نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۵۹

برای دیگر کاربردها، المعانی (ابهام زدایی) را ببینید.

أساليب بلاغية، الفصاحة - البلاغة - المعاني، اثر احمد مطلوب، کتابى است به زبان عربى، پيرامون فنون بلاغت و بررسى موضوعاتى از قبيل فصاحت، بلاغت و مباحثى كه در دانش معانى از قديم مطرح بوده است.

ساختار

کتاب، با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دو بخش و هر بخش در چندين فصل، تنظيم شده است. نویسنده در ابتدا، «فصاحت» را از لحاظ لغوى و اصطلاحى، مورد بحث و بررسى قرار داده و سپس به علم معانى و مباحث مختلف آن پرداخته است.

گزارش محتوا

در مقدمه، پس از اشاره به جايگاه علم معانى، موضوع بخش‌هاى کتاب، بيان و توضيح مختصرى پيرامون آن‌ها ارائه گرديده است. بخش اول، در دو فصل زير، تنظيم شده است: فصل اول، به بررسى لغوى و اصطلاحى «فصاحت» اختصاص يافته و در آن، ضمن بحث از فصاحت در قرآن و احاديث، به ترتيب كلام و ديدگاه علما و بزرگان زير، پيرامون آن، مطرح گرديده است: جاحظ؛ ابن قتيبه؛ مبرد؛ ثعلب؛ ابن المعتز؛ قدامه؛ ابن وهب؛ العسكرى؛ ابن سنان؛ عبدالقاهر؛ الرازى؛ ابن اثير؛ السكاكى؛ ابن مالك و خطیب قزوینى.^[۱]در همین فصل خاطرنشان شده است كه برخى از بزرگان، تفاوتى بين واژه فصاحت و بلاغت نگذاشته‌اند، بلكه یکى را به‌جاى ديگرى به كار برده‌اند؛ مثلاًجاحظ، بلاغت را چنين تعريف كرده است: «كلام را در صورتى مى‌توان بليغ دانست كه لفظ و معنا با هم به گوش و دل برسند؛ نه اينكه ورود لفظ به گوش، زودتر از ورود معناى آن به دل باشد»؛ در این تعريف، فصاحت و بلاغت، با هم درآمیخته‌اند.^[۲] نویسنده در ادامه، عبارتى را از ابن قتيبه (267ق) نقل كرده كه وى ضمن بحث از الفاظ، شعر را به چهار گونه زير تقسيم كرده است:

شعرى كه هم لفظش زيباست و هم معنايش نیکو؛
شعرى كه لفظش زيباست، ولى از فايده خالى است؛
شعرى كه معناى آن نیکو، ولى الفاظ آن قاصر است؛
شعرى كه لفظ و معناى آن، هر دو متأخر است.^[۳]

در فصل دوم نيز ضمن بررسى لغوى و اصطلاحى بلاغت، ديدگاه علماى زير مورد بحث و بررسى قرار گرفته است: جاحظ؛ مبرد؛ العسكرى؛ ابن سنان؛ عبدالقاهر؛ الرازى؛ ابن اثير؛ سكاكى و خطیب قزوینى.^[۴] به نظر نویسنده، بلاغت از كلماتى است كه استعمال آن در كتب ادب، شايع بوده و در بسيارى از مواقع، با فصاحت هم‌معنى گرفته شده و در برخى مواضع، این دو كلمه به‌جاى یکديگر استعمال شده است. این واژه در لغت به معناى انتها و وصول شناخته شده و در لسان عرب، «تبلغ بالشيء» وصول به مراد دانسته شده است.^[۵] در بخش دوم، به علم معانى پرداخته شده است. نویسنده، مباحث مربوطه را بر طبق تقسيم سكاكى، به بيان، معانى، محسنات لفظيه و معنویه و بديع، تقسيم كرده است.^[۶] نویسنده پيرامون هریک از این علوم، ابتدا به تعريف آن پرداخته و سپس، با كمك شواهد قرآنى و اشعار عربى، جوانب مختلف آن علم را تشريح نموده است. علم معانى، از جمله اصطلاحاتى است كه بلاغيون آن را بر مباحث بلاغى كه مربوط به جمله و عوارض آن از جمله تقديم و تأخير، ذكر و حذف، تعريف و تنكير، قصر، فصل و وصل و ايجاز و اطناب مى‌باشد، اطلاق كرده‌اند.^[۷] از جمله مباحث مطرح‌شده در این بخش، عبارتند از: نظريه نظم، نقد روش سكاكى، خبر و انشاء، احوال جمله، فصل و وصل، ايجاز و اطناب، خروج از مقتضاى ظاهر و...

وضعيت کتاب

فهرست مطالب و آثار مؤلف، در انتهاى کتاب آمده است. پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است.

پانویس

أسالیب بلاغیة الفصاحة البلاغة المعاني
أسالیب بلاغیة الفصاحة البلاغة المعاني
پدیدآوران	مطلوب، احمد (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	الفصاحه - البلاغه - المعانی
ناشر	وکالة المطبوعات
مکان نشر	کویت -
سال نشر	1980 م
چاپ	1
موضوع	ادبیات عربی - تاریخ و نقد زبان عربی - بدیع زبان عربی - معانی و بیان شعر عربی - تاریخ و نقد
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏PJA‎‏ ‎‏2028‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏6‎‏الف‎‏5
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.

وابسته‌ها

[1] متن کتاب، ص11 - 42

[2] همان، ص13

[3] همان، ص18

[4] همان، ص51 - 60

[5] همان، ص51

[6] همان، ص65

[7] همان، ص67

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+{{جعبه اطلاعات کتاب
-[[پرونده:NUR15369J1.jpg|بندانگشتی|أسالیب بلاغیة الفصاحة البلاغة المعاني]]
+| تصویر =NUR15369J1.jpg
-{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
+| عنوان =أسالیب بلاغیة الفصاحة البلاغة المعاني
-|+ |
+| عنوان‌های دیگر =الفصاحه - البلاغه - المعانی
-|-
+| پدیدآوران =
-! نام کتاب!! data-type='bookName'|أسالیب بلاغیة الفصاحة البلاغة المعاني
+[[مطلوب، احمد]] (نویسنده)
-|-
+| زبان =عربی
-|نام های دیگر کتاب
+| کد کنگره =‏‎‏PJA‎‏ ‎‏2028‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏6‎‏الف‎‏5
-|data-type='otherBookNames'|الفصاحه - البلاغه - المعانی
+| موضوع =
-|-
+ادبیات عربی - تاریخ و نقد
-|پدیدآورندگان
-|data-type='authors'|[[مطلوب، احمد]] (نويسنده)
-|-
-|زبان
-|data-type='language'|عربی
-|-
-|کد کنگره
-|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏‎‏PJA‎‏ ‎‏2028‎‏ ‎‏/‎‏م‎‏6‎‏الف‎‏5
-|-
-|موضوع
-|data-type='subject'|ادبیات عربی - تاریخ و نقد
 زبان عربی - بدیع
 زبان عربی - معانی و بیان
 شعر عربی - تاریخ و نقد
-|-
+| ناشر =
-|ناشر
+وکالة المطبوعات
-|data-type='publisher'|وکالة المطبوعات
+| مکان نشر =کویت -
-|-
+| سال نشر =  1980 م
-|مکان نشر
+| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE15369AUTOMATIONCODE
-|data-type='publishPlace'|کویت -
+| چاپ =1
-|-
+| تعداد جلد =1
-|سال نشر
+| کتابخانۀ دیجیتال نور =15369
-|data-type='publishYear'| 1980 م
+| کتابخوان همراه نور =15369
-|-class='articleCode'
+| کد پدیدآور =
-|کد اتوماسیون
+| پس از =
-|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE15369AUTOMATIONCODE
+| پیش از =
-|}
+}}
-</div>
+{{کاربردهای دیگر| المعانی (ابهام زدایی)}}
+'''أساليب بلاغية، الفصاحة - البلاغة - المعاني'''، اثر [[احمد مطلوب]]، کتابى است به زبان عربى، پيرامون فنون بلاغت و بررسى موضوعاتى از قبيل فصاحت، بلاغت و مباحثى كه در دانش معانى از قديم مطرح بوده است.
+==ساختار==
+کتاب، با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در دو بخش و هر بخش در چندين فصل، تنظيم شده است.
+نویسنده در ابتدا، «فصاحت» را از لحاظ لغوى و اصطلاحى، مورد بحث و بررسى قرار داده و سپس به علم معانى و مباحث مختلف آن پرداخته است.
-== معرفى اجمالى ==
+==گزارش محتوا==
+در مقدمه، پس از اشاره به جايگاه علم معانى، موضوع بخش‌هاى کتاب، بيان و توضيح مختصرى پيرامون آن‌ها ارائه گرديده است.
-'''أساليب بلاغية، الفصاحة - البلاغة - المعاني'''، اثر [[احمد مطلوب]]، كتابى است به زبان عربى، پيرامون فنون بلاغت و بررسى موضوعاتى از قبيل فصاحت، بلاغت و مباحثى كه در دانش معانى از قديم مطرح بوده است.
-== ساختار ==
