الأطعمة و الأشربة آدابها فوائدها

الأطعمة و الأشربة آدابها فوائدها
پدیدآوران	اعسم، عبدالرزاق (شارح) اعسم، محمد علی بن حسین (سراينده)
عنوان‌های دیگر	النفحات الزکیة في شرح الأرجوزة الأعسمیة المعروف بـ: النفحات الزکیة في شرح الأرجوزة الأعسمیة أرجوزة الأعسمیة. شرح
ناشر	[بی نا]
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
چاپ	1
موضوع	آشامیدنی‏ها - احادیث تغذیه - احادیث تغذیه - بهداشت - متون قدیمی تا قرن ۱۴ مواد غذایی - احادیث مواد غذایی - بهداشت - متون قدیمی تا قرن 14 مواد غذایی - جنبه‎های مذهبی - اسلام
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏TX‎‏ ‎‏353‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏6‎‏الف‎‏6

الاطعمة و الاشربة، آدابها و فوائدها، ارجوزه‌اى است كه پيرامون خواص اغذيه و خوراكى‌ها، توسط محمدعلى بن حسين معروف به اعسم، به زبان عربى سروده شده است. اين منظومه، يكى ازمهم‌ترين اراجيز در حوزه علميه نجف شمرده مى‌شد؛ به‌گونه‌اى كه نقل شده بسيارى از طلاب حوزه علميه آن را حفظ مى‌نمودند و يا از مرحوم شيخ محمدابراهيم كرباسى نقل شده كه اين ارجوزه در كنار ارجوزه نحوى (الفيه) ابن مالك و ارجوزه فقهى مرحوم سيد بحر العلوم، مهم‌ترين ارجوزه‌ها به شمار مى‌روند (الاطعمة و الاشربة، ص5 - 6).

مؤلف در مقدمه منظومه هدفش را از سرودن آن چنين بيان نموده است:

«قال نظرت في كتاب الاطعمة	من الدواعى ما اقتضى ان انظمه»

؛

«مما به روى من الآداب	عند حضور الاكل و الشراب»

؛

«مكتفياً بذاك او اذكر ما	رواه في ذلك بعض العلماء»

؛

«مقتصراً فيه على متن الخبر	او نص من لم يفت الا عن اثر»

.

ساختار

اين منظومه، متشمل بر 145 بيت است كه گاه يك بيت و گاه چند بيت آن، به يك مطلبى اشاره دارند.

مطالبى كه در اين ارجوزه به نظم كشيده شده - چنان‌كه ناظم گفته - برگرفته از روايات و نقل به معنى احاديث و فتاواى كسانى است كه تنها بر اساس روايت فتوا مى‌دهند، همانند شيخ صدوق در «المقنع».

منابع مؤلف، در سرودن اين ارجوزه، كتب روايى شيعى است.

گزارش محتوا

ناظم، در اين اثر، در مورد بسيارى از مواد غذايى و نيز شيوه و آداب غذا خوردن مطالبى گفته است. البته بيشتر حجم كتاب را مطالبى تشكيل مى‌دهد كه پيرامون مواد غذايى است. همچنين وى به مناسبتى از مبحث توشه و زاد مسافر نيز مطالبى را مطرح مى‌كند.

اين ارجوزه را مى‌بايست از جمله كتب طبى روايى برشمرد، چرا كه هرچند مؤلف روايتى را به‌صورت مستقيم و صريح ذكر ننموده است، ولى هر آنچه را ذكر كرده، مأخوذ از احاديث نبوى(ص) و ائمه(ع) است.

البته وى از مبحث طب، تنها به مباحث خوردن و نوشيدن و خوردنى‌ها و نوشيدنى‌ها بسنده كرده و الا در متون روايى، مباحث ديگرى از پزشکى، از قبيل درمان بيمارى‌ها و شيوه‌هاى درمان نيز مطرح است.

مهم‌ترين شاخصه اين اثر، منظوم بودن آن است و الا مباحث اين‌چنينى، چه قبل از مؤلف و چه بعد از او، به رشته تحرير درآمده است و چه‌بسا جامعيت بعضى از تصنيفات در اين زمينه، از اين ارجوزه بيشتر باشد، ولى به سبب منظوم بودن اين اثر، اشتياق به فراگيرى آن نزد محصلين بيشتر بوده است.

وضعيت كتاب

اين اثر همراه شرح و تحقيق عبدالرزاق اعسم، در 256 صفحه، چاپ و منتشر شده است.

شارح اين منظومه، علاوه بر نگاشتن شرحى مفصل بر ابيات اين ارجوزه، مقدمه‌اى پيرامون زندگى و آثار شيخ محمدعلى اعسم نگاشته است.

بخشى مفصل از پايان كتاب نيز به بررسى احوالات علماى آل اعسم اختصاص يافته است.

پاورقى‌هاى اين اثر، به مصادر روايى، بررسى شرح احوال بعضى از روات، توضيح كلمات و شرح عبارات دشوار متن اختصاص دارد.