بونی، احمد بن علی

بونی، احمد بن علی

نام	بونی، احمد بن علی
نام‎های دیگر
نام پدر	علی
متولد
محل تولد	بُونه
رحلت	622 ق
اساتید	ابوعبدالله قرشى ابوالحسن حرالى
برخی آثار	شمس المعارف الکبری شمس المعارف الصغری المعروف بشمس المعارف و لطائف العوارف الصغری
کد مؤلف	AUTHORCODE03329AUTHORCODE

بونى، ابوالعباس احمد بن على بن يوسف قُرَشى، (د پس از 627ق / 1230م)، ملقب به محيى‌الدين، تقى‌الدين و شرف‌الدين، صوفی، از مردم بندر بونه و از نامورترين مؤلفان عرب در علوم غريبه و علم حروف است.

ولادت

وی اصلاً از اهل بُونه * (= عَنّابِه) بود. شهری باستانی که رومیان در ساحل دریای مدیترانه ساخته بودند و به دلیل فراوانی عناب به عنابه معروف بود.

تحصیلات

از منابع متقدم، آگاهى چندانى درباره زندگى و تحصيلات او به دست نمى‌آيد. بونى خود در پايان «شمس المعارف»، از استادان خويش از جمله ابوعبدالله قرشى (599ق / 1203م) و ابوالحسن حرالى (د 637 يا 638ق) نام برده است. بونى از كبار مشايخ زمان خود بود و با دانشمندان مغرب و مصر مصاحبت داشت و دانشمند مشهور، ابن سبعين از شاگردان او بود.

وفات

وى سرانجام در سال 622ق در قاهره درگذشت و درگورستان قرافه به خاک سپرده شد.

آثار

در منابع، بيش از 40 اثر در علم حروف، جفر، اعداد، اسماء الهى و جز آن به بونى منسوب شده است.

برخى از اين آثار، به‌ويژه «شمس المعارف» و «اللمعة النورانية»، به‌زودى شهرتى همسنگ آثار مجريطى، غزالى و ابن عربى يافتند.

البته برخى از اين آثار، تلخيص يا برگرفته از برخى ديگر (به‌ويژه شمس المعارف) است و نيز گاه دست‌نوشته‌هاى يك اثر، نام‌هاى گوناگون دارند.

بونى در آثار خود به موضوعاتى چون فضايل حروف الفبا، بسمله، اسماء الهى، برخى آيات و سور قرآن و ادعيه و نيز حرز، طلسمات، جداول وفقى و جادويى كه به نظر وى موجب تصرف در طبيعت و كائنات است، توجهى ويژه دارد. وى بر آن است كه شيوه آگاهى از راز تناسب ميان حروف، اعداد و جز آنها، ذوقى، شهودى و نيازمند توفيق الهى است و علوم و قياسات عقلى را بدان راهى نيست. ابن خلدون، بونى را از اصحاب طلسمات و شيوه او را شرعاً ممنوع و غير قابل اعتماد دانسته است.

بونى همچون بيشتر معتقدان به علوم غريبه براى درمان بيمارى‌هایى چون قولنج، وبا، ذات‌الجنب، چشم‌درد، صرع و نيز آسان‌زايى، شيوه‌هاى غريب ياد كرده است.

در آثار بونى، عناصر و اسامى سريانى و عبرى و نيز نشانه‌هایى از جادوى دوره يونانى‌مآبى و خرافات رايج در شرق و شمال افريقا به چشم مى‌خورد؛ بااين‌حال، منابع بونى احتمالاً بيشتر ريشه در فرهنگ مردم دارد. تأثير عناصر ایرانى نيز بر آثار بونى از آنجا پيداست كه وى - به زعم شيبى براى نخستين بار - الفبا را با در شمار آوردن 4 حرف «پ، چ، ژ، گ»، 32 حرف دانسته است كه در آغاز آفرينش به آدم آموخته‌اند.

برخى از آثار بونى از اين قرار است:

1. شمس المعارف و لطائف العوارف؛
2. اللمعة النورانية في الاوراد الربانية؛
3. الاصول و الضوابط المحكمة كه مقدمه‌اى بر علوم خفيه است به همراه 3 اثر ديگر بونى به نام‌هاى «شرح الجلجلوتية الكبرى»، «بغية المشتاق في معرفة وضع الاوفاق» و «شرح البرهتية» (معروف به شرح العهد القديم)، در يك مجلد به نام «منبع اصول الحكمة» چاپ شده است.

منابع مقاله

دايرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 13، ص40 - 42، محمدحسين احمدى.

وابسته‌ها

شمس المعارف الکبری

شمس المعارف الصغری المعروف بشمس المعارف و لطائف العوارف الصغری

شمس المعارف الکبری و لطایف العوارف