المذكر و التذكير و الذكر: تفاوت میان نسخه‌ها

'''المذكر و التذكير و الذكر'''، تألیف حافظ، محدث و فقیه ظاهری قرن سوم هجری قمری، [[ابوبکر احمد بن عمرو بن ابى‌عاصم ضحاک شیبانى]] (206-287ق)، مجموعه روایاتی درباره چند موضوع (یاد خدا، داستان‌سرایی، فرقه‌های اسلامی و فرقه ناجیه و...) است و نویسنده نیز گاهی به توضیح و استنتاج می‌پردازد. پژوهشگر معاصر، [[عمرو بن عبدالمنعم]] این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و ارزنده نوشته و نویسنده و آثارش و کتاب حاضر را شناسانده و همچنین پاورقی‌هایی بر آن افزوده و منابع مطالب و راویان روایات را معرفی کرده است.

* [[ابوبکر بن ابى‌عاصم شیبانی]]، مقدمه‌ای بیان نکرده جز اینکه چند آیه درباره (((یاد خدا و یادآوری کردن به مؤمنان و به یاد آوردن ایام الله)))، بدون هیچ توضیحی آورده است<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص19</ref>. شاید منظور نویسنده این است که مقصود من از بیان و گردآوری این روایات، موعظه و یادآوری و توجه کردن به یاد خدا است.

* [[عمرو بن عبدالمنعم]]، با بیان موضوعات مورد نظر [[ابوبکر بن ابى‌عاصم شیبانی]] در کتاب حاضر (از جمله، ثواب ذکر الله و فضیلت حلقات ذکر، دیدن خدا در روز قیامت و وجوب اطاعت از حاکمان)، موضوع اصلی را عبارت از مسئله قصّاصان و قصه‌پردازان و حکم آنها و وظیفه حاکمان در برابر آنان دانسته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص12</ref>.

[[ابوبکر بن ابى‌عاصم شیبانی]]، در این اثر مختصر، تعداد 24 روایت را با سند نقل کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص52</ref>. موضوعات احادیث مذکور، گوناگون است: فضیلت یاد خدا و مجالس ذکر، اولین کسی که در بین مردم به قصّه‌گویی پرداخت، کسانی که می‌توانند برای مردم قصه بگویند، مجازات کسانی که بدون اجازه به قصه‌گویی بپردازند، افتراق و انشعاب در بین اهل ‌کتاب و مسلمانان و پیدایش فرقه‌ها و فرقه ناجیه و...

* با سند نقل کرده است: «إنّ علياً - رضي‌الله‌عنه - رأی رجلاً يقصّ فقال: علمتَ الناسخ و المنسوخَ؟ فقال: لا. قال: هلكتَ و أهلكتَ»<ref>ر.ک: همان، ص36</ref>؛ یعنی: [[امام علی(ع)]] مردی را دید که قصّه می‌گوید، پس گفت: ناسخ و منسوخ را می‌شناسی؟ پاسخ داد: نه. گفت: هلاک شدی و دیگران را هم هلاک کردی. [[ابوبکر بن ابى‌عاصم شیبانی]]، بعد از نقل این روایت، افزوده است: این روایت دلالت می‌کند بر اینکه باید قصّاصان را امتحان کرد.

* با سند نقل کرده است که پیامبر(ص) گفت: «من أطاعني فقد أطاع الله و من عصاني فقد عصی الله و من عصی أميري فقد عصاني»<ref>ر.ک: همان، ص45</ref>؛ یعنی: «هرکسی که مرا اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده است و هرکسی که مرا نافرمانی کند، خدا را نافرمانی کرده است و هر شخصی که امیر مرا عصیان کند، مرا عصیان کرده است». [[ابوبکر بن ابى‌عاصم شیبانی]]، بعد از نقل این روایت و چند روایت مشابه، افزوده است: این روایات، اطاعت حاکمان را تأکید می‌کند و ما را به آن می‌خواند و از مخالفتشان بازمی‌دارد...

انتقاد: این اشکال بر [[شیبانی]] وارد است که استنتاج کلی کرده و نافرمانی همه امیران را حرام شمرده؛ درصورتی‌که دلیلی ندارد و روایت هم فقط «أميري»، یعنی امیر منصوب از جانب پیامبر(ص) را می‌گوید.