أصحاب أميرالمؤمنين عليه‌السلام و الرواة عنه: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - 'مجموعهاى' به 'مجموعه‌اى')
    جز (جایگزینی متن - 'ه ای ' به 'ه‌ای ')
     
    (۴۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR00905J1.jpg|بندانگشتی|أصحاب أميرالمؤمنين‌ عليه‌السلام و الرواة عنه]]
    | تصویر =NUR00905J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =أصحاب أمیرالمؤمنين عليه‌السلام و الرواة عنه
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|أصحاب أميرالمؤمنين‌ عليه‌السلام و الرواة عنه
    [[امینی، محمدهادی]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |نام‌های دیگر کتاب
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏37‎‏/‎‏87‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏8‎‏الف‎‏6
    |data-type='otherBookNames'|
    | موضوع =
    |-
    علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اصحاب
    |پدیدآورندگان
    | ناشر = 
    |data-type='authors'|[[امینی، محمد هادی]] (نويسنده)
    دار الکتاب الإسلامی
    |-
    | مکان نشر =بیروت - لبنان
    |زبان  
    | سال نشر =  1412 ق
    |data-type='language'|عربی
    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00905AUTOMATIONCODE
    |-
    | چاپ =1
    |کد کنگره  
    | تعداد جلد =2
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏37‎‏/‎‏87‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏8‎‏الف‎‏6
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =00905
    |-
    | کتابخوان همراه نور =00905
    |موضوع  
    | کد پدیدآور =
    |data-type='subject'|علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اصحاب
    | پس از =
    |-
    | پیش از =
    |ناشر  
    }}
    |data-type='publisher'|دار الکتاب الإسلامي
    {{کاربردهای دیگر| اصحاب اميرالمؤمنين عليه‌السلام (ابهام زدایی) }}
    |-
    '''أصحاب أمیرالمؤمنین علیه‌السلام و الرواة عنه''' نوشته [[محمد هادی امینی]] مشتمل بر شرح حال 1400 نفر از مردان و زنان صحابى [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین على(ع)]] است و مؤلف آن از علماى معاصر شیعه امامیه به شمار می‌رود.
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|بیروت - لبنان
    |-
    |سال نشر
    |data-type='publishYear'| 1412 هـ.ق
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE905AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    ==اهمیت کتاب==
    بى‌شک کتاب حاضر کاملترین اثر درباره یاران و روات على(ع) است که ارجاعات فراوان آن را پربارتر کرده است.


    '''أصحاب أميرالمؤمنين‌ عليه‌السلام و الرواة عنه''' نوشته [[محمد هادی امینی]] مشتمل بر شرح حال 1400 نفر از مردان و زنان صحابى [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]] است و مؤلف آن از علماى معاصر شيعه اماميه به شمار می‌رود.
    ==روش تألیف==
    شیوه این کتاب معجمى و به ترتیب نام و نام پدر بر اساس الفباى نام است.  


    ==روش تأليف==
    == ساختار ==
    شيوه اين کتاب معجمى و به ترتيب نام و نام پدر بر اساس الفباى نام است. جلد اول از حرف الف تا بخشى از حرف عين و جلد دوم ادامه آنها را تا حرف ياء در بر دارد. باب كنيه‌ها پس از اتمام نامها آمده و قسمت زنان فقط 33 شرح حال را شامل شده است.
    این کتاب حاوی دو مقدمه است: مقدمه اول، که کوتاه و چند صفحه‌ای بیش نیست و با ذکر نام مؤلف محترم در پایان آن همراه است، از چگونگی و انگیزه‌ی نگارش کتاب و سپس مختصری درباره‌ی مطالب آن صحبت می‌کند<ref>[https://noorlib.ir/book/view/905/%D8%A3%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8-%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A9-%D8%B9%D9%86 ر.ک: مقدمه 1، ص7]</ref>.


