آینه دانشوران: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين')
    جز (جایگزینی متن - 'موثر' به 'مؤثر')
    برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
     
    (۶۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR11612J1.jpg|بندانگشتی|آینه دانشوران]]
    | تصویر =NUR11612J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =آینه دانشوران
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|آینه دانشوران
    [[ریحان، سید علیرضا]] (نویسنده)
    |-
    |نام‌های دیگر کتاب
    |data-type='otherBookNames'|
    |-
    |پدیدآورندگان
    |data-type='authors'|[[ریحان، علیرضا]] (نويسنده)
     
    [[باقری بیدهندی، ناصر]] (مقدمه و تعلیق)
    [[باقری بیدهندی، ناصر]] (مقدمه و تعلیق)
    |-
    | زبان =فارسی
    |زبان  
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏55‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ر‎‏9‎‏آ‎‏9‎‏
    |data-type='language'|فارسی
    | موضوع =
    |-
    سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی
    |کد کنگره  
    مجتهدان و علما - سرگذشت‌نامه
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏55‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ر‎‏9‎‏آ‎‏9‎‏
    | ناشر =
    |-
    کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره)
    |موضوع  
    | مکان نشر =قم - ایران
    |data-type='subject'|سرگذشت نامه و کتاب‎شناسی
    | سال نشر =1372 ش  
     
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11612AUTOMATIONCODE
    مجتهدان و علما - سرگذشت نامه
    | چاپ =3
    |-
    | تعداد جلد =1
    |ناشر  
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =11612
    |data-type='publisher'|کتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره)
    | کتابخوان همراه نور =11612
    |-
    | کد پدیدآور =
    |مکان نشر  
    | پس از =
    |data-type='publishPlace'|قم - ایران
    | پیش از =
    |-
    }}
    |سال نشر  
    '''آيينه‌ى دانشوران''' اثر [[ریحان، سید علیرضا|سيد‌ ‎عليرضا ريحان يزدى]]، دايرةالمعارف گونه‌اى است به زبان فارسی، حاوى بيوگرافى علماى يزد و معاصران نویسنده در قم و تاريخ تاسيس حوزه.
    |data-type='publishYear'| 1372 هـ.ش  
    انگیزه نویسنده از نگارش این اثر، ارائه شرح حالى مختصر از مدرسين و محصلين حوزه علمیه بوده تا بدين وسيله نام و ياد ايشان ثبت گرديده و از آفت به فراموشى سپرده‌شدن مصون بماند. مؤلف همچنين به جهت نقصى که در آثار نگاشته شده توسط تاريخ‌نگاران مى‌ديده، دست به کار نگارش این اثر شده است. وى این نقص را طفره رفتن مورخان از نقل حقايق تاريخى‌اى مى‌داند که به نفع و صلاح آنان نبوده است.
    |-class='articleCode'
    نگارش کتاب از سال1350ق آغاز و در سال 1354ق پایان يافته است. هرچند مؤلف به مرور آن را تکمیل نموده است.
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE11612AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>
     
     
    == معرفى اجمالى ==
     
     
    «آيينه‌ى دانشوران» اثر سيد عليرضا ريحان يزدى، دايرةالمعارف گونه‌اى است به زبان فارسى، حاوى بيوگرافى علماى يزد و معاصران نويسنده در قم و تاريخ تاسيس حوزه.
     
    انگيزه نويسنده از نگارش اين اثر، ارائه شرح حالى مختصر از مدرسين و محصلين حوزه علميه بوده تا بدين وسيله نام و ياد ايشان ثبت گرديده و از آفت به فراموشى سپرده‌شدن مصون بماند. مؤلف همچنين به جهت نقصى كه در آثار نگاشته شده توسط تاريخ‌نگاران مى‌ديده، دست به كار نگارش اين اثر شده است. وى اين نقص را طفره رفتن مورخان از نقل حقايق تاريخى‌اى مى‌داند كه به نفع و صلاح آنان نبوده است.
     
    نگارش كتاب از سال1350ق آغاز و در سال 1354ق پايان يافته است. هر چند مؤلف به مرور آن را تكميل نموده است.
     
    == ساختار ==
     
     
    كتاب مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم نويسنده و پنج چهره (فصل) و هر چهره داراى تذييل‌هايى است كه برخى كوتاه و برخى بسيار بلند است. از اين رو تذييل‌هاى بلند كتاب كه برخى بيش از صد صفحه است در انتهاى كتاب آمده و تذييل‌هاى كوتاه ذيل متن كتاب درج گرديده است.
     
    كتاب حاوى ذيل‌هاى متعدد و متضمن اطلاعات وسيعى درباره دانشمندان و بزرگان يزد است.
     
    == گزارش محتوا ==
     
     
    اين كتاب به خصوص در باب علماى روحانى شهر يزد و نواحى اطراف آن حاوى اطلاعات گرانبهايى است كه در منابع ديگر كمتر به چشم مى‌خورد. مؤلف مقارن با تاسيس مدرسه فيضيه به همت [[حائری یزدی، عبدالکریم|شيخ عبدالكريم حائرى]] يزدى به قم رفت و در آنجا سكنا گزيد و ضمن استفاده از محضر آن عالم بزرگ، به تدوين زندگى‌نامه و گزارش احوال و اشعار علماى يزدى و غير يزدى ساكن قم و ديگر طلبه‌هاى فاضل آنجا پرداخت.
     
