الأبنية عن حقائق الأدوية: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (Hbaghizadeh@noornet.net صفحهٔ الأبنية عن حقائق الأدوية (روضة الأنس و منفعة النفس) را بدون برجای‌گذاشتن تغییرمسیر به الأبنية عن حقائق الأدوية منت...) |
جز (جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب') |
||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
«الابنية عن حقائق الادوية يا روضة الانس و منفعة النفس»، به زبان فارسى، | «الابنية عن حقائق الادوية يا روضة الانس و منفعة النفس»، به زبان فارسى، کتابى است در مفردات طب كه در عهد منصور بن نوح سامانى (بين سنوات 350 تا 366ق)، توسط موفق بن على هروى تأليف شده است. | ||
از اين | از اين کتاب، تنها يك نسخه منحصربه‌فرد كه به خط على بن احمد طوسى اسدى، شاعر معروف و سراينده گرشاسب‌نامه و مؤلف فرهنگ فارسى معروف به لغات اسدى، در ماه شوال سال 447ق، استنساخ شده است. | ||
مؤلف انگيزه‌اش را از نگارش اين اثر چنين بازگو مى‌كند: «من | مؤلف انگيزه‌اش را از نگارش اين اثر چنين بازگو مى‌كند: «من کتاب‌هاى حكيمان پيشين و عالمان طبيبان محدث همه بجستم و هرچه گفته بودند، به‌تأمل نگاه كردم... پس چون بديدم هركسى راهى گرفته بود تا قدر غرض خويش، بعضى از ايشان فصل‌هايى بيرون كرده بودند موجز و بعضى نه و نيز آن بعضى شرح تمام نكرده بودند، من خواستم كه کتابى بنا كنم و هرچه شناسند اندر او ياد كنم؛ از آن چيزها كه استعمال كنند و پس قوت‌هاشان پيدا كنم و فعلشان بگويم به شرحى تمام و به وجهى نيكو كه بزرگ‌تر منفعتى و عظيم‌تر خطرى اين راست» (الابنية عن حقائق الادوية، ص 1 - 2). وى در ادامه، کتاب را به حاكم سامانى هديه مى‌كند. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
کتاب، داراى 29 باب به ترتيب حروف الفبا است و 584 كلمه و ماده (از موادى كه در مداوا و درمان بيمارى‌ها به كار برده مى‌شوند) را در بر گرفته است و خواص طبى هريك را بيان نموده است. | |||
مؤلف، در ابتدا ماده مورد نظر را ذكر مى‌كند و سپس گونه‌هاى آن، خواص و مصارف آن را برمى‌شمرد. | مؤلف، در ابتدا ماده مورد نظر را ذكر مى‌كند و سپس گونه‌هاى آن، خواص و مصارف آن را برمى‌شمرد. | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
کتاب «الابنية عن حقائق الادوية»، از چند جهت قابل توجه است: | |||
1. اين اثر، يكى از قديمى‌ترين نگاشته‌هاى پارسى در طب سنتى است، بلكه شايد بتوان آن را قديمى‌ترين نگاشته طب فارسى دانست كه به دست ما رسيده است. | 1. اين اثر، يكى از قديمى‌ترين نگاشته‌هاى پارسى در طب سنتى است، بلكه شايد بتوان آن را قديمى‌ترين نگاشته طب فارسى دانست كه به دست ما رسيده است. | ||
2. از جامعيت نسبى برخوردار است. مؤلف مدعى است كه براى تأليف اين اثر به همه | 2. از جامعيت نسبى برخوردار است. مؤلف مدعى است كه براى تأليف اين اثر به همه کتاب‌هاى پيشينيان نظر انداخته است. | ||
نگاهى به مطالب اين اثر، نشان‌گر اين است كه مدعاى مؤلف چندان به‌گزافه نيست؛ مثلاً در ابتداى حرف الف، سخنى از طبيبى هندى با نام سرى فركوادت نقل مى‌كند (الابنية عن حقائق الادوية، ص 6) كه ما امروزه كوچك‌ترين مطلبى در باره زندگى او نمى‌دانيم. | نگاهى به مطالب اين اثر، نشان‌گر اين است كه مدعاى مؤلف چندان به‌گزافه نيست؛ مثلاً در ابتداى حرف الف، سخنى از طبيبى هندى با نام سرى فركوادت نقل مى‌كند (الابنية عن حقائق الادوية، ص 6) كه ما امروزه كوچك‌ترين مطلبى در باره زندگى او نمى‌دانيم. | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
افزون بر اينها، از آنجا كه تنها نسخه اين اثر را شاعر مشهور، اسدى طوسى استنساخ كرده است، رسم‌الخط و شيوه نگارشى اين اثر نيز قابل توجه است. | افزون بر اينها، از آنجا كه تنها نسخه اين اثر را شاعر مشهور، اسدى طوسى استنساخ كرده است، رسم‌الخط و شيوه نگارشى اين اثر نيز قابل توجه است. | ||
== وضعيت | == وضعيت کتاب == | ||
مرحوم احمد بهمنيار، استاد دانشگاه تهران، اين | مرحوم احمد بهمنيار، استاد دانشگاه تهران، اين کتاب را براى چاپ آماده و مهيا نموده بودند، ولى از آنجا كه اجل مهلتى به ايشان نداد، ثمره زحمات ايشان به كوشش آقاى حسين محبوبى اردكانى چاپ و منتشر شد. | ||
آقاى حسين محبوبى، علاوه بر اين، براى | آقاى حسين محبوبى، علاوه بر اين، براى کتاب فهرست‌هايى در باره موضوعات، مواد دارويى، اخلاط و قوا، بيمارى‌ها و عوارض و حالات، اندام‌ها، اعمال و آثار بدن و داروها، نام اشخاص، کتاب‌ها، جاى‌ها، جانوران، لغات و اصطلاحات، ابزارها، خوراك‌ها، اوزان و مقادير تدوين و تنظيم نموده‌اند. | ||
پاورقى‌هاى اين اثر، توضيح و شرح واژگان و يا عباراتى است كه در متن | پاورقى‌هاى اين اثر، توضيح و شرح واژگان و يا عباراتى است كه در متن کتاب آمده است. | ||
اين اثر، درسال 1346ش، توسط انتشارات دانشگاه تهران، در 446 صفحه، چاپ و منتشر شده است. | اين اثر، درسال 1346ش، توسط انتشارات دانشگاه تهران، در 446 صفحه، چاپ و منتشر شده است. | ||
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||