دراسة حول نهج‌البلاغة: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    جز (جایگزینی متن - ' ،' به '،')
    جز (+رده)
     
    (۴۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
    خط ۱: خط ۱:
    <div class='wikiInfo'>
    {{جعبه اطلاعات کتاب
    [[پرونده:NUR03449J1.jpg|بندانگشتی|دراسة