    وى مقدمه‌اى مفصل با عنوان «مدرسة اميرالمؤمنين(ع)» آورده و به حيات علمى آن حضرت می‌پردازد.  
    مقدمه دوم، که نسبتاً مفصل بوده و حدود چهل صفحه‌ای به خود اختصاص می‌دهد و با عنوان با عنوان «مدرسة امیرالمؤمنین(ع)<ref>[https://noorlib.ir/book/view/905/%D8%A3%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8-%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A9-%D8%B9%D9%86 ر.ک: همان، ص11]</ref>» ذکر شده، درباره‌ی ویژگی‌های مکتب امیرالمؤمنین(ع) و دستاوردهای آن بحث می‌کند. آنگاه به جوانبی از برجستگیهای شخصیتی و علمی حضرت از زبان بزرگان اصل سنت و دیگران پرداخته است. در ادامه سیر تحولات و تطورات تاریخی به وجود آمده را که بر زندگی اصحاب حضرت تأثیر ویژه‌ای داشته است مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد و در پایان نیز نظرات و دیدگاه‌های رجال حدیث (حدیث شناسان) درباره‌ی اصحاب و راویان امام(ع) مطرح شده است که در این میان دو دیدگاه محدثین شیعه، اهل سنت در مقایسه با هم بررسی شده و چگونگی برخورد بزرگان محدثین اهل سنت را در برابر راویان شیعه از زبان خود ایشان مفصلاً به بحث می‌گذارد<ref>[https://noorlib.ir/book/view/905/%D8%A3%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8-%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A9-%D8%B9%D9%86 ر.ک: همان، ص29]</ref>.


    مراد از اصحاب در اين کتاب، عام است و محدود به شيعيان و معتقدان به آن حضرت نمی‌شود بلكه هر كس آن حضرت را درك كرده و كوچكترين همراهى يا نقل حديثى از او داشته است، نامش در اين کتاب می‌آید. به همين جهت افراد غير مشهورى در آن نام برده شده‌اند كه تنها مستند آن يك کتاب است. اين در حالى است كه مؤلف غالباً براى هر شرح حال ده‌ها منبع معرفى می‌كند و به دليل كثرت منابع، آنها را ذيل هر شرح حال به ترتيب الفبا مرتب كرده است. به گونه‌اى كه گاه منابع يك شرح حال از اصل آن بيشتر است.
    جلد اول از حرف الف تا بخشى از حرف عین و جلد دوم ادامه آنها را تا حرف یاء در بر دارد. باب کنیه‌ها پس از اتمام نامها آمده و قسمت زنان فقط 33 شرح حال را شامل شده است.


    منابع و مآخذ اين اثر مجموعه‌اى از كتب گوناگون تاريخ، حديث، رجال، فهرست و تراجم است.
    در پایان جلد دوم فهرستی از منابع و مآخذ و سپس فهرست تراجم که به عبارتی همان فهرست اعلام می‌باشد، آمده است. شایان ذکر است جدا از فهرست منابع مذکور، بعد از ذکر احوال راویان و اصحاب داخل متن، ذیل آن لیستی از منابع مورد استفاده آمده است.
     
    ==  گزارش محتوا ==
    یکی از امتیازات بارز این کتاب، تکثر منابع و مآخذ به کار رفته از طرفی و قدمت و اعتبار این منابع از طرف دیگر است. به طوری که برای برخی اصحاب امام(ع) به 45 منبع یا بیشتر اشاره شده است. قابل توجه آنکه اگر توضیحات مربوط به هر یک از شخصیتها در چند جلد از یک کتاب آمده باشد، همه‌ی آنها همراه با ذکر مجلد و صفحه آمده است؛ که این امر حاکی از اشراف علمی مؤلف گرانقدر بر اطلاعات کتب رجالی و تاریخی بوده است. بنابراین همان طور که خود ایشان در مقدمه هم اذعان می‌دارد به دقیقترین و مهمترین منابع عربی، معاجم حدیث، درایه و رجال مراجعه شده است.
     
