أصول الحديث علومه و مصطلحه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '= ' به '= ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۲۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
| عنوان =أصول الحديث علومه و مصطلحه | | عنوان =أصول الحديث علومه و مصطلحه | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[خطیب، محمد عجاج]] ( | [[خطیب، محمد عجاج]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 109 /خ6الف6 | | کد کنگره =BP 109 /خ6الف6 | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
حدیث - علم الروایه | حدیث - علم الروایه | ||
| ناشر = | | ناشر = | ||
دار الفکر | دار الفکر | ||
| مکان نشر =بیروت - لبنان | | مکان نشر =بیروت - لبنان | ||
| سال نشر = 1409 ق | | سال نشر = 1409 ق | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE21337AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE21337AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =21337 | |||
| کتابخوان همراه نور =21337 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''أصول الحديث علومه و مصطلحه''' تأليف [[محمد عجاج | '''أصول الحديث علومه و مصطلحه''' تأليف [[محمد عجاج خطیب]]، کتابى است پيرامون جايگاه حديث و تدوین آن و نيز علوم مختلف و اصطلاحات گوناگون حديث. | ||
کتاب به زبان عربى و مقدمه آن در سال 1387ق، نوشته شده است. | کتاب به زبان عربى و مقدمه آن در سال 1387ق، نوشته شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در یک تمهيد و چهار باب و هر باب در چندين فصل، تنظيم شده است. | |||
کتاب با مقدمه | |||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، ضمن بيان موضوع کتاب.<ref>مقدمه، ص3</ref>، به | در مقدمه، ضمن بيان موضوع کتاب.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/3 مقدمه، ص3]</ref>، به عناوین ابواب و فصول، اشاره گرديده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/4 همان، ص4-5]</ref> | ||
در تمهيد، ابتدا به تعريف علم حديث و بيان اهمیت آن پرداخته شده.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/7 تمهيد، ص7-10]</ref>و سپس، چگونگى پيداش این علم.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/10 همان، ص10]</ref>و كثرت انواع آن، توضيح داده شده.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/11 همان، ص11]</ref>و در پایان، به بيان روش نویسنده در تأليف کتاب، پرداخته شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/12 همان، ص12]</ref> | |||
نویسنده در تبيين روش كار خود در تأليف کتاب، در تمهيد به این نكته اشاره دارد كه علوم حديث، داراى انواع بسيارى است و پرداختن به آن‌ها، به‌صورت منفرد كارى است دشوار؛ لذا وى به‌منظور آسان نمودن بحث علمى و آسان گرداندن مطالعه و مذاكره برای طلاب، مباحثى را كه ارتباطى تنگاتنگ با یکديگر دارند تحت فصولى و آن فصول را تحت ابوابى جامع، گردآورى نموده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/12 تمهيد، ص12]</ref> | |||
وى در توضيح و بسط مطالب، از امثله فراوانى استفاده نموده و در تمامى موارد به مصادر و منابع بحث خویش، اشاره كرده است. از آنجا كه غرض وى در این کتاب، فقط بيان قواعد و اصول علم حديث مى‌باشد، تعرضى به آراى علما و مناقشات موجود در مسائل مختلف مربوط به این علم، نكرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/12 همان، ص12-13]</ref> | |||
نویسنده باب اول را به‌عنوان مدخلى برای ورد به بحث از سنت قرار داده و در آن، در ضمن پنج فصل زير، مباحث مربوط به سنت را مطرح نموده است: | |||
#معنى سنت: در این فصل، ابتدا «سنت» در لغت و در شرع تعريف شده و سپس معناى آن در اصطلاح محدثين، علماى اصول فقه و فقها و نيز رابطه آن با عمل صحابه، مورد بررسى قرار گرفته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/17 همان، ص17-19]</ref> | |||
