498(جلد 3، ص420-421).

# بعضی از احادیث به دیگر صحابه غیر از خلفای راشدین می‌رسد و از قول پیامبر(ص) بیان نمی‌شود که بیشتر این احادیث در کتاب التفسیر واقع شده و آن‎ها را حدیث موقوف می‎گویند.

# در ابتدای احادیث، معمولاً «حدثنا» و «اخبرنا» وجود دارد که نشان دهنده سماع حدیث است.

# بعضی از احادیث با سندهای متفاوت تکرار شده است مثلاً احادیث 1 و 2 در كتاب الايمان متن یکسانی دارند و هردو به ابوهریره ختم می‌شوند ولی بقیه راویان در سلسله سند با هم تفاوت دارند.

# گاهی حدیث با کمی تفاوت نسبت به روایات بخاری و مسلم یا یکی از آن دو آمده است و بیان می‌شود که آنان به چه شکلی روایت کرده‎اند و در آخر بیان می‎گردد که بر شرط آن‎ها و یا صحیح است مثل حدیث 22 در صفت مسلم و مؤمن.

# گاه ذکر می‌شود که اصحاب حدیث در روایت فلان راوی اتفاق کرده‎اند ولی حدیثی را که [[حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله|حاکم]] از آن راوی نقل کرده، روایت نکرده‎اند مثل حدیث 26.

# در برخی از موارد، فقط شاهدی در ذکر حدیث آمده است و شرط ذکر آن بیان نمی‌شود.

# در احادیث تکراری و یا مشابه معنایی و الفاظی بعد از ذکر آخرین حدیث یا یکی از آن‎ها، شرط بیان می‌شود.

# گاه برای توضیح در شخصیت یک راوی به بخش دیگری از کتاب که در آنجا توضیحات لازم داده شده، ارجاع می‌شود.

# گاه حدیثی می‎آید و می‎گوید که بخاری و مسلم آن را مختصر آورده‎اند.

# گاه در چند حدیث، باهم نظر داده شده مثلاً احادیث 123 تا 124.

# گاه در حدیث بعدی بدون آوردن متن آن، سند دیگری برایش ذکر می‌شود.