تاریخ عباسی (روزنامه ملاجلال منجم): تاریخ ایران در روزگار شاه عباس

تاریخ عباسی (روزنامه ملاجلال منجم): تاریخ ایران در روزگار شاه عباس
پدیدآوران	منجم یزدی، ملاجلال محمد (نویسنده) وحيدنيا، سيف‌الله (مصحح) صادقی، مقصود علی (مصحح)
ناشر	نگارستان اندیشه
مکان نشر	تهران
سال نشر	۱۳۹۸
شابک	‎1-85-8273-600-978
موضوع	عبا‌س‌ صفوی اول‌، شا‌ه‌ ایران‌، ۹۷۸-۱۰۳۸ق‌,ایران‌ - تا‌ریخ‌ - صفویا‌ن‌، ۹۰۷ - ۱۱۴۸ق‌. - متون‌ قدیمی‌ تا‌ قرن‌ ۱۴ lraEC skrow ot 20ht yrutnec - sdivafaS, 1502 - 1736 - yrotsiH - narI,ایران‌ - تا‌ریخ‌ - صفویا‌ن‌، ۹۰۷ - ۱۱۴۸ق‌. - گا‌هشما‌ری golonorhCC - sdivafaS, 1502 - 1736 - yrotsiH - narI,ایران‌ - تا‌ریخ‌ - صفویا‌ن‌، ۹۰۷ - ۱۱۴۸ق‌. - تا‌ریخ‌ نویسی‌ hprargoirotsiHC - sdivafaS, 1502 - 1736 - yrotsiH - narI
کد کنگره	‏DSR۱۲۱۶/م۸ت۲ ۱۴۰۰

تاریخ عباسی (روزنامه ملاجلال منجم): تاریخ ایران در روزگار شاه عباس تألیف ملا جلال محمد منجم یزدی، مصحح مقصود علی صادقی؛ شاه عباس صفوی و روزگار فرمانروایی او از ادوار درخشان تاریخ ایران به شمار می‌رود. دوره پادشاهی او شاهد پدید آمدن تاریخ نگاری‌هایی برجسته، از جمله عالم آرای عباسی است. تاریخی عباسی ملاجلال منجم نیز یکی دیگر از پدیده‌های شاخص تاریخ نگاری ایران در روزگار شاه عباس است که می‌تواند بسیاری از کاستی‌های منابع دیگر درباره‌ی این دوره را برطرف کند.

گزارش کتاب

تاریخ کهنسال ایران زمین وارث بسیاری از متون تاریخنگاری است که هر یک بخشی از سرگذشت این سرزمین را در خود جا داده است. بسیاری از این متون در دو قرن اخیر که تصحیح و انتشار متون فارسی رونقی گرفت، به زیور چاپ آراسته شد. اما این تصحیح ها همواره از شیوه و محتوایی یکسان برخوردار نبود. گاه در کمال دقت و وسواس صورت گرفت و به زنده شدن متنی کهن بر اساس نسخه یا نسخه‌های خطی آن انجامید و گاه دقتی بایسته در تصحیح اتفاق نیفتاد و صرفا نسخه‌ای خطی به متنی چاپی تبدیل شد. چنین است که امروزه بسیاری از متون منتشر شده‌ی تاریخ نگاری ایرانی از کیفیت لازم برای این گه پژوهشگران بتوانند از آن‌ها در پژوهش‌هایشان بهره مند شوند برخوردار نیستند. از این روی به نظر می‌رسد تصحیح و انتشار دوباره‌ی بسیاری از آثاری که پیشتر منتشر شده‌اند، امری ضروری است. تاریخ نگاری‌های روزگار صفوی شاید بیش از هر دوره‌ای دیگر مصداق این سخن باشند. بسیاری از متون تاریخ نگاری این روزگار با همه‌ی اهمیتی که دارند، متاسفانه تصحیح و انتشاری مناسب ندارند. تاریخ عباسی یا روزنامه‌ی ملاجلال نیز از همین دسته است که نیاز مبرم به تصحیح و انتشار دوباره آن به روشنی به چشم می‌خورد. این اثر از آثار تاریخ نگاری برجسته‌ی روزگار شاه عباس یکم صفوی است و برای شناخت تاریخ ایران در روزگار پادشاه یاد شده، اهمیتی فراوان دارد. همان اندازه که فرمانروایی شاه عباس درخشان ترین روزگار پادشاهی صفویان است، تاریخ نگاری روزگار او هم جدای از دیگر پدیده‌های دروان او نیست و نسبت به نمونه‌های پیش و پس از خود در دوره‌ی یاد شده از برجستگی و پرباری بیشتر برخوردار است. تاریخ نگاری‌های صفوی پیش از روزگار شاه عباس، با همه‌ی تفصیل و پرشمار بودن، از عیبی بزرگ برخوردارند آن هم این که مطالب آن‌ها به شدت تحت تأثیر یکدیگر و در بسیاری موارد شبیه همدیگر است. این همانندی‌ها باعث شده است در بسیاری رویدادها، گزارش‌هایی تقریبا یکسان از این روزگار به دست پزوهشگر امروزی برسد و خواننده از گزارش‌های متنوع درباره‌ی یک رویداد محروم باشد. تاریخ نگاری‌های پس از شاه عباس نیز کاستی‌هایی دیگر دارند. در این میان تاریخ نگاری دوره‌ی شاه عباس برخلاف دوره‌ی پیش از خود دارای تاریخ‌های بسیار متفاوت و مستقل از یکدیگر است. به گونه‌ای که در هر یک از این آثار گزارشی مستقل و نسبتا متفاون را از بسیاری از رویدادها یم توان به دست آورد که هر یک گوشه‌ای از رویدادهای زمانه را توصیف می‌کند.

تاریخ عباسی یا روزنامه‌ی ملاجلال یکی از پدیده‌های درخشان تاریخ نگاری عصر شاه عباس است که نسبت به دیگر تاریخ نگاری‌های این دوره دارای ویژگی‌های خاص خود است و می‌تواند بسیاری از کاستی‌های آن‌ها را برطرف کند. از این روی برای مطالعه‌ی عصر شکوفایی فرهنگ و تمدن ایرانی در روزگار شاه عباس، یکی از منابع بسیار سودمند و لازم به شمار می‌آید. این است که تصحیح علمی و انتشار آن کاری بایسته به شماری می‌آید.

منابع مقاله

کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران

وابسته‌ها

تاریخ عالم‌آرای عباسی (نسخه)

روضة الصفوية

خلد برین (ایران در روزگار صفویان)

زندگی شاه عباس

تاریخ جهان آرای عباسی