-كتاب، با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در دو بخش و هر بخش در چندين فصل، تنظيم شده است.
-نويسنده در ابتدا، «فصاحت» را از لحاظ لغوى و اصطلاحى، مورد بحث و بررسى قرار داده و سپس به علم معانى و مباحث مختلف آن پرداخته است.
-== گزارش محتوا ==
-در مقدمه، پس از اشاره به جايگاه علم معانى، موضوع بخش‌هاى كتاب، بيان و توضيح مختصرى پيرامون آن‌ها ارائه گرديده است.
 بخش اول، در دو فصل زير، تنظيم شده است:
+فصل اول، به بررسى لغوى و اصطلاحى «فصاحت» اختصاص يافته و در آن، ضمن بحث از فصاحت در قرآن و احاديث، به ترتيب كلام و ديدگاه علما و بزرگان زير، پيرامون آن، مطرح گرديده است: [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]؛ [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]]؛ [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]؛ ثعلب؛ ابن المعتز؛ قدامه؛ ابن وهب؛ العسكرى؛ ابن سنان؛ عبدالقاهر؛ الرازى؛ [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]]؛ السكاكى؛ [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] و خطیب قزوینى.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/20630/1/11 متن کتاب، ص11 - 42]</ref>در همین فصل خاطرنشان شده است كه برخى از بزرگان، تفاوتى بين واژه فصاحت و بلاغت نگذاشته‌اند، بلكه یکى را به‌جاى ديگرى به كار برده‌اند؛ مثلاً[[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]، بلاغت را چنين تعريف كرده است: «كلام را در صورتى مى‌توان بليغ دانست كه لفظ و معنا با هم به گوش و دل برسند؛ نه اينكه ورود لفظ به گوش، زودتر از ورود معناى آن به دل باشد»؛ در این تعريف، فصاحت و بلاغت، با هم درآمیخته‌اند.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/20630/1/13 همان، ص13]</ref>
+نویسنده در ادامه، عبارتى را از [[ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم|ابن قتيبه]] (267ق) نقل كرده كه وى ضمن بحث از الفاظ، شعر را به چهار گونه زير تقسيم كرده است:
+#شعرى كه هم لفظش زيباست و هم معنايش نیکو؛
+#شعرى كه لفظش زيباست، ولى از فايده خالى است؛
+#شعرى كه معناى آن نیکو، ولى الفاظ آن قاصر است؛
+#شعرى كه لفظ و معناى آن، هر دو متأخر است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/20630/1/18 همان، ص18]</ref>
+در فصل دوم نيز ضمن بررسى لغوى و اصطلاحى بلاغت، ديدگاه علماى زير مورد بحث و بررسى قرار گرفته است: [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]]؛ [[مبرد، محمد بن یزید|مبرد]]؛ العسكرى؛ ابن سنان؛ عبدالقاهر؛ الرازى؛ [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]]؛ سكاكى و خطیب قزوینى.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/20630/1/51 همان، ص51 - 60]</ref>
+به نظر نویسنده، بلاغت از كلماتى است كه استعمال آن در كتب ادب، شايع بوده و در بسيارى از مواقع، با فصاحت هم‌معنى گرفته شده و در برخى مواضع، این دو كلمه به‌جاى یکديگر استعمال شده است. این واژه در لغت به معناى انتها و وصول شناخته شده و در لسان عرب، «تبلغ بالشيء» وصول به مراد دانسته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/20630/1/51 همان، ص51]</ref>
+در بخش دوم، به علم معانى پرداخته شده است. نویسنده، مباحث مربوطه را بر طبق تقسيم سكاكى، به بيان، معانى، محسنات لفظيه و معنویه و بديع، تقسيم كرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/20630/1/65 همان، ص65]</ref>
+نویسنده پيرامون هریک از این علوم، ابتدا به تعريف آن پرداخته و سپس، با كمك شواهد قرآنى و اشعار عربى، جوانب مختلف آن علم را تشريح نموده است.
+علم معانى، از جمله اصطلاحاتى است كه بلاغيون آن را بر مباحث بلاغى كه مربوط به جمله و عوارض آن از جمله تقديم و تأخير، ذكر و حذف، تعريف و تنكير، قصر، فصل و وصل و ايجاز و اطناب مى‌باشد، اطلاق كرده‌اند.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/20630/1/67 همان، ص67]</ref>