    كتاب در چاپ اول (209صفحه) مشتمل است بر پنج چهره (فصل). مؤلف در چاپ دوم به شرح و بسط سه چهره اول پرداخته و تكميل چهره چهارم و پنجم را به چاپ سوم، كه توفيق نشر آن را نيافت محول كرده است. چند سال پس از درگذشت مؤلف، چاپ سوم آن با تلفيق مطالب چاپ اول و دوم و اطلاعات و تصحيحات جديد به كوشش [[باقری بیدهندی، ناصر|ناصر باقرى بيدهندى]] در 950 صفحه انتشار يافت.
     
    چهره اول كتاب با شرح حال موسس حوزه قم، آيت‌الله [[حائری یزدی، عبدالکریم|شيخ عبدالكريم حائرى]] يزدى آغاز شده است. در اين فصل، درباره اقدامات خيريه ايشان در قم، اصول تعليم و تعلم محصلين قديم در دوران معاصر، تعطيلات مدارس علميه، ممرّ معاش طلاب، مباشرين شهريه طلاب، معرفى اساتيد فقه و اصول معروف قم و توصيف جلسات درس ايشان، معرفى اساتيد و مجالس تدريس تفسير و معقول در حوزه قم مطالبى نوشته شده است.
     
    از جمله عالمانى كه در چهره دوم به بيان شرح حال آن‌ها پرداخته شده، مى‌توان از آقا مير سيد على مدرس بزرگ، آقا سيد يحيى، شيخ فضل‌الله نورى، مير سيد محمد اصفهانى فشاركى و... نام برد.
     
    در چهره سوم، به بيان شرح حال دانشمندانى كه پيش از ورود موسس حوزه علميه قم، از ساير شهرها به شهر قم وارد شده و يا زادگاه ايشان همين شهر بوده، پرداخته شده و از شخصيت‌هايى چون حاج ميرزا جواد ملكى تبريزى، شيخ ابوالقاسم قمى، ميرزا محمد فيض قمى، آقا محمد كبير، سيد فخرالدين قمى و سيد على شبّر سخن به ميان آمده است.
     
    چهره چهارم به يادكرد عالمان و اساتيدى چون سيد صدرالدين محمدعلى الموسوى، سيد محمدتقى خوانسارى، سيد محمد حجت تبريزى، [[موسوی خوانساری، احمد|سيد احمد خوانسارى]]، شيخ محمدعلى عراقى (اراكى)، سيد شهاب‌الدين مرعشى نجفى، سيد ابوالحسن قزوينى، ميرزا محمدعلى شاه آبادى، سيد روح‌الله خمينى، سيد محمدرضا گلپايگانى، سيد احمد زنجانى و... اختصاص يافته است.
     
    چهره پنجم به يادكرد برخى از دانشجويان (طلاب) و نيز برخى ديگر از اساتيد و دانشمندان حوزه علميه قم اختصاص يافته و از كسانى چون سيد على‌رضا مدرسى، آقا على گلپايگانى صفا، شيخ محمد صدوقى، شيخ غلام‌رضا يزدى، آقا سيد حسين بدلاء، آقا سيد رضا بهاءالدينى و... ياد شده است.
     
    چهره پنجم داراى چهار تذييل است كه در تذييل نخست، مؤلف به بيان شرح حال خود مى‌پردازد و طى آن، خلاصه‌اى از كتاب «شيعه در هند» را كه خود نگاشته، ارائه مى‌كند. همچنين در اين تذييل، مقدمه‌هايى كه مؤلف بر سه كتاب خويش؛ يعنى: «درس انشاء يا علم بيان»، «ترجمه فارسى كتاب بلوهر» و «بازرگانى محمد»، نگاشته، درج گرديده است.
     
    در تذييل شماره دو، به بيان شرح حال مرحوم [[بروجردی، حسین|آيت‌الله بروجردى]] پرداخته شده و از توجه ويژه ايشان به نشر تعاليم اسلامى در مغرب زمين سخن به ميان آمده است.
     
    در تذييل شماره سه، مؤلف به جريان سفر خود از قم به تهران در 23 دى ماه1314ش اشاره كرده و از عالمانى چون [[موسوی خوانساری، احمد|سيد احمد خوانسارى]]، ميرزا خليل كمره‌اى، شيخ اسماعيل چاپلقى، سيد حسين رسولى محلاتى، سيد محمود طالقانى و...ياد مى‌كند.
     
    نويسنده در تذييل شماره چهار، ابتدا درباره يزد و اطراف آن سخن گفته و سپس به معرفى كتاب «تذكره ميكده»، نوشته ميرزا محمدعلى وامق كه حاوى شرح حال و آثار بيش از پنجاه شاعر معاصر كه در يزد ميزيسته‌اند، مى‌باشد، پرداخته و يادداشت‌هايى را كه خود ضمن مطالعه اين كتاب نوشته درج كرده است. اين تذكره در آن زمان هنوز به چاپ نرسيده بود، بنابراين نقل مندرجات آن به محققان تاريخ و ادب شهر يزد كمك موثرى بوده است. مؤلف قريب به شصت زندگى‌نامه را از تذكره ميكده و احوال پنجاه و پنج سراينده قديم يزد را از بخش دانشمندان جامع مفيدى، كه پس از سال‌ها به همت [[افشار، ایرج|ايرج افشار]] تصحيح و منتشر شد و در زمان نگارش آيينه دانشوران كمتر شناخته بود، نقل كرده است.
     