    مؤلف محترم در این کتاب در پی معرفی کردن یاران و راویان [[امام علی علیه‌السلام|امیرالمؤمنین امام علی(ع)]] و به طور کلی هر کسی که زمان حضرت را درک نموده و به نحوی با ایشان در ارتباط بوده است، می‌باشد. از عمار یاسر، ابوذر غفاری<ref>[https://noorlib.ir/book/view/905/%D8%A3%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8-%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A9-%D8%B9%D9%86 ر.ک: همان، ج1، ص114]</ref>، مالک اشتر<ref>[https://noorlib.ir/book/view/905/%D8%A3%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8-%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A9-%D8%B9%D9%86 ر.ک: همان، ج2، ص505]</ref>، سلمان فارسی<ref>[https://noorlib.ir/book/view/905/%D8%A3%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8-%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A9-%D8%B9%D9%86 ر.ک: همان، ج1، ص258]</ref>، نوف بکالی<ref>[https://noorlib.ir/book/view/905/%D8%A3%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8-%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A9-%D8%B9%D9%86 ر.ک: همان،ج2، ص581]</ref> و... که از یاران صدیق امام بوده‌اند گرفته تا اشعث بن قیس، شمر بن ذی الجوشن<ref>[https://noorlib.ir/book/view/905/%D8%A3%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8-%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A9-%D8%B9%D9%86 ر.ک: همان، ج1، ص288]</ref>، ابن ملجم مرادی<ref>[https://noorlib.ir/book/view/905/%D8%A3%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8-%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A9-%D8%B9%D9%86 ر.ک: همان، ج1، ص341]</ref> و... که در ابتدا با حضرت همراه بوده ولی بعداً از ایشان جدا شده و گروه خوارج را تشکیل دادند تا معاویه بن ابی سفیان و عمربن خطاب و... که از امام(ع) برای رفع مشکلات حکومتی و دینی خود کمک گرفتند و در زمان خلافت خود در بسیاری از مواقع در صدور حکم دینی و قضاوت بین مردم دچار معضل جدی شده و دست یاری به سوی حضرتش دراز کرده و از او راهنمایی خواستند. اگرچه هم اجازه‌ی خلافت و امامت به حضرت را نداده و کسی همانند معاویه از دشمنی آشکار خود با آن بزرگوار دریغ نکرده و سبّ و لعن بر ایشان را بین مسلمین رواج داد. با این وجود، در میان شخصیتهای نامبرده در این کتا بیشتر با شیعیان مخلص حضرت روبرو هستیم تا دشمنان ایشان.
     
    در نتیجه مراد از اصحاب در این کتاب، عام است و محدود به شیعیان و معتقدان به آن حضرت نمی‌شود بلکه هر کس آن حضرت را درک کرده و کوچکترین همراهى یا نقل حدیثى از او داشته است، نامش در این کتاب می‌آید. به همین جهت افراد غیر مشهورى در آن نام برده شده‌اند که تنها مستند آن یک کتاب است. این در حالى است که مؤلف غالباً ً برای هر شرح حال ده‌ها منبع معرفى می‌کند و به دلیل کثرت منابع، آنها را ذیل هر شرح حال به ترتیب الفبا مرتب کرده است. به گونه‌اى که گاه منابع یک شرح حال از اصل آن بیشتر است.
     
    البته همان طور که مؤلف محترم در مقدمه کتاب می‌نویسد تاریخچه بسیاری از این بزرگان به دلایل گوناگون که به مهمترین آنها در مقدمه اشاره شده است، درگذشت تاریخ از بین رفته است و جز ذکر نامی از برخی آنان باقی نمانده است؛ بلکه نام تعدادی از ایشان هم از صفحه تاریخ محو شده است.
     
    از این رو در مواجهه با احوال تعدادی از این شخصیتها جز ذکر نام و اشاره‌ای بسیار مختصر از وضعیت آنان نمی‌یابیم. به غیر از برخی اصحاب مشهور حضرت نظیر: مالک اشتر، ابوذر غفاری و... که مورخین و محدثین درباره‌ی آنان مطالب زیادی نقل کرده‌اند، درباره‌ی سرگذشت دیگر اصحاب جز چند سطری به خود اختصاص نمی‌دهد.
     
    البته در برخی موارد شاهد اختصارگویی تعمدی مؤلف در بیان احوالات شخصیتهای کتاب هستیم، به گونه‌ای که به جای ذکر توضیحی بیشتر تنها به سه نقطه اکتفا شده است و یا آنکه اشاره وار از آن رد شده است. گرچه شیوه‌ی نگارش کتب رجالی غالباً بر اختصارگویی استوار است، ولی این مسئله فهم مطلب را گهگاه برای خواننده‌ای که اطلاعات چندانی از تاریخ و دوران امام(ع) و یا یاران حضرت ندارد، مشکل می‌نماید.
     