#:«رابطه سنت و بدعت»، «معناى سنت نزد محدثين و منظور نویسنده از آن»، «معنى حديث، خبر و اثر»، «حديث قدسى» و «تعريف متن و سند از لحاظ لغوى و اصطلاحى» از ديگر مباحث این فصل مى‌باشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/23 همان، ص23-32]</ref> | |||
#جايگاه سنت در تشريع: در این فصل، نقش سنت در تشريع احكام الهى، ادله حجيت آن (ايمان به رسالت، قرآن، روايات و اجماع) و منزلت سنت نسبت به قرآن كريم بررسى شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/36 همان، ص36-46]</ref> | |||
#حديث در عهد نبوى: نویسنده در این فصل، ابتدا روش پيامبر(ص) را در تعليم و آموزش صحابه بيان نموده و سپس کیفیت برخورد صحابه با سنت آن حضرت و نيز عوامل مختلف انتشار حديث در آن دوران را بررسى نموده است. برخى از این عوامل عبارتند از: نشاط رسول و جديت وى در تبليغ دعوتش، طبيعت اسلام و نظام جديدى كه بنا نهاد، نشاط اصحاب رسول در طلب علم و حفظ و تبليغ آن، سفيرانى كه آن حضرت به نواحى مختلف گسيل داشتند و.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/51 همان، ص51-77]</ref> | |||
#حديث در عصر صحابه و تابعين.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/79 همان، ص79-88]</ref> | |||
#نشاط علمى در عصر صحابه و تابعين.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/95 همان، ص95-129]</ref> | |||
باب دوم، داراى سه فصل مى‌باشد. در این باب به‌منظور بررسى مسائل مربوط به تدوین حديث، وضعيت کتابت نزد عرب جاهلى مورد بحث قرار گرفته و سپس، از کتابت در عصر نبوى و صدر اسلام، سخن به میان آمده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/139 همان، ص139-142]</ref>در ادامه، به معرفى آثارى كه در صدر اسلام پيرامون حديث و سنت، تدوین شده، از جمله صحيفه‌هاى عبدالله بن عمرو بن عاص، جابر بن عبدالله انصارى و همام بن منبه پرداخته شده.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/194 همان، ص194-200]</ref>و سپس ديدگاه علمايى همچون [[محمد رشید رضا]] و [[صدر، سید حسن|سيد حسن صدر]] بررسى و در نهایت، نظر خود نویسنده، بيان شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/218 همان، ص307-218]</ref> | |||
در باب سوم، در هفت فصل، برخى از علوم حديث، توضيح داده شده است. این علوم به ترتيب عبارتند از: تحمل و اداى حديث؛ تاريخ روات؛ جرح و تعديل؛ غريب الحديث؛ مختلف الحديث و مشكل الحديث؛ ناسخ و منسوخ حديث و علم علل الحديث.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/223 همان، ص223-295]</ref> | |||
در باب سوم، در هفت فصل، برخى از علوم حديث، توضيح داده شده است. | |||
در آخرين باب، در چهار فصل زير، از برخى اصطلاحات در علم حديث، سخن رفته است: | در آخرين باب، در چهار فصل زير، از برخى اصطلاحات در علم حديث، سخن رفته است: | ||
فصل اول، به حديث صحيح اختصاص يافته است. | فصل اول، به حديث صحيح اختصاص يافته است. نویسنده در تعريف این اصطلاح، ابتدا اقوال ابن صلاح و امام نووى را بررسى نموده و سپس، رأى خود را بيان كرده است. وى پنج شرط را برای حديث صحيح ذكر كرده است: اتصال سند؛ عادل بودن روات؛ ضابط بودن آن‌ها؛ شاذ نبودن مروى و مرسله نبودن روايت.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/304 همان، ص304-305]</ref>در ادامه، از اقوال و مصنفات [[بخاری، محمد بن اسماعیل|بخارى]]، [[مسلم بن حجاج|مسلم]]، [[ابن ابیداود، عبدالله بن سلیمان|ابوداود سجستانى]]، [[ترمذی، محمد بن عیسی|ترمذى]]، [[نسائی، احمد بن علی|نسائى]] و [[ابن ماجه، محمد بن یزید|ابن ماجه]] بحث به میان آورده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/304 همان، ص304-328]</ref> | ||
در فصل دوم، به مطالب مربوط به حديث حسن، پرداخته شده است. از جمله مباحث | در فصل دوم، به مطالب مربوط به حديث حسن، پرداخته شده است. از جمله مباحث این فصل، عبارت است از: انواع حديث حسن، احتجاج به این نوع از روايت، روش‌هاى ارتقاء روايت حسن به صحيح، مراتب حديث حسن و.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/331 همان، ص331-335]</ref> | ||