    در آخرين بخش كتاب، با عنوان «ياد بعضى از دانشمندان يزد» شرح احوال عده‌اى ديگر از يزديان دانشمند درج گرديده است. در همين بخش، اطلاعات پراكنده مفيدى درباه تاريخ قرن اخير يزد گردآمده است كه از آن جمله، اطلاعاتى در باب فرمانداران يزد، انعقاد اولين انجمن نظارت در اين شهر، احوال فرخى يزدى و... مى‌باشد.
     
    از جمله ويژگى‌هاى اين كتاب، می‌توان به اين نكته اشاره كرد كه اين اثر، نخستين دائرةالمعارف گونه‌اى است كه پس از تاسيس حوزه علميه قم نگاشته شده و بدين لحاظ مرجع آثار بعدى در اين زمينه است.
     
    همچنين اين كتاب حاوى شرح حال علماى يزد و معاصران نويسنده است و گاه اطلاعات مفيد مربوط به كتاب‌شناسى در اختيار خواننده قرار مى‌دهد و نيز خلاصه برخى از كتاب‌هاى مخطوطه كه توسط مؤلف مورد مطالعه قرار گرفته در آن درج شده است.
     
    == وضعيت كتاب ==
     
     
    كتاب با مقدمه و تعليقات و اضافات آقاى [[باقری بیدهندی، ناصر|ناصر باقرى بيدهندى]] به همراه فهرست‌هاى ذيل منتشر شده است: فهرست كسان، جاى‌ها، كتاب‌ها، نشريات، منابع و مآخذ، پاورقى‌ها و اضافات، تصاوير كتاب و فهرست مطالب.
     
    كتاب همچنين داراى تصاوير متعددى از شخصيت‌هايى است كه در اين اثر از آن‌ها نام برده شده است. اين تصاوير توسط آقاى بيدهندى به كتاب افزوده شده است.
     
    == منابع==


    ==ساختار==
    کتاب مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم نویسنده <ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=14&viewType=html ر.ک: مقدمه، ص14]</ref>و پنج چهره (فصل) و هر چهره داراى تذييل‌هایى است که برخى کوتاه و برخى بسيار بلند است. از این رو تذييل‌هاى بلند کتاب که برخى بيش از صد صفحه است در انتهاى کتاب آمده و تذييل‌هاى کوتاه ذيل متن کتاب درج گرديده است.
    کتاب حاوى ذيل‌هاى متعدد و متضمن اطلاعات وسيعى درباره دانشمندان و بزرگان يزد است.