    به طور کلی مؤلف گرانقدر به شرح احوال 1401 نفر از اصحاب یا یاران حضرت پرداخته است به ترتیب الفبایی می‌باشد. در این میان به توضیح نسب آنان، ذکر مختصری از زندگی ایشان، ولادت و وفات یا کشته شدن ایشان و آثار فکری، اجتماعی و عقیدتی آنها پرداخته است.<ref>ر.ک: [https://rasekhoon.net/article/show/209644/%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D9%8A-%D8%AF%D8%B1-%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%8A-%D9%86%D9%87%D8%AC-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA%D9%87-1 نقیبی، فاطمه، سیری در کتاب‌شناختی نهج‌البلاغه، وبگاه راسخون]</ref>
     
    ==  وضعیت کتاب ==
    این کتاب در دو مجلد تدوین شده است، ولی صفحه شماره دو جلد و نیز سلسله شماره‌های متعلق به هریک از شخصیتهای مذکور در کتاب به دنبال هم می‌آیند. 
     
    منابع و مآخذ این اثر مجموعه‌هایى از کتب گوناگون تاریخ، حدیث، رجال، فهرست و تراجم است.
     
    ==پانويس ==
    <references />


    ==اهميت کتاب==
    بى‌شك کتاب حاضر كاملترين اثر درباره ياران و روات على(ع) است كه ارجاعات فراوان آن را پربارتر كرده است.


    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==
    الامینی، محمد هادى، اصحاب الامام اميرالمؤمنين و الرواة عنه، بيروت، دارالغدير/دارالکتاب الاسلامى، الطبعة الاولى، 1992/1412.
    # الامینی، محمد هادى، اصحاب الامام امیرالمؤمنین و الرواة عنه، بیروت، دارالغدیر/دارالکتاب الاسلامى، الطبعة الاولى، 1992/1412.
    # [https://rasekhoon.net/article/show/209644/%D8%B3%D9%8A%D8%B1%D9%8A-%D8%AF%D8%B1-%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%8A-%D9%86%D9%87%D8%AC-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA%D9%87-1 نقیبی، فاطمه، سیری در کتاب‌شناختی نهج‌البلاغه، وبگاه راسخون]
     
    ==وابسته‌ها==
    {{وابسته‌ها}}




    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/10266 مطالعه کتاب أصحاب أميرالمؤمنين‌ عليه‌السلام و الرواة عنه در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]]
    [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]]
    [[رده:سرگذشت‌‌نامه‌های فردی]]
    [[رده:سرگذشت‌نامه‌های فردی]]
    [[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]]
    [[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]]
    [[رده:حالات فردی]]
    [[رده:حالات فردی]]
    [[رده:علی بن ابی‌طالب(ع)]]
    [[رده:امام علی(ع)]]
    [[رده:اسفند(1400)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۳:۲۸

    أصحاب أمیرالمؤمنين عليه‌السلام و الرواة عنه
    أصحاب أميرالمؤمنين عليه‌السلام و الرواة عنه
    پدیدآورانامینی، محمدهادی (نویسنده)
    ناشردار الکتاب الإسلامی
    مکان نشربیروت - لبنان
    سال نشر1412 ق
    چاپ1
    موضوععلی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اصحاب
    زبانعربی
    تعداد جلد2
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏37‎‏/‎‏87‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏8‎‏الف‎‏6
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf
    برای دیگر کاربردها، اصحاب اميرالمؤمنين عليه‌السلام (ابهام زدایی) را ببینید.

    أصحاب أمیرالمؤمنین علیه‌السلام و الرواة عنه نوشته محمد هادی امینی مشتمل بر شرح حال 1400 نفر از مردان و زنان صحابى امیرالمؤمنین على(ع) است و مؤلف آن از علماى معاصر شیعه امامیه به شمار می‌رود.

    اهمیت کتاب

    بى‌شک کتاب حاضر کاملترین اثر درباره یاران و روات على(ع) است که ارجاعات فراوان آن را پربارتر کرده است.

    روش تألیف

    شیوه این کتاب معجمى و به ترتیب نام و نام پدر بر اساس الفباى نام است.

    ساختار

    این کتاب حاوی دو مقدمه است: مقدمه اول، که کوتاه و چند صفحه‌ای بیش نیست و با ذکر نام مؤلف محترم در پایان آن همراه است، از چگونگی و انگیزه‌ی نگارش کتاب و سپس مختصری درباره‌ی مطالب آن صحبت می‌کند[۱].