فصل سوم، به حديث ضعيف اختصاص يافته است. | فصل سوم، به حديث ضعيف اختصاص يافته است. نویسنده در این فصل، ابتدا به تعريف حديث ضعيف پرداخته و سپس انواع آن را نام برده و مختصرا، توضيح داده است. برخى از انواع این حديث عبارتند از: مرسل، منقطع، معضل، مدلس، مضطرب، مقلوب، شاذ و.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/337 همان، ص337]</ref> | ||
در آخرين فصل، به اصطلاحات مشترك بين صحيح، حسن و ضعيف پرداخته شده است. برخى از | در آخرين فصل، به اصطلاحات مشترك بين صحيح، حسن و ضعيف پرداخته شده است. برخى از این اصطلاحات عبارتند از: مرفوع، متصل، مسند، معنعن، معلق، مفرد، غريب، مدرج و.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/355 همان، ص355-375]</ref> | ||
سه مبحث زير به‌عنوان تتمه بحث، به مطالب کتاب ملحق شده است: تعريف موقوف و مقطوع، صحابه و تابعين.<ref>همان، ص380-450</ref> | سه مبحث زير به‌عنوان تتمه بحث، به مطالب کتاب ملحق شده است: تعريف موقوف و مقطوع، صحابه و تابعين.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/29040/1/380 همان، ص380-450]</ref> | ||
==وضعيت کتاب== | ==وضعيت کتاب== | ||
فهرست مطالب، به‌همراه فهرست مهم‌ترين مصادر و منابع مورد استفاده | فهرست مطالب، به‌همراه فهرست مهم‌ترين مصادر و منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهاى کتاب آمده است. | ||
پاورقى‌ها توضيحى بوده و در آن‌ها علاوه بر ذكر منابع، پيرامون برخى از كلمات و عبارات متن، توضيحاتى ارائه شده است. | پاورقى‌ها توضيحى بوده و در آن‌ها علاوه بر ذكر منابع، پيرامون برخى از كلمات و عبارات متن، توضيحاتى ارائه شده است. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
مقدمه و متن کتاب. | مقدمه و متن کتاب. | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[أصول الحديث]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۵۹
| أصول الحديث علومه و مصطلحه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خطیب، محمد عجاج (نویسنده) |
| ناشر | دار الفکر |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1409 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | حدیث - تاریخ
حدیث - علم الدرایه حدیث - علم الروایه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 109 /خ6الف6 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
أصول الحديث علومه و مصطلحه تأليف محمد عجاج خطیب، کتابى است پيرامون جايگاه حديث و تدوین آن و نيز علوم مختلف و اصطلاحات گوناگون حديث.
کتاب به زبان عربى و مقدمه آن در سال 1387ق، نوشته شده است.
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در یک تمهيد و چهار باب و هر باب در چندين فصل، تنظيم شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه، ضمن بيان موضوع کتاب.[۱]، به عناوین ابواب و فصول، اشاره گرديده است.[۲]
در تمهيد، ابتدا به تعريف علم حديث و بيان اهمیت آن پرداخته شده.[۳]و سپس، چگونگى پيداش این علم.[۴]و كثرت انواع آن، توضيح داده شده.[۵]و در پایان، به بيان روش نویسنده در تأليف کتاب، پرداخته شده است.[۶] نویسنده در تبيين روش كار خود در تأليف کتاب، در تمهيد به این نكته اشاره دارد كه علوم حديث، داراى انواع بسيارى است و پرداختن به آن‌ها، به‌صورت منفرد كارى است دشوار؛ لذا وى به‌منظور آسان نمودن بحث علمى و آسان گرداندن مطالعه و مذاكره برای طلاب، مباحثى را كه ارتباطى تنگاتنگ با یکديگر دارند تحت فصولى و آن فصول را تحت ابوابى جامع، گردآورى نموده است.[۷]
وى در توضيح و بسط مطالب، از امثله فراوانى استفاده نموده و در تمامى موارد به مصادر و منابع بحث خویش، اشاره كرده است. از آنجا كه غرض وى در این کتاب، فقط بيان قواعد و اصول علم حديث مى‌باشد، تعرضى به آراى علما و مناقشات موجود در مسائل مختلف مربوط به این علم، نكرده است.[۸]
نویسنده باب اول را به‌عنوان مدخلى برای ورد به بحث از سنت قرار داده و در آن، در ضمن پنج فصل زير، مباحث مربوط به سنت را مطرح نموده است:
