ابشیهی، محمد بن احمد: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - '</div> '''' به '</div> '''')
    جز (جایگزینی متن - '==پانویس== <references />' به '==پانویس== <references/>')
    خط ۵۹: خط ۵۹:


    ==پانویس==
    ==پانویس==
    <references />
    <references/>


    ==منابع مقاله==
    ==منابع مقاله==

    نسخهٔ ‏۲۲ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۵:۲۷

    ابشيهي، محمد بن احمد
    نام ابشيهي، محمد بن احمد
    نام‌های دیگر ابشيهي، بهاء‌الدين ابوالفتح محمد بن احمد

    ابشيهي، شهاب‌الدين احمد بن محمد

    ابشيهي، محمد بن احمد

    نام پدر احمد
    متولد / 790ق
    محل تولد أَبشُوَیه مصر
    رحلت / 850ق
    اساتید جلال‎الدین بُلْقینى
    برخی آثار المستطرف في کل فن مستظرف
    کد مؤلف AUTHORCODE02192AUTHORCODE

    بهاءالدین ابوالفتح محمد بن احمدِ خطیب بن منصور بن احمد ابن عیسی مَحلّی اِبشیهی (790-850ق‎ 1338-144م‎)، دانشمند شافعی مذهب قرن نهم مصری است که اثر معروف وی، «المستطرف» نام دارد.

    تولد

    او ، دانشمند شافعى مذهب مصری که به زادگاهش أَبشُوَیه (به فتح و کسر همزه‎) از دهکده‎های فَیوم منسوب است‎. ازآنجاکه وی بیشتر در المحلة الکبری مى‎زیست‎، نسبت «محلى‎» نیز به او داده‎اند. در سال ۱۳۸۹/ ۷۹۰ در روستای اِبشویه در استان غربیه نزدیک فیوم به‌دنیا آمد. بیشتر زندگی‌اش در محله الکبری گذشت؛

    در ده‎سالگی قرآن را حفظ کرد و در پى کسب دانش بارها به قاهره رفت و به‎ویژه در درس جلال‎الدین بُلْقینى‎، قاضى القضاة قاهره (د 824ق‎) حضور یافت و گویا در همان احوال با ادیبانى چون ابن فهد، رقیب ابن فارض مناظره داشت‎. در 814ق حج گزارد و پس از مرگ پدر، خطیب شهر خویش گردید. شاید مراد سخاوی از این شهر، المحله باشد نه ابشویه‎[۱].

    آثار

    سخاوی که تنها منبع شرح احوال اوست‎، 3 کتاب به وی نسبت داده است‎:

    1. اطواق الأزهار على صدور الأنهار در باب موعظه‎؛
    2. کتابى در فن ترسل و نامه‎نگاری که گویا هرگز به پایان نرسیده است‎. این دو کتاب از میان رفته‎اند؛
    3. المسطرف في كل فن مستظرف‎. ابشیهى همه شهرت خود را مدیون همین کتاب است‎[۲].

    علاوه بر آثار مذکور‎، نسخه‎ای خطى به نام «تذكرة العارفين و تبصرة المستبصرين‎» در خزاین الکتب دمشق موجود است که بروکلمان در شمار آثار او نهاده است و سرکیس و «دائرة‎المعارف اسلام‎» از او تقلید کرده‎اند[۳].

    گویى در عصر ابشیهى‎، اهل ادب به نگارش کتاب‎های دائرةالمعارف‎گونه و جنگ‎های ادبى اقبال تمام داشته‎اند. جمال‎الدین وطواط (د 718ق‎‎)، علاءالدین بهایى (د 815ق‎)، شمس‎الدین نواجى (د 859ق‎‎) و حتى بعدازآن داوود انطاکى (د 1008ق‎) آثاری به همین شیوه تألیف کرده‎اند؛ اما جُنگ ابشیهى (المستطرف‎) بیش از همه شهرت یافته و نسخه‎های خطى آن در همه کشورهای اسلامى منتشر شده است. بروکلمان به 22 نسخه اشاره کرده است‎، اما اینک دست‎نوشته‎های بیشتری از آن یافت شده است. علاوه بر این‎، برخى به تلخیص کتاب پرداختند: «المستطلف من المستطرف»‎، «المستقطف من المستطرف» و نیز تلخیص آن در الظاهریه‎[۴].

    گویا کتاب «المستطرف» نخستین بار در 1268ق‎ در بولاق به چاپ رسیده و پس‎ازآن بارها انتشار یافته که آخرین چاپ در 1986م در بیروت بوده است‎. شهرت «المستطرف» موجب شد که آن را حتى پیش از آنکه در بولاق به چاپ رسد، به ترکى ترجمه کنند. سپس ژ.را آن را به فرانسه برگرداند[۵].

    ظاهراً دو امر موجب شهرت المستطرف بوده است‎: یکى آنکه ابشیهى موفق شده بود از معانى دینى و اخلاقى و ادبى‎، ترکیبى فراهم آورد که با ذوق مسلمانان سده‎های 9 و 10ق همسازی تمام داشته باشد و هر مسلمان فرهنگ‎دوست‎، همه مفاهیم و معانى موردنیاز خود را در آن بازیابد. دوم آنکه شیوه نگارش ابشیهى از سادگى و روانى خاصى برخوردار است‎. وی- شاید به سبب عدم تبحر کافى- از تکلف سجع‎پردازی و معقدسرایى و مترادف‎سازی در امان ماند و به زبانى که قابل‎فهم همگان بود، نوشت‎، چنانکه گاه نمى‎توانست از مصطلحات و ترکیبات لهجه مصری بپرهیزد و به همین سبب است که سخاوی بر وی خرده مى‎گیرد و مى‎نویسد ازآنجاکه به علم نحو احاطه نداشت‎، اغلاط بسیاری در سخنش راه یافت‎. آنچه در نظر سخاوی عیب است‎، اینک زمینه مناسبى برای بررسى لهجه و ضرب‎المثل‎ها و احیاناً برخى خلقیات مصریان آن روزگار است‎[۶].

    پانویس

    1. آذرنوش، آذرتاش، ج2، ص578
    2. همان
    3. همان
    4. همان
    5. همان
    6. همان

    منابع مقاله

    آذرنوش، آذرتاش، «دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی»، ج 2، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‎المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374.

    وابسته‌ها

    المستطرف في کل فن مستظرف

    کتب طبی انتزاعی