    مقدمه دوم، که نسبتاً مفصل بوده و حدود چهل صفحه‌ای به خود اختصاص می‌دهد و با عنوان با عنوان «مدرسة امیرالمؤمنین(ع)[۲]» ذکر شده، درباره‌ی ویژگی‌های مکتب امیرالمؤمنین(ع) و دستاوردهای آن بحث می‌کند. آنگاه به جوانبی از برجستگیهای شخصیتی و علمی حضرت از زبان بزرگان اصل سنت و دیگران پرداخته است. در ادامه سیر تحولات و تطورات تاریخی به وجود آمده را که بر زندگی اصحاب حضرت تأثیر ویژه‌ای داشته است مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد و در پایان نیز نظرات و دیدگاه‌های رجال حدیث (حدیث شناسان) درباره‌ی اصحاب و راویان امام(ع) مطرح شده است که در این میان دو دیدگاه محدثین شیعه، اهل سنت در مقایسه با هم بررسی شده و چگونگی برخورد بزرگان محدثین اهل سنت را در برابر راویان شیعه از زبان خود ایشان مفصلاً به بحث می‌گذارد[۳].

    جلد اول از حرف الف تا بخشى از حرف عین و جلد دوم ادامه آنها را تا حرف یاء در بر دارد. باب کنیه‌ها پس از اتمام نامها آمده و قسمت زنان فقط 33 شرح حال را شامل شده است.

    در پایان جلد دوم فهرستی از منابع و مآخذ و سپس فهرست تراجم که به عبارتی همان فهرست اعلام می‌باشد، آمده است. شایان ذکر است جدا از فهرست منابع مذکور، بعد از ذکر احوال راویان و اصحاب داخل متن، ذیل آن لیستی از منابع مورد استفاده آمده است.

    گزارش محتوا

    یکی از امتیازات بارز این کتاب، تکثر منابع و مآخذ به کار رفته از طرفی و قدمت و اعتبار این منابع از طرف دیگر است. به طوری که برای برخی اصحاب امام(ع) به 45 منبع یا بیشتر اشاره شده است. قابل توجه آنکه اگر توضیحات مربوط به هر یک از شخصیتها در چند جلد از یک کتاب آمده باشد، همه‌ی آنها همراه با ذکر مجلد و صفحه آمده است؛ که این امر حاکی از اشراف علمی مؤلف گرانقدر بر اطلاعات کتب رجالی و تاریخی بوده است. بنابراین همان طور که خود ایشان در مقدمه هم اذعان می‌دارد به دقیقترین و مهمترین منابع عربی، معاجم حدیث، درایه و رجال مراجعه شده است.

    مؤلف محترم در این کتاب در پی معرفی کردن یاران و راویان امیرالمؤمنین امام علی(ع) و به طور کلی هر کسی که زمان حضرت را درک نموده و به نحوی با ایشان در ارتباط بوده است، می‌باشد. از عمار یاسر، ابوذر غفاری[۴]، مالک اشتر[۵]، سلمان فارسی[۶]، نوف بکالی[۷] و... که از یاران صدیق امام بوده‌اند گرفته تا اشعث بن قیس، شمر بن ذی الجوشن[۸]، ابن ملجم مرادی[۹] و... که در ابتدا با حضرت همراه بوده ولی بعداً از ایشان جدا شده و گروه خوارج را تشکیل دادند تا معاویه بن ابی سفیان و عمربن خطاب و... که از امام(ع) برای رفع مشکلات حکومتی و دینی خود کمک گرفتند و در زمان خلافت خود در بسیاری از مواقع در صدور حکم دینی و قضاوت بین مردم دچار معضل جدی شده و دست یاری به سوی حضرتش دراز کرده و از او راهنمایی خواستند. اگرچه هم اجازه‌ی خلافت و امامت به حضرت را نداده و کسی همانند معاویه از دشمنی آشکار خود با آن بزرگوار دریغ نکرده و سبّ و لعن بر ایشان را بین مسلمین رواج داد. با این وجود، در میان شخصیتهای نامبرده در این کتا بیشتر با شیعیان مخلص حضرت روبرو هستیم تا دشمنان ایشان.