- معنى سنت: در این فصل، ابتدا «سنت» در لغت و در شرع تعريف شده و سپس معناى آن در اصطلاح محدثين، علماى اصول فقه و فقها و نيز رابطه آن با عمل صحابه، مورد بررسى قرار گرفته است.[۹]
- «رابطه سنت و بدعت»، «معناى سنت نزد محدثين و منظور نویسنده از آن»، «معنى حديث، خبر و اثر»، «حديث قدسى» و «تعريف متن و سند از لحاظ لغوى و اصطلاحى» از ديگر مباحث این فصل مى‌باشد.[۱۰]
- جايگاه سنت در تشريع: در این فصل، نقش سنت در تشريع احكام الهى، ادله حجيت آن (ايمان به رسالت، قرآن، روايات و اجماع) و منزلت سنت نسبت به قرآن كريم بررسى شده است.[۱۱]
- حديث در عهد نبوى: نویسنده در این فصل، ابتدا روش پيامبر(ص) را در تعليم و آموزش صحابه بيان نموده و سپس کیفیت برخورد صحابه با سنت آن حضرت و نيز عوامل مختلف انتشار حديث در آن دوران را بررسى نموده است. برخى از این عوامل عبارتند از: نشاط رسول و جديت وى در تبليغ دعوتش، طبيعت اسلام و نظام جديدى كه بنا نهاد، نشاط اصحاب رسول در طلب علم و حفظ و تبليغ آن، سفيرانى كه آن حضرت به نواحى مختلف گسيل داشتند و.[۱۲]
- حديث در عصر صحابه و تابعين.[۱۳]
- نشاط علمى در عصر صحابه و تابعين.[۱۴]
باب دوم، داراى سه فصل مى‌باشد. در این باب به‌منظور بررسى مسائل مربوط به تدوین حديث، وضعيت کتابت نزد عرب جاهلى مورد بحث قرار گرفته و سپس، از کتابت در عصر نبوى و صدر اسلام، سخن به میان آمده است.[۱۵]در ادامه، به معرفى آثارى كه در صدر اسلام پيرامون حديث و سنت، تدوین شده، از جمله صحيفه‌هاى عبدالله بن عمرو بن عاص، جابر بن عبدالله انصارى و همام بن منبه پرداخته شده.[۱۶]و سپس ديدگاه علمايى همچون محمد رشید رضا و سيد حسن صدر بررسى و در نهایت، نظر خود نویسنده، بيان شده است.[۱۷]
در باب سوم، در هفت فصل، برخى از علوم حديث، توضيح داده شده است. این علوم به ترتيب عبارتند از: تحمل و اداى حديث؛ تاريخ روات؛ جرح و تعديل؛ غريب الحديث؛ مختلف الحديث و مشكل الحديث؛ ناسخ و منسوخ حديث و علم علل الحديث.[۱۸]
در آخرين باب، در چهار فصل زير، از برخى اصطلاحات در علم حديث، سخن رفته است:
فصل اول، به حديث صحيح اختصاص يافته است. نویسنده در تعريف این اصطلاح، ابتدا اقوال ابن صلاح و امام نووى را بررسى نموده و سپس، رأى خود را بيان كرده است. وى پنج شرط را برای حديث صحيح ذكر كرده است: اتصال سند؛ عادل بودن روات؛ ضابط بودن آن‌ها؛ شاذ نبودن مروى و مرسله نبودن روايت.[۱۹]در ادامه، از اقوال و مصنفات بخارى، مسلم، ابوداود سجستانى، ترمذى، نسائى و ابن ماجه بحث به میان آورده است.[۲۰]
در فصل دوم، به مطالب مربوط به حديث حسن، پرداخته شده است. از جمله مباحث این فصل، عبارت است از: انواع حديث حسن، احتجاج به این نوع از روايت، روش‌هاى ارتقاء روايت حسن به صحيح، مراتب حديث حسن و.[۲۱]
فصل سوم، به حديث ضعيف اختصاص يافته است. نویسنده در این فصل، ابتدا به تعريف حديث ضعيف پرداخته و سپس انواع آن را نام برده و مختصرا، توضيح داده است. برخى از انواع این حديث عبارتند از: مرسل، منقطع، معضل، مدلس، مضطرب، مقلوب، شاذ و.[۲۲]
در آخرين فصل، به اصطلاحات مشترك بين صحيح، حسن و ضعيف پرداخته شده است. برخى از این اصطلاحات عبارتند از: مرفوع، متصل، مسند، معنعن، معلق، مفرد، غريب، مدرج و.[۲۳]
سه مبحث زير به‌عنوان تتمه بحث، به مطالب کتاب ملحق شده است: تعريف موقوف و مقطوع، صحابه و تابعين.[۲۴]
وضعيت کتاب
فهرست مطالب، به‌همراه فهرست مهم‌ترين مصادر و منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهاى کتاب آمده است.
پاورقى‌ها توضيحى بوده و در آن‌ها علاوه بر ذكر منابع، پيرامون برخى از كلمات و عبارات متن، توضيحاتى ارائه شده است.
پانویس
- ↑ مقدمه، ص3
- ↑ همان، ص4-5
- ↑ تمهيد، ص7-10
- ↑ همان، ص10
- ↑ همان، ص11
- ↑ همان، ص12
- ↑ تمهيد، ص12
- ↑ همان، ص12-13
- ↑ همان، ص17-19
- ↑ همان، ص23-32
- ↑ همان، ص36-46
- ↑ همان، ص51-77
- ↑ همان، ص79-88
- ↑ همان، ص95-129
- ↑ همان، ص139-142
- ↑ همان، ص194-200
- ↑ همان، ص307-218
- ↑ همان، ص223-295
- ↑ همان، ص304-305
- ↑ همان، ص304-328
- ↑ همان، ص331-335
- ↑ همان، ص337
- ↑ همان، ص355-375
- ↑ همان، ص380-450
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.