+از جمله مباحث مطرح‌شده در این بخش، عبارتند از: نظريه نظم، نقد روش سكاكى، خبر و انشاء، احوال جمله، فصل و وصل، ايجاز و اطناب، خروج از مقتضاى ظاهر و...
+==وضعيت کتاب==
-فصل اول، به بررسى لغوى و اصطلاحى «فصاحت» اختصاص يافته و در آن، ضمن بحث از فصاحت در قرآن و احاديث، به ترتيب كلام و ديدگاه علما و بزرگان زير، پيرامون آن، مطرح گرديده است: جاحظ؛ ابن قتيبه؛ مبرد؛ ثعلب؛ ابن المعتز؛ قدامه؛ ابن وهب؛ العسكرى؛ ابن سنان؛ عبدالقاهر؛ الرازى؛ ابن اثير؛ السكاكى؛ ابن مالك و خطيب قزوينى <ref>متن كتاب، ص 11 - 42</ref>. در همين فصل خاطرنشان شده است كه برخى از بزرگان، تفاوتى بين واژه فصاحت و بلاغت نگذاشته‌اند، بلكه يكى را به‌جاى ديگرى به كار برده‌اند؛ مثلا جاحظ، بلاغت را چنين تعريف كرده است: «كلام را در صورتى مى‌توان بليغ دانست كه لفظ و معنا با هم به گوش و دل برسند؛ نه اينكه ورود لفظ به گوش، زودتر از ورود معناى آن به دل باشد»؛ در اين تعريف، فصاحت و بلاغت، با هم درآميخته‌اند <ref>همان، ص 13</ref>.
+فهرست مطالب و آثار مؤلف، در انتهاى کتاب آمده است.
-نويسنده در ادامه، عبارتى را از ابن قتيبه (267ق) نقل كرده كه وى ضمن بحث از الفاظ، شعر را به چهار گونه زير تقسيم كرده است:
-. شعرى كه هم لفظش زيباست و هم معنايش نيكو؛
-. شعرى كه لفظش زيباست، ولى از فايده خالى است؛
-. شعرى كه معناى آن نيكو، ولى الفاظ آن قاصر است؛
-. شعرى كه لفظ و معناى آن، هر دو متأخر است <ref>همان، ص 18</ref>.
-در فصل دوم نيز ضمن بررسى لغوى و اصطلاحى بلاغت، ديدگاه علماى زير مورد بحث و بررسى قرار گرفته است: جاحظ؛ مبرد؛ العسكرى؛ ابن سنان؛ عبدالقاهر؛ الرازى؛ ابن اثير؛ سكاكى و خطيب قزوينى <ref>همان، ص 51 - 60</ref>.
-به نظر نويسنده، بلاغت از كلماتى است كه استعمال آن در كتب ادب، شايع بوده و در بسيارى از مواقع، با فصاحت هم‌معنى گرفته شده و در برخى مواضع، اين دو كلمه به‌جاى يكديگر استعمال شده است. اين واژه در لغت به معناى انتها و وصول شناخته شده و در لسان عرب، «تبلغ بالشيء» وصول به مراد دانسته شده است <ref>همان، ص 51</ref>.
-در بخش دوم، به علم معانى پرداخته شده است. نويسنده، مباحث مربوطه را بر طبق تقسيم سكاكى، به بيان، معانى، محسنات لفظيه و معنويه و بديع، تقسيم كرده است <ref>همان، ص 65</ref>.
-نويسنده پيرامون هريك از اين علوم، ابتدا به تعريف آن پرداخته و سپس، با كمك شواهد قرآنى و اشعار عربى، جوانب مختلف آن علم را تشريح نموده است.
-علم معانى، از جمله اصطلاحاتى است كه بلاغيون آن را بر مباحث بلاغى كه مربوط به جمله و عوارض آن از جمله تقديم و تأخير، ذكر و حذف، تعريف و تنكير، قصر، فصل و وصل و ايجاز و اطناب مى‌باشد، اطلاق كرده‌اند <ref>همان، ص 67</ref>.
-از جمله مباحث مطرح‌شده در اين بخش، عبارتند از: نظريه نظم، نقد روش سكاكى، خبر و انشاء، احوال جمله، فصل و وصل، ايجاز و اطناب، خروج از مقتضاى ظاهر و...
-== وضعيت كتاب ==
-فهرست مطالب و آثار مؤلف، در انتهاى كتاب آمده است.
 پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است.
 =پانویس =
 <references/>
+==منابع مقاله==
+مقدمه و متن کتاب.
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
-== منابع مقاله ==
-مقدمه و متن كتاب.
-== پیوندها ==
-[http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/20630 مطالعه کتاب أسالیب بلاغیة الفصاحة البلاغة المعاني در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
 [[رده:کتاب‌شناسی]]
+[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]]
+[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]]
+[[رده:زبان و ادبیات عربی]]