الأصول (مباحث الألفاظ)

‏الأصول
پدیدآوران	حسینی شیرازی، محمد (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	مباحث الألفاظ
ناشر	موسسة الفکر الاسلامي
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1370 ش یا 1412 ‌‎ق
چاپ	4
موضوع	اصول فقه شیعه - قرن 14
زبان	عربی
تعداد جلد	5
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏159‎‏/‎‏8‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏59‎‏ ‎‏الف‎‏6‎‏ ‎‏1370

الأصول (مباحث الألفاظ)، به زبان عربى، اثر آیت‌الله سيد محمد شيرازى، درباره مباحث الفاظ است.

ساختار

كتاب، مشتمل بر پنج بخش است:

بخش اول، از موضوع علم اصول تا آخر بحث مشتق است؛

بخش دوم، از اول بحث اوامر تا آخر مبحث تجسم و احباط است؛

بخش سوم، از بحث ثواب و عقاب در واجب غيرى تا مقدارى از بحث نواهى است؛

بخش چهارم، از ابتداى بحث اجتماع امر و نهى تا آخر بحث مفهوم وصف است؛

بخش پنجم، از بحث مفهوم غايت تا آخر بحث مجمل و مبين است.

گزارش محتوا

در بخش اول، از علم و موضوع آن، تمايز بين علوم، موضوع علم اصول، تعريف علم اصول، وضع و اقوال پنج‌گانه درباره آن، لفظ و معنا، معناى حرفى، خبر و انشاء، مبهمات، وضع مبهمات، كيفيت مجاز، استعمال لفظ در لفظ، تبعيّت دلالت از اراده، وضع هيئات، علائم حقيقت و مجاز، تعارض احوال، حقيقت شرعيه، صحيح و اعم، اشتراك، استعمال لفظ در بيشتر از يك معنا و مباحث مربوط به مشتق سخن به ميان مى‌آيد.

در بخش دوم، از معنای «امر»، «امر» به حسب اصطلاح، اعتبار يا عدم اعتبار علو و استعلاء در معنای «امر»، ظهور ماده امر در وجوب، طلب و اراده، جبر و اختيار، معناى صيغه امر، حقيقت امر، وجوب و ندب، جمله‌هاى خبريه‌اى كه در مقام طلب به كار مى‌روند، ظهور صيغه در وجوب، تعبدى و توصلى، متمم الجعل، اصل عملى در صورت شك در مدخليت قصد قربت، اطلاق صيغه و نفسى و عينى و تعيينى بودن وجوب، امر عقيب حظر، مره و تكرار، دفعه و فرد، فور و تراخى، اجزاء، مقدمه واجب، اقسام مقدمه، شرط متأخر، تقسيمات واجب، واجب معلق، وضعيت قيدى كه امرش داير است بين اينكه مال ماده باشد يا هيئت، نفسى و غيرى، شك در نفسيت و غيريت، طاعت و معصيت، خلف وعد و وعيد، تجسم و احباط بحث مى‌شود.

در بخش سوم، مباحث ثواب و عقاب در واجب غيرى، مقدمه موصله، تقسيم واجب به اصلى و تبعى، شك در اصليت و تبعيّت، مقدمه حرام، ترتّب، جواز امر آمر با علم به انتفاى شرط آن، تعلق اوامر و نواهى به طبايع يا افراد، نسخ وجوب، واجب تخييرى، واجب كفايى، واجب موسع، تخيير عقلى يا شرعى، امر به امر به شىء و بخشى از مباحث نواهى مورد بررسى قرار مى‌گيرد.

در بخش چهارم، مباحث اجتماع امر و نهى، اصولى بودن مسئله، مندوحه، قدرت، عذر بودن يا نبودن مطلق نسيان، حكم خروج از مغصوب، دلالت نهى بر فساد، مفهوم شرط، انتفاء سنخ حكم و مفهوم وصف مطرح مى‌شود.

در بخش پنجم، از مفهوم غايت، عام و خاص، تفاوت بين عام و اسماء عدد، نكره در سياق نفى، تخصيص عام، عام مخصّص به مجمل، دوران بين تخصيص و تخصص، فحص از مخصص، خطابات مشافهه (در لزوم فحص از مخصص، فرق نمى‌كند كه عام، به‌صورت خطاب شفاهى باشد يا حكم، بدون خطاب بيان شده باشد)، عام و ضمير (عام با ضمير منفصلى كه به بخشى از افراد آن بازمى‌گردد، تخصيص نمى‌خورد و اگر ضمير، متصل باشد، موجب اجمال عام مى‌گردد)، تخصيص به مفهوم، استثنايى كه در پى چند جمله بيايد، تخصيص كتاب، مطلق و مقيد، مقدمات حكمت، مقصود از «بيان»، تفاوت بين عام و مطلق، سرايت نكردن تقييد يا اطلاق از يك جهت به ساير جهات، حمل مطلق بر مقيد، احكام وضعى و مجمل و مبين بحث مى‌شود.

وابسته‌ها

الأصول

الأصول (شیرازی)

مباحث الأصول (القسم الثانی)

مباحث الأصول (بهجت، محمد تقی)