    1- مقدمه و متن كتاب.
    ==گزارش محتوا==
    اين کتاب به خصوص در باب علماى روحانى شهر يزد و نواحى اطراف آن حاوى اطلاعات گرانبهایى است که در منابع ديگر کمتر به چشم مى‌خورد. مؤلف مقارن با تاسيس مدرسه فيضيه به همت [[حائری یزدی، عبدالکریم|شيخ عبدالکريم حائرى]] يزدى به قم رفت و در آنجا سکنا گزيد و ضمن استفاده از محضر آن عالم بزرگ، به تدوین زندگى‌نامه و گزارش احوال و اشعار علماى يزدى و غير يزدى ساکن قم و ديگر طلبه‌هاى فاضل آنجا پرداخت.
    کتاب در چاپ اول (209صفحه) مشتمل است بر پنج چهره (فصل). مؤلف در چاپ دوم به شرح و بسط سه چهره اول پرداخته و تکمیل چهره چهارم و پنجم را به چاپ سوم، که توفيق نشر آن را نيافت محول کرده است. چند سال پس از درگذشت مؤلف، چاپ سوم آن با تلفيق مطالب چاپ اول و دوم و اطلاعات و تصحيحات جديد به کوشش [[باقری بیدهندی، ناصر|ناصر باقرى بيدهندى]] در 950 صفحه انتشار يافت.
    چهره اول کتاب با شرح حال مؤسس حوزه قم، آيت‌الله [[حائری یزدی، عبدالکریم|شيخ عبدالکريم حائرى]] يزدى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=19&viewType=html ر.ک: همان، ص19]</ref> آغاز شده است. در این فصل، درباره اقدامات خيريه ايشان در قم، اصول تعليم و تعلم محصلين قديم در دوران معاصر، تعطيلات مدارس علمیه، ممرّ معاش طلاب، مباشرين شهريه طلاب، معرفى اساتيد فقه و اصول معروف قم و توصيف جلسات درس ايشان، معرفى اساتيد و مجالس تدريس تفسير و معقول در حوزه قم مطالبى نوشته شده است.
    از جمله عالمانى که در چهره دوم به بيان شرح حال آن‌ها پرداخته شده، مى‌توان از آقا میر سيد‌ ‎على مدرس بزرگ<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=99&viewType=html ر.ک: همان، ص99]</ref>، آقا سيد‌ ‎يحيى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=105&viewType=html ر.ک: همان، ص105]</ref>، شيخ فضل‌الله نورى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=134&viewType=html ر.ک: همان، ص134]</ref>، میر سيد‌ ‎محمد اصفهانى فشارکى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=136&viewType=html ر.ک: همان، ص136]</ref> و... نام برد.
    در چهره سوم، به بيان شرح حال دانشمندانى که پيش از ورود مؤسس حوزه علمیه قم، از ساير شهرها به شهر قم وارد شده و يا زادگاه ايشان همین شهر بوده، پرداخته شده و از شخصيت‌هایى چون حاج [[ملکی تبریزی، جواد بن شفیع|میرزا جواد ملکى تبريزى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=141&viewType=html ر.ک: همان، ص141]</ref>، شيخ ابوالقاسم قمى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=144&viewType=html ر.ک: همان، ص144]</ref>، میرزا محمد فيض قمى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=146&viewType=html ر.ک: همان، ص146]</ref>، آقا محمد کبير<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=148&viewType=html ر.ک: همان، ص148]</ref>، سيد‌ ‎فخرالدين قمى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=150&viewType=html ر.ک: همان، ص150]</ref> و سيد‌ ‎على شبّر<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=154&viewType=html ر.ک: همان، ص154]</ref> سخن به میان آمده است.
    چهره چهارم به يادکرد عالمان و اساتيدى چون سيد‌ ‎صدرالدين محمدعلى الموسوى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=165&viewType=html ر.ک: همان، ص165]</ref>، سيد‌ ‎محمدتقى خوانسارى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=168&viewType=html ر.ک: همان، ص 168]</ref>، سيد‌ ‎محمد حجت تبريزى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=169&viewType=html ر.ک: همان، ص169]</ref>، [[موسوی خوانساری، سید احمد|سيد‌ ‎احمد خوانسارى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=169&viewType=html ر.ک: همان، ص169]</ref>، شيخ محمدعلى عراقى (اراکى)<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=172&viewType=html ر.ک: همان، ص172]</ref>، [[مرعشی، سید شهاب‌الدین|سيد‌ ‎شهاب‌الدين مرعشى نجفى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=177&viewType=html ر.ک: همان، ص177]</ref>، سيد‌ ‎ابوالحسن قزوینى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=182&viewType=html ر.ک: همان، ص182]</ref>، میرزا محمدعلى شاه آبادى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=184&viewType=html ر.ک: همان، ص184]</ref>، سيد‌ ‎روح‌الله خمینى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=185&viewType=html ر.ک: همان، ص185]</ref>، سيد‌ ‎محمدرضا گلپايگانى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=197&viewType=html ر.ک: همان، ص197]</ref>، سيد‌ ‎احمد زنجانى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=199&viewType=html ر.ک: همان، ص199]</ref> و... اختصاص يافته است.
    چهره پنجم به يادکرد برخى از دانشجویان (طلاب) و نيز برخى ديگر از اساتيد و دانشمندان حوزه علمیه قم اختصاص يافته و از کسانى چون سيد‌ ‎على‌رضا مدرسى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=252&viewType=html ر.ک: همان، ص 252]</ref>، آقا على گلپايگانى صفا<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=255&viewType=html ر.ک: همان، ص 255]</ref>، شيخ محمد صدوقى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=265&viewType=html ر.ک: همان، ص265]</ref>، شيخ غلام‌رضا يزدى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=266&viewType=html ر.ک: همان، ص266]</ref>، آقا سيد‌ ‎حسين بدلاء<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=270&viewType=html ر.ک: همان، ص270]</ref>، آقا سيد‌ ‎رضا بهاءالدينى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=314&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص314]</ref> و... ياد شده است.
    چهره پنجم داراى چهار تذييل است که در تذييل نخست<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=428&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص429]</ref>، مؤلف به بيان شرح حال خود مى‌پردازد و طى آن، خلاصه‌اى از کتاب «شيعه در هند» را که خود نگاشته، ارائه مى‌کند. همچنين در این تذييل، مقدمه‌هایى که مؤلف بر سه کتاب خویش؛ يعنى: «درس انشاء يا علم بيان»، «ترجمه فارسی کتاب بلوهر» و «بازرگانى محمد»، نگاشته، درج گرديده است.
    در تذييل شماره دو<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=473&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص473]</ref>، به بيان شرح حال مرحوم [[بروجردی، حسین|آيت‌الله بروجردى]] پرداخته شده و از توجه ویژه ايشان به نشر تعاليم اسلامى در مغرب زمین سخن به میان آمده است.
    در تذييل شماره سه<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=486&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص473]</ref>، مؤلف به جريان سفر خود از قم به تهران در 23 دى ماه1314ش اشاره کرده و از عالمانى چون [[موسوی خوانساری، سید احمد|سيد‌ ‎احمد خوانسارى]]<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=489&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص489]</ref>، میرزا خليل کمره‌اى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=491&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص491]</ref>، شيخ اسماعيل چاپلقى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=494&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص494]</ref>، سيد‌ ‎حسين رسولى محلاتى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=503&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص504]</ref>، سيد‌ ‎محمود طالقانى<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=512&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص513]</ref> و...ياد مى‌کند.
    نویسنده در تذييل شماره چهار، ابتدا درباره يزد و اطراف آن سخن گفته<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=525&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص525]</ref> و سپس به معرفى کتاب «تذکره میکده<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=525&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص526]</ref>»، نوشته میرزا محمدعلى وامق که حاوى شرح حال و آثار بيش از پنجاه شاعر معاصر که در يزد می‌زيسته‌اند، مى‌باشد، پرداخته و يادداشت‌هایى را که خود ضمن مطالعه این کتاب نوشته درج کرده است. این تذکره در آن زمان هنوز به چاپ نرسيده بود، بنابراین نقل مندرجات آن به محققان تاريخ و ادب شهر يزد کمک مؤثرى بوده است. مؤلف قريب به شصت زندگى‌نامه را از تذکره میکده و احوال پنجاه و پنج سراينده قديم يزد را از بخش دانشمندان جامع مفيدى، که پس از سال‌ها به همت [[افشار، ایرج|ايرج افشار]] تصحيح و منتشر شد و در زمان نگارش آيينه دانشوران کمتر شناخته بود، نقل کرده است.
    در آخرين بخش کتاب، با عنوان «ياد بعضى از دانشمندان يزد» شرح احوال عده‌اى ديگر از يزديان دانشمند درج گرديده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/11612?pageNumber=650&viewType=html&query=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%20%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%89%20 ر.ک: همان، ص651]</ref>. در همین بخش، اطلاعات پراکنده مفيدى درباه تاريخ قرن اخير يزد گردآمده است که از آن جمله، اطلاعاتى در باب فرمانداران يزد، انعقاد اولین انجمن نظارت در این شهر، احوال فرخى يزدى و... مى‌باشد.
    از جمله ویژگى‌هاى این کتاب، می‌توان به این نکته اشاره کرد که این اثر، نخستين دائرةالمعارف گونه‌اى است که پس از تاسيس حوزه علمیه قم نگاشته شده و بدين لحاظ مرجع آثار بعدى در این زمینه است.
    همچنين این کتاب حاوى شرح حال علماى يزد و معاصران نویسنده است و گاه اطلاعات مفيد مربوط به کتاب‌شناسى در اختيار خواننده قرار مى‌دهد و نيز خلاصه برخى از کتاب‌هاى مخطوطه که توسط مؤلف مورد مطالعه قرار گرفته در آن درج شده است.


    2- سايت راسخون،1388/9/8.
    ==وضعيت کتاب==
    کتاب با مقدمه و تعليقات و اضافات آقاى [[باقری بیدهندی، ناصر|ناصر باقرى بيدهندى]] به همراه فهرست‌هاى ذيل منتشر شده است: فهرست کسان، جاى‌ها، کتاب‌ها، نشريات، منابع و مآخذ، پاورقى‌ها و اضافات، تصاویر کتاب و فهرست مطالب.
    کتاب همچنين داراى تصاویر متعددى از شخصيت‌هایى است که در این اثر از آن‌ها نام برده شده است. این تصاویر توسط آقاى بيدهندى به کتاب افزوده شده است.


    3- آل داود، سيد على، فرهنگ آثار ايرانى- اسلامى، ج1، ص110.
    ==پانويس ==
    <references />


    ==منابع مقاله==
    # مقدمه و متن کتاب.
    # سايت راسخون،1388/9/8.
    # آل داود، سيد‌ ‎على، فرهنگ آثار ایرانى- اسلامى، ج1، ص110.


    == پیوندها ==
    ==وابسته‌ها==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/15205 مطالعه کتاب آینه دانشوران در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    {{وابسته‌ها}}
    [[الدرجات الرفيعة في طبقات الشيعة]]
    [[كاخ دلاویز یا تاریخ شریف رضی]]
    [[یادنامه مفسر کبیر استاد علامه طباطبایی]]
    [[الشريف الرضي]]
    [[پیشگامان تشیع در ایران، همراه با رویکردی تفصیلی به رجال اشعریان]]
    [[شیعه و پایه‌گذاری علوم اسلامی]]
    [[اختران فضیلت]]
    [[حياة الشيخ محمد بن يعقوب الكليني]]
    [[مصفی المقال في مصنفي علم الرجال]]
    [[التدوين في أخبار قزوين]]
    [[سید رضی مؤلف نهج‌البلاغه]]
    [[أكذوبتان... حول الشريف الرضي التقي الزاهد]]
    [[مع علماء النجف الأشرف]]
    [[معجم أعلام الشيعة]]
    [[تأسيس الشيعة لعلوم الإسلام]]
    [[تراجم الرجال: مجموعه تراجم لأعلام اکثرهم مغمورون تنشر موادها التاریخیة لاول مرة]]
    [[همرهی خضر: بیست‌و‌پنج سال همراه علامه امینی، گوشه‌هایی از زندگی علامه امینی]]
    [[طبقات أعلام الشيعة و هو نقباء البشر في القرن الرابع عشر (دار المرتضی)]]
    [[الفوائد الرضوية في أحوال علماء المذهب الجعفرية]]
    [[یادنامه علامه طباطبایی]]
    [[تكملة أمل الآمل]]
    [[میرحامد حسین (حکیمی)]]
    [[فهرست آل بابويه و علماء البحرين]]
    [[النصرة لشيعة البصرة]]
    [[مهر تابان: یادنامه و مصاحبات تلمیذ و علامه عالم ربانی علامه سید محمدحسین طباطبائی تبریزی (طبع جدید)]]
    [[مهر تابان: یادنامه و مصاحبات تلمیذ و علامه، عالم ربانی علامه سید محمدحسین طباطبائی تبریزی (طبع قدیم)]]
    [[میر محمدمؤمن استرآبادی مروج تشیع در جنوب هند]]
    [[مؤلفو الشيعة في صدر الإسلام]]
    [[مطلع انوار: احوال دانشوران شیعه پاکستان و هند]]
    [[رياض العلماء و حياض الفضلاء (مطبعة الخيام)]]
    [[موسوعة طبقات الفقهاء]]
    [[زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی علامه میرزا ابوالحسن شعرانی]]
    [[الشمس الساطعة؛ رسالة في ذكری العالم الرباني العلامة السيد محمدحسين الطباطبائي التبريزي]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]]
    [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]]
    [[رده:سرگذشت‌‌نامه‌های فردی]]
    [[رده:سرگذشت‌نامه‌های فردی]]
    [[رده:علما و ائمه]]
    [[رده:علما و ائمه]]
    [[رده:بهمن (1400)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۱۲ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۴۹