    در نتیجه مراد از اصحاب در این کتاب، عام است و محدود به شیعیان و معتقدان به آن حضرت نمی‌شود بلکه هر کس آن حضرت را درک کرده و کوچکترین همراهى یا نقل حدیثى از او داشته است، نامش در این کتاب می‌آید. به همین جهت افراد غیر مشهورى در آن نام برده شده‌اند که تنها مستند آن یک کتاب است. این در حالى است که مؤلف غالباً ً برای هر شرح حال ده‌ها منبع معرفى می‌کند و به دلیل کثرت منابع، آنها را ذیل هر شرح حال به ترتیب الفبا مرتب کرده است. به گونه‌اى که گاه منابع یک شرح حال از اصل آن بیشتر است.

    البته همان طور که مؤلف محترم در مقدمه کتاب می‌نویسد تاریخچه بسیاری از این بزرگان به دلایل گوناگون که به مهمترین آنها در مقدمه اشاره شده است، درگذشت تاریخ از بین رفته است و جز ذکر نامی از برخی آنان باقی نمانده است؛ بلکه نام تعدادی از ایشان هم از صفحه تاریخ محو شده است.

    از این رو در مواجهه با احوال تعدادی از این شخصیتها جز ذکر نام و اشاره‌ای بسیار مختصر از وضعیت آنان نمی‌یابیم. به غیر از برخی اصحاب مشهور حضرت نظیر: مالک اشتر، ابوذر غفاری و... که مورخین و محدثین درباره‌ی آنان مطالب زیادی نقل کرده‌اند، درباره‌ی سرگذشت دیگر اصحاب جز چند سطری به خود اختصاص نمی‌دهد.

    البته در برخی موارد شاهد اختصارگویی تعمدی مؤلف در بیان احوالات شخصیتهای کتاب هستیم، به گونه‌ای که به جای ذکر توضیحی بیشتر تنها به سه نقطه اکتفا شده است و یا آنکه اشاره وار از آن رد شده است. گرچه شیوه‌ی نگارش کتب رجالی غالباً بر اختصارگویی استوار است، ولی این مسئله فهم مطلب را گهگاه برای خواننده‌ای که اطلاعات چندانی از تاریخ و دوران امام(ع) و یا یاران حضرت ندارد، مشکل می‌نماید.

    به طور کلی مؤلف گرانقدر به شرح احوال 1401 نفر از اصحاب یا یاران حضرت پرداخته است به ترتیب الفبایی می‌باشد. در این میان به توضیح نسب آنان، ذکر مختصری از زندگی ایشان، ولادت و وفات یا کشته شدن ایشان و آثار فکری، اجتماعی و عقیدتی آنها پرداخته است.[۱۰]

    وضعیت کتاب

    این کتاب در دو مجلد تدوین شده است، ولی صفحه شماره دو جلد و نیز سلسله شماره‌های متعلق به هریک از شخصیتهای مذکور در کتاب به دنبال هم می‌آیند. 

    منابع و مآخذ این اثر مجموعه‌هایى از کتب گوناگون تاریخ، حدیث، رجال، فهرست و تراجم است.

    پانويس

    1. ↑ ر.ک: مقدمه 1، ص7
    2. ↑ ر.ک: همان، ص11
    3. ↑ ر.ک: همان، ص29
    4. ↑ ر.ک: همان، ج1، ص114
    5. ↑ ر.ک: همان، ج2، ص505
    6. ↑ ر.ک: همان، ج1، ص258
    7. ↑ ر.ک: همان،ج2، ص581
    8. ↑ ر.ک: همان، ج1، ص288
    9. ↑ ر.ک: همان، ج1، ص341
    10. ↑ ر.ک: نقیبی، فاطمه، سیری در کتاب‌شناختی نهج‌البلاغه، وبگاه راسخون


    منابع مقاله

    1. الامینی، محمد هادى، اصحاب الامام امیرالمؤمنین و الرواة عنه، بیروت، دارالغدیر/دارالکتاب الاسلامى، الطبعة الاولى، 1992/1412.
    2. نقیبی، فاطمه، سیری در کتاب‌شناختی نهج‌البلاغه، وبگاه راسخون

    وابسته‌ها

    برگرفته از «https://fa.wikinoor.ir/w/index.php?title=أصحاب_أميرالمؤمنين_عليه‌السلام_و_الرواة_عنه&oldid=715025»