نمایش مبدأ برای اغتنام الفوائد في التنبيه علي معاني قواعد العقائد للغزالي

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR25031J1.jpg
| عنوان =اغتنام الفوائد في التنبيه علي معاني قواعد العقائد للغزالي
| عنوان‌های دیگر =قواعد العقائد. شرح 
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران =[[مالکی، احمد بن محمد]] (نویسنده)

[[غزالی، محمد بن محمد]] (نویسنده)

[[مرسی، شریف]] (محقق)
|زبان 
| زبان =عربي  
| کد کنگره =‏
| موضوع =
|ناشر 
| ناشر =دار الآفاق العربية  
| مکان نشر =مصر - قاهره 
| سال نشر =1432ق.   = 2011م.

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE25031AUTOMATIONCODE
| چاپ =چاپ يکم  
| شابک =978-977-344-192-1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =25031
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =16409-00736-16410
| پس از =
| پیش از =
}}

'''اغتنام الفوائد علی معانی القواعد العقائد للغزالی'''، اثر [[مالکی، احمد بن محمد|احمد بن محمد بن عیسی فاسی زروق مالکی]] (متوفی 899ق)، شرحی است بر بخش «قواعد العقائد» کتاب «[[إحياء علوم الدين|احیاء علوم الدین]]» [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] .

==احیاء علوم الدین==
«[[إحياء علوم الدين]]»، کتابى است جامع در معارف اسلامى و عرفانى، اثر [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى طوسى(ح450- 505ق)]]، عالم و متفكر بزرگ اسلامى است. این اثر، تنها کتابى است كه تقریباً همه علوم مسلمانان را به‌صورت متداخل، نه به‌صورت مجزا و منفصل، دربر داشته و یک اسلام تام الاصول را به تصویر مى‌كشد که به هيچ گروه يا فرقه‌اى گرايش ندارد و در هيچ‌یک از حوزه‌هاى علوم اسلامى نيز اسير و محبوس نيست؛ با آنكه [[غزالی، محمد بن محمد|غزالى]]، خود در عقايد، اشعرى و در فروع، شافعى و در بينش، صوفى بوده است. این اثر، دارای چهار ربع عبادات، عادات، مهلکات و منجیات می‌باشد. ربع عبادات، درباره آداب و دقايق سنن و اسرار معانى عبادات بوده و از ده کتاب تشكيل شده است كه یکی از این کتاب‌ها، «قواعد العقايد» است<ref>ر.ک: بی‌نام، ویکی‌نور</ref>.

برخی از بخش‌های کتاب احیاء به نام‌های «قواعد العقائد» و «الرسالة القدسیة المسماة بقواعد العقائد»، به‌طور مستقل چاپ شده است و شرح‌هایی بر آنها نوشته شده است<ref>بدوی، عبدالرحمن، ص89-92 و307-308</ref> و <ref>شمس‌الدین، احمد، ص29</ref>. «اغتنام الفوائد علی معانی القواعد العقائد للغزالی» یکی از آنهاست.

==قواعد العقائد==
این کتاب، بخشی از کتاب «[[إحياء علوم الدين|احیاء علوم الدین]]» [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] است که نگارنده آن را اعتقادنامه خویش تلقی می‌کند. [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] هر چند اشعری بود، اما در این کتاب، مسائل کلامی اشاعره را نه مرتب بیان کرده و نه یک‌دست. بیانات او گاهی آسان و گاهی دشوار است و خلاصه بیان او نابرابر و غیرمساوی و در نوسان است. او می‌گوید: رساله را برای عامه مسلمانان می‌نویسد و می‌خواهد همه در حوزه «علم معامله» باشد که مردم عامی و مسلمان معتقد با آن سر و کار دارند، ولی گاه رشته کلام از دست او به‌در می‌رود و به «علم مکاشفه» می‌پردازد و پس‌ازآن که مطالبی والا ولی درعین‌حال دشوار و دور از فهم عوام نوشت، به خود می‌آید و می‌گوید: «اینک به علم معامله برگردیم» ولی باز هم پس از چند صفحه عنان کلام و سیاق بحث را فراموش می‌کند<ref>بی‌نام، گیسوم</ref>.

محقق در مقدمه، به تعریف علم کلام و تعبیر از آن به علم اصول دین، علم توحید و علم عقاید، می‌پردازد، و آن را از مهم‌ترین علوم بر‌می‌شمرد. سپس از موضوع و اهمیت اعتقادات و نقش آن در زندگی فردی و اجتماعی، با استناد به آیات قرآن و سخن دانشمندان مسلمان و غیرمسلمان سخن می‌راند و درنهایت یازده مورد از خصوصیات عقیده اسلامی از جمله: ربانی بودن، ثابت بودن، وسط بودن، بدون اضطراب بودن، سهل و واضح بودن و... را بازگو می‌نماید.

==شرح==
حجم متن «قواعد العقائد» [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] که در انتهای کتاب آمده است، هفت صفحه بوده و شارح طی دویست صفحه به شرح آن می‌پردازد، بنابراین می‌توان این اثر را یک شرح مفصل نامید. شارح، حدود صدوبیست صفحه از کتابش را به شرح و بسط صفات الهی اختصاص داده است.

شیوه شرح کتاب، به‌صورت مزجی می‌باشد؛ بدین‌صورت که متن اصلی، در داخل پرانتز قرار گرفته و توضیحات و شرح شارح، در ادامه و لابلای متن اصلی، آمده است.

ویژگی خاصی که این شرح نسبت به سایر شروح مزجی دارد، آن است که شارح در ابتدای هریک از عبارات مصنف، عبارت «قال رحمه‌الله:» یا «ثم قال رحمه‌الله:» را آورده است.

از دیگری ویژگی‌های این شرح، علاوه بر متن روان و سلیس آن و اجتناب شارح از اطناب بیش‌ازحد مطالب و به‌کارگیری عبارات مغلق و پیچیده، می‌توان به استفاده وی از آیات و روایات فراوان، اشاره نمود<ref>به‌عنوان‌مثال، ر.ک: متن کتاب، ص56</ref>.

==وضعیت کتاب==
این شرح با تحقیق و تصحیح [[مرسی، شریف|شریف مرسی]]، به چاپ رسیده است که از جمله اقدامات تحقیقی وی، عبارتند از تهیه فهرست مطالب در انتهای کتاب و تنظیم پاورقی‌ها که در آنها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص9</ref>، به توضیح و تشریح برخی از کلمات و عبارات متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص37</ref>. متن قواعد [[غزالی، محمد بن محمد|غزالی]] در انتهای کتاب آمده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص230</ref>.

==پانویس ==
<references />

==منابع مقاله==
# مقدمه و متن کتاب.
# بدوی، عبدالرحمن، مؤلفات الغزالي، المجلس الاعلی لرعایة الفنون و الآداب، قاهره – مصر، 1380ه.ق.
# بی‌نام، برگرفته از دانشنامه تحصصی کتاب‌شناسی و زندگی‌نامه «ویکی‌نور»، مدخل «[[إحياء علوم الدين]]»
# [https://www.gisoom.com/book/1308254/ بی‌نام، برگرفته از شبکه جامع کتاب «گیسوم»، مدخل «قواعد العقائد یا اعتقادنامه غزالی»]
# شمس‌الدین، احمد، الغزالي (حیاته، آثاره، فلسفته)، بیروت – لبنان، دارالکتب العلمية، چاپ اول، ۱۴۱۱ ه.ق.

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:بهمن (1400)]]