أخلاق الوزيرين
| نام کتاب | أخلاق الوزیرین |
|---|---|
| نام‌های دیگر کتاب | مثالب الوزیرین الصاحب ابن عباد و ابن العمید |
| پدیدآورندگان | طنجی، محمد بن تاو یت (محقق)
ابوحیان توحیدی، علی بن محمد (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | DSR 719 /الف2الف3* |
| موضوع | ابن عمید، ابوالفضل محمد بن حسین، 298؟ - 360ق. نقد و تفسیر
صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد، 326 - 385ق. - نقد و تفسیر وزیران - ایران |
| ناشر | دار صادر |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1412 ق یا 1992 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11324AUTOMATIONCODE |
اخلاق الوزيرين- الصاحب بن عباد و ابن العميد کتابى از ابوحيان على بن محمد بن عباس توحيدى بغدادى متوفاى بين 440 و 441 ه.ق است. مؤلف در علوم بسيارى دست داشت‌ه و با زبانى فصيح و در عين حال مصنوع به بيان مطالب متنوع مى‌پرداخت‌ه است. آدام متز، مستشرق سويسى، او را بزرگترين نثر نويس عربى على الاطلاق دانسته است. او از بخت مساعدى برخوردار نبود و سراسر عمر را به فقر و نيازمندى گذراند.
معاش او از راه نگارش کتابهايى براى وزراء و امرايى چون ابن عميد و صاحب بن عباد تامين مى‌شد و عجب آن است كه مشمول لطف و انعام هيچ يك از اين بزرگان قرار نگرفت.
مؤلف در اين کتاب، ضمن امثال و حكايات و لطايف، به زبان طنز از معايب و زشتيهاى دو وزير آل بويه، اسماعيل بن عباد طالقانى 385 ه.ق مصاحب و وزير مويدالدوله ديلمى و وزير برادرش فخرالدوله، و ابوالفضل محمد بن حسين عميد بن محمد معروف به ابن العميد 360 ه.ق، وزير با تدبير ركن‌الدوله ديلمى و معلم عضد‌الدوله ديلمى، ياد كرده است. از اين رو كسانى اين اثر او را مثالب الوزيرين و ذم الوزيرين خوانده‌اند.
== ساختار ==اخلاف الوزيرين به‌صورت نامه‌اى است مفصل خطاب به يكى از دوستان يا بزرگان بدون هيچ فصل بندى يا اختيار عناوين.
== گزارش محتوا ==نويسنده در مقدمه مشروح کتاب، سبب تألیف آن را شرح مى‌دهد و تاريخچه اى از كارهاى مشابه نقل مى‌كند و خود را در بيان مثالب و معايب اين دو وزير محق مى‌شمارد. سپس به شرح مفصل خصوصيات زندگى صاحب بن عباد مى‌پردازد، و آنگاه به سراغ ابوالفضل بن عميد مى‌رود و بيشتر از خست و لئامت او سخن مى‌گويد. در خلال بحث از ابن العميد، كرارا به بيان مطالب صاحب گريز مى‌زند، و از علاقه او به شنيدن تملق و از خودبزرگ بينى او ياد مى‌كند كه خويش را در علم بيان از قس بن ساعده و در نحو از سيبويه و در كلام از نظام و در فقه از ابوحنيفه و در عروض ازخليل بن احمد بالاتر مى‌شمرد و به ولع او به سجع سازى اشاره، و سجعهاى غريبى از او نقل مى‌كند و فخرفروشى او را در احاطه بر لغت عرب و آشنايى با نوادر و غرائب الفاظ مى‌نكوهد. استادى ابوحيان در هجو، آن هم در لباس و ظاهر جد، به دل مى‌نشيند و بر عقل و احساس اثر مى‌كند. او براى هر مطلب شاهدى مى‌آورد. مع الوصف ابن خلكان داشتن اين کتاب را شوم مى‌داند.
منابع مقاله
- فرهنگ آثار ايرانى-اسلامى
- متن مقدمه کتاب