    آینه دانشوران
    آینه دانشوران
    پدیدآورانریحان، سید علیرضا (نویسنده) باقری بیدهندی، ناصر (مقدمه و تعلیق)
    ناشرکتابخانه عمومی آیت‌الله‌مرعشی نجفی(ره)
    مکان نشرقم - ایران
    سال نشر1372 ش
    چاپ3
    موضوعسرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی مجتهدان و علما - سرگذشت‌نامه
    زبانفارسی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏55‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ر‎‏9‎‏آ‎‏9‎‏
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    آيينه‌ى دانشوران اثر سيد‌ ‎عليرضا ريحان يزدى، دايرةالمعارف گونه‌اى است به زبان فارسی، حاوى بيوگرافى علماى يزد و معاصران نویسنده در قم و تاريخ تاسيس حوزه. انگیزه نویسنده از نگارش این اثر، ارائه شرح حالى مختصر از مدرسين و محصلين حوزه علمیه بوده تا بدين وسيله نام و ياد ايشان ثبت گرديده و از آفت به فراموشى سپرده‌شدن مصون بماند. مؤلف همچنين به جهت نقصى که در آثار نگاشته شده توسط تاريخ‌نگاران مى‌ديده، دست به کار نگارش این اثر شده است. وى این نقص را طفره رفتن مورخان از نقل حقايق تاريخى‌اى مى‌داند که به نفع و صلاح آنان نبوده است. نگارش کتاب از سال1350ق آغاز و در سال 1354ق پایان يافته است. هرچند مؤلف به مرور آن را تکمیل نموده است.

    ساختار

    کتاب مشتمل بر مقدمه‌اى به قلم نویسنده [۱]و پنج چهره (فصل) و هر چهره داراى تذييل‌هایى است که برخى کوتاه و برخى بسيار بلند است. از این رو تذييل‌هاى بلند کتاب که برخى بيش از صد صفحه است در انتهاى کتاب آمده و تذييل‌هاى کوتاه ذيل متن کتاب درج گرديده است. کتاب حاوى ذيل‌هاى متعدد و متضمن اطلاعات وسيعى درباره دانشمندان و بزرگان يزد است.

    گزارش محتوا

    اين کتاب به خصوص در باب علماى روحانى شهر يزد و نواحى اطراف آن حاوى اطلاعات گرانبهایى است که در منابع ديگر کمتر به چشم مى‌خورد. مؤلف مقارن با تاسيس مدرسه فيضيه به همت شيخ عبدالکريم حائرى يزدى به قم رفت و در آنجا سکنا گزيد و ضمن استفاده از محضر آن عالم بزرگ، به تدوین زندگى‌نامه و گزارش احوال و اشعار علماى يزدى و غير يزدى ساکن قم و ديگر طلبه‌هاى فاضل آنجا پرداخت. کتاب در چاپ اول (209صفحه) مشتمل است بر پنج چهره (فصل). مؤلف در چاپ دوم به شرح و بسط سه چهره اول پرداخته و تکمیل چهره چهارم و پنجم را به چاپ سوم، که توفيق نشر آن را نيافت محول کرده است. چند سال پس از درگذشت مؤلف، چاپ سوم آن با تلفيق مطالب چاپ اول و دوم و اطلاعات و تصحيحات جديد به کوشش ناصر باقرى بيدهندى در 950 صفحه انتشار يافت. چهره اول کتاب با شرح حال مؤسس حوزه قم، آيت‌الله شيخ عبدالکريم حائرى يزدى[۲] آغاز شده است. در این فصل، درباره اقدامات خيريه ايشان در قم، اصول تعليم و تعلم محصلين قديم در دوران معاصر، تعطيلات مدارس علمیه، ممرّ معاش طلاب، مباشرين شهريه طلاب، معرفى اساتيد فقه و اصول معروف قم و توصيف جلسات درس ايشان، معرفى اساتيد و مجالس تدريس تفسير و معقول در حوزه قم مطالبى نوشته شده است. از جمله عالمانى که در چهره دوم به بيان شرح حال آن‌ها پرداخته شده، مى‌توان از آقا میر سيد‌ ‎على مدرس بزرگ[۳]، آقا سيد‌ ‎يحيى[۴]، شيخ فضل‌الله نورى[۵]، میر سيد‌ ‎محمد اصفهانى فشارکى[۶] و... نام برد. در چهره سوم، به بيان شرح حال دانشمندانى که پيش از ورود مؤسس حوزه علمیه قم، از ساير شهرها به شهر قم وارد شده و يا زادگاه ايشان همین شهر بوده، پرداخته شده و از شخصيت‌هایى چون حاج میرزا جواد ملکى تبريزى[۷]، شيخ ابوالقاسم قمى[۸]، میرزا محمد فيض قمى[۹]، آقا محمد کبير[۱۰]، سيد‌ ‎فخرالدين قمى[۱۱] و سيد‌ ‎على شبّر[۱۲] سخن به میان آمده است. چهره چهارم به يادکرد عالمان و اساتيدى چون سيد‌ ‎صدرالدين محمدعلى الموسوى[۱۳]، سيد‌ ‎محمدتقى خوانسارى[۱۴]، سيد‌ ‎محمد حجت تبريزى[۱۵]، سيد‌ ‎احمد خوانسارى[۱۶]، شيخ محمدعلى عراقى (اراکى)[۱۷]، سيد‌ ‎شهاب‌الدين مرعشى نجفى[۱۸]، سيد‌ ‎ابوالحسن قزوینى[۱۹]، میرزا محمدعلى شاه آبادى[۲۰]، سيد‌ ‎روح‌الله خمینى[۲۱]، سيد‌ ‎محمدرضا گلپايگانى[۲۲]، سيد‌ ‎احمد زنجانى[۲۳] و... اختصاص يافته است. چهره پنجم به يادکرد برخى از دانشجویان (طلاب) و نيز برخى ديگر از اساتيد و دانشمندان حوزه علمیه قم اختصاص يافته و از کسانى چون سيد‌ ‎على‌رضا مدرسى[۲۴]، آقا على گلپايگانى صفا[۲۵]، شيخ محمد صدوقى[۲۶]، شيخ غلام‌رضا يزدى[۲۷]، آقا سيد‌ ‎حسين بدلاء[۲۸]، آقا سيد‌ ‎رضا بهاءالدينى[۲۹] و... ياد شده است. چهره پنجم داراى چهار تذييل است که در تذييل نخست[۳۰]، مؤلف به بيان شرح حال خود مى‌پردازد و طى آن، خلاصه‌اى از کتاب «شيعه در هند» را که خود نگاشته، ارائه مى‌کند. همچنين در این تذييل، مقدمه‌هایى که مؤلف بر سه کتاب خویش؛ يعنى: «درس انشاء يا علم بيان»، «ترجمه فارسی کتاب بلوهر» و «بازرگانى محمد»، نگاشته، درج گرديده است. در تذييل شماره دو[۳۱]، به بيان شرح حال مرحوم آيت‌الله بروجردى پرداخته شده و از توجه ویژه ايشان به نشر تعاليم اسلامى در مغرب زمین سخن به میان آمده است. در تذييل شماره سه[۳۲]، مؤلف به جريان سفر خود از قم به تهران در 23 دى ماه1314ش اشاره کرده و از عالمانى چون سيد‌ ‎احمد خوانسارى[۳۳]، میرزا خليل کمره‌اى[۳۴]، شيخ اسماعيل چاپلقى[۳۵]، سيد‌ ‎حسين رسولى محلاتى[۳۶]، سيد‌ ‎محمود طالقانى[۳۷] و...ياد مى‌کند. نویسنده در تذييل شماره چهار، ابتدا درباره يزد و اطراف آن سخن گفته[۳۸] و سپس به معرفى کتاب «تذکره میکده[۳۹]»، نوشته میرزا محمدعلى وامق که حاوى شرح حال و آثار بيش از پنجاه شاعر معاصر که در يزد می‌زيسته‌اند، مى‌باشد، پرداخته و يادداشت‌هایى را که خود ضمن مطالعه این کتاب نوشته درج کرده است. این تذکره در آن زمان هنوز به چاپ نرسيده بود، بنابراین نقل مندرجات آن به محققان تاريخ و ادب شهر يزد کمک مؤثرى بوده است. مؤلف قريب به شصت زندگى‌نامه را از تذکره میکده و احوال پنجاه و پنج سراينده قديم يزد را از بخش دانشمندان جامع مفيدى، که پس از سال‌ها به همت ايرج افشار تصحيح و منتشر شد و در زمان نگارش آيينه دانشوران کمتر شناخته بود، نقل کرده است. در آخرين بخش کتاب، با عنوان «ياد بعضى از دانشمندان يزد» شرح احوال عده‌اى ديگر از يزديان دانشمند درج گرديده است[۴۰]. در همین بخش، اطلاعات پراکنده مفيدى درباه تاريخ قرن اخير يزد گردآمده است که از آن جمله، اطلاعاتى در باب فرمانداران يزد، انعقاد اولین انجمن نظارت در این شهر، احوال فرخى يزدى و... مى‌باشد. از جمله ویژگى‌هاى این کتاب، می‌توان به این نکته اشاره کرد که این اثر، نخستين دائرةالمعارف گونه‌اى است که پس از تاسيس حوزه علمیه قم نگاشته شده و بدين لحاظ مرجع آثار بعدى در این زمینه است. همچنين این کتاب حاوى شرح حال علماى يزد و معاصران نویسنده است و گاه اطلاعات مفيد مربوط به کتاب‌شناسى در اختيار خواننده قرار مى‌دهد و نيز خلاصه برخى از کتاب‌هاى مخطوطه که توسط مؤلف مورد مطالعه قرار گرفته در آن درج شده است.

    وضعيت کتاب

    کتاب با مقدمه و تعليقات و اضافات آقاى ناصر باقرى بيدهندى به همراه فهرست‌هاى ذيل منتشر شده است: فهرست کسان، جاى‌ها، کتاب‌ها، نشريات، منابع و مآخذ، پاورقى‌ها و اضافات، تصاویر کتاب و فهرست مطالب. کتاب همچنين داراى تصاویر متعددى از شخصيت‌هایى است که در این اثر از آن‌ها نام برده شده است. این تصاویر توسط آقاى بيدهندى به کتاب افزوده شده است.

    پانويس

    1. ↑ ر.ک: مقدمه، ص14
    2. ↑ ر.ک: همان، ص19
    3. ↑ ر.ک: همان، ص99
    4. ↑ ر.ک: همان، ص105
    5. ↑ ر.ک: همان، ص134
    6. ↑ ر.ک: همان، ص136
    7. ↑ ر.ک: همان، ص141
    8. ↑ ر.ک: همان، ص144
    9. ↑ ر.ک: همان، ص146
    10. ↑ ر.ک: همان، ص148
    11. ↑ ر.ک: همان، ص150
    12. ↑ ر.ک: همان، ص154
    13. ↑ ر.ک: همان، ص165
    14. ↑ ر.ک: همان، ص 168
    15. ↑ ر.ک: همان، ص169
    16. ↑ ر.ک: همان، ص169
    17. ↑ ر.ک: همان، ص172
    18. ↑ ر.ک: همان، ص177
    19. ↑ ر.ک: همان، ص182
    20. ↑ ر.ک: همان، ص184
    21. ↑ ر.ک: همان، ص185
    22. ↑ ر.ک: همان، ص197
    23. ↑ ر.ک: همان، ص199
    24. ↑ ر.ک: همان، ص 252
    25. ↑ ر.ک: همان، ص 255
    26. ↑ ر.ک: همان، ص265
    27. ↑ ر.ک: همان، ص266
    28. ↑ ر.ک: همان، ص270
    29. ↑ ر.ک: همان، ص314
    30. ↑ ر.ک: همان، ص429
    31. ↑ ر.ک: همان، ص473
    32. ↑ ر.ک: همان، ص473
    33. ↑ ر.ک: همان، ص489
    34. ↑ ر.ک: همان، ص491
    35. ↑ ر.ک: همان، ص494
    36. ↑ ر.ک: همان، ص504
    37. ↑ ر.ک: همان، ص513
    38. ↑ ر.ک: همان، ص525
    39. ↑ ر.ک: همان، ص526
    40. ↑ ر.ک: همان، ص651

    منابع مقاله

    1. مقدمه و متن کتاب.
    2. سايت راسخون،1388/9/8.
    3. آل داود، سيد‌ ‎على، فرهنگ آثار ایرانى- اسلامى، ج1، ص110.

    وابسته‌ها

    الدرجات الرفيعة في طبقات الشيعة كاخ دلاویز یا تاریخ شریف رضی یادنامه مفسر کبیر استاد علامه طباطبایی الشريف الرضي پیشگامان تشیع در ایران، همراه با رویکردی تفصیلی به رجال اشعریان شیعه و پایه‌گذاری علوم اسلامی اختران فضیلت حياة الشيخ محمد بن يعقوب الكليني مصفی المقال في مصنفي علم الرجال التدوين في أخبار قزوين سید رضی مؤلف نهج‌البلاغه أكذوبتان... حول الشريف الرضي التقي الزاهد مع علماء النجف الأشرف معجم أعلام الشيعة تأسيس الشيعة لعلوم الإسلام تراجم الرجال: مجموعه تراجم لأعلام اکثرهم مغمورون تنشر موادها التاریخیة لاول مرة همرهی خضر: بیست‌و‌پنج سال همراه علامه امینی، گوشه‌هایی از زندگی علامه امینی طبقات أعلام الشيعة و هو نقباء البشر في القرن الرابع عشر (دار المرتضی) الفوائد الرضوية في أحوال علماء المذهب الجعفرية یادنامه علامه طباطبایی تكملة أمل الآمل میرحامد حسین (حکیمی) فهرست آل بابويه و علماء البحرين النصرة لشيعة البصرة مهر تابان: یادنامه و مصاحبات تلمیذ و علامه عالم ربانی علامه سید محمدحسین طباطبائی تبریزی (طبع جدید) مهر تابان: یادنامه و مصاحبات تلمیذ و علامه، عالم ربانی علامه سید محمدحسین طباطبائی تبریزی (طبع قدیم) میر محمدمؤمن استرآبادی مروج تشیع در جنوب هند مؤلفو الشيعة في صدر الإسلام مطلع انوار: احوال دانشوران شیعه پاکستان و هند رياض العلماء و حياض الفضلاء (مطبعة الخيام) موسوعة طبقات الفقهاء زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی علامه میرزا ابوالحسن شعرانی الشمس الساطعة؛ رسالة في ذكری العالم الرباني العلامة السيد محمدحسين الطباطبائي التبريزي

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=آینه_دانشوران&oldid=718108»