الألفين الفارق بین الصدق و المين
| نام کتاب | الألفین الفارق بین الصدق و المین |
|---|---|
| نام‌های دیگر کتاب | کتاب الالفین الفارق بین الصدق و المین |
| پدیدآورندگان | الموسسه الاسلامیه للبحوث و المعلومات (مصحح)
علامه حلی، حسن بن یوسف (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 223/54 /ع8الف7 |
| موضوع | اسلام - مسایل متفرقه
علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - اثبات خلافت علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - امامت علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - جنبههای قرآنی علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - فضایل |
| ناشر | المؤسسة الإسلامية للبحوث و المعلومات |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1381 هـ.ش یا 1423 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE12935AUTOMATIONCODE |
الألفين الفارق بین الصدق و المين
،
اثر علامه حلى، جمال‌الدين، حسن بن يوسف بن مطهر، متوفاى 726ق، است. اين كتاب، به زبان عربى و درباره امامت است.
علامه حلى، جزء اول كتاب را در سال 709ق و جزء دوم آن را در سال 712ق، به پايان رسانده است. پس از علامه، فخر المحققين آن را جمع‌آورى و مرتب نموده و در پايان نسخه نوشته است: «در سال 754ق، در نجف اشرف كتاب را جمع‌آورى نمودم.»
ساختار
كتاب، داراى يك مقدمه، دو مقاله و يك خاتمه است.
گزارش محتوا
مقدمه
علامه، در مقدمه كتاب، بحث‌هايى پيرامون امام، شخصيت امام، وجوب نصب امام و صفات لازم در وجود امام مطرح كرده و پس از آن، ادله مخالفين را ذكر نموده و به آنها پاسخ‌هاى جامع و كامل داده است.
او، خود، مى‌فرمايد:
«...من، در اين كتاب، از ادله يقينى و برهان‌هاى عقلى و نقلى، هزار دليل بر امامت سيد الوصيين على بن ابى طالب(ع) و هزار دليل بر ابطال شبهات مخالفين آوردم. هم‌چنين به قدر كفايت، ادله‌اى بر امامت بقيه ائمه(ع) ذكر كردم... و آن را بر يك مقدمه و دو مقاله و يك خاتمه مرتب نمودم».
مقاله‌ها
مؤلف، پس از بحث‌هاى مقدماتى، بحث مبسوط خود را پيرامون ادله وجوب عصمت امام(ع)، آغاز نموده است.
به جهت سهولت دست‌رسى به مطالب كتاب، هر صد دليل، يك جا ذكر شده و پس از رسيدن به عدد صد، دوباره شماره‌ها از يك آغاز شده و در آغاز آنها، عنوان «المائة الثانية»، «المائة الثالثة» و... را آورده است.
علامه، در تمام كتاب، از ادله نقلى و عقلى به‌طور هم‌زمان استفاده كرده و ترتيب و تمايز خاصى بين ادله ديده نمى‌شود.
چون طرف بحث علامه، مخالفين مذهب تشيع هستند نه غير مسلمانان، وى از آيات قرآن، بسيار در استدلال‌هاى خود بهره برده و به همان دليل، هيچ استدلالى به احاديث و روايات ائمه و معصومين از طريق خاصه ندارد.
با توجه به احاطه علامه به علوم مختلف، استدلال‌هاى او بسيار متنوع بوده و از استحكام بالايى برخوردار است.
علامه، از انواع قضايا و قياس‌هاى منطقى، مانند ضروريه، ممكنه بالامكان العام و بالامكان الخاص، دائمه و... در ادله خود يارى جسته و بسيار موفق بوده است.
نمونه‌اى از ادله او را بشنويد:
«اگر امام، غير معصوم باشد، به خود يا به امامى ديگر محتاج خواهد بود(چون علت احتياج كه همان عدم عصمت است، در وى وجود دارد)، پس دور يا تسلسل پيش مى‌آيد كه هر دو باطل است...».
وى، در پايان كتاب فرموده: «اين، آخرين مطلبى بود كه از ادله نقل كردم و مجموع آنها 1038 دليل است، لكن ادله بر وجوب عصمت امام(ع) بسيار زياد است و ما به همين مقدار اكتفا نموديم.»
از ظاهر اين نقل، با توجه به آنچه در ابتداى كتاب ذكر نموده، چنين برمى‌آيد كه علامه، يا از قصد خود منصرف شده و به همين مقدار از ادله اكتفا كرده و يا اينكه فخر المحققين، هنگام تنظيم كتاب، بقيه ادله را پيدا نكرده و حدود نه‌صد و اندى دليل مفقود شده است.
البته انتهاى كتاب موجود است و احتمالا قسمت‌هايى از اواسط كتاب از بين رفته است.
گر چه علامه حلى، مقدمه مبسوطى در ابتداى كتاب آورده و دو مقاله را هم ذكر كرده، اما در كتاب اثرى از خاتمه كتاب كه در ابتدا وعده داده بود، به چشم نمى‌خورد.
وضعيت كتاب
گر چه چاپ حاضر، داراى فهرست‌هاى متنوع پايان كتاب نيست، اما در حواشى كتاب، تعليقات فراوانى اضافه شده و در بسيارى از آنها نكات پيچيده متن كتاب، به زيبايى توضيح داده شده و بعضى استدلال‌هاى كتاب مفصلا تبيين شده است.
نسخه‌شناسى
اين كتاب شريف، به جهت اهميت موضوع، اتقان مطالب و فضل و علم مؤلف، بسيار مورد توجه قرار گرفته، به‌طورى كه بارها تجديد چاپ شده است از جمله:
1. در سال 1296ق، در ايران.
2. در سال 1298ق، در ايران كه در حاشيه آن، كتاب «منهاج الكرامة» علامه هم آمده است.
3. در سال 1372ق، در ايران، همراه با مقدمه‌اى از شيخ احمد وائلى.
4. در سال 1409ق، توسط انتشارات دار الهجرة قم(چاپ موجود در برنامه).
در ابتداى اين طبع، مقدمه‌اى در شرح حال مؤلف و كتاب، توسط حسين اعلمى نگاشته شده است.
پیوندها
مطالعه کتاب الألفین الفارق بین الصدق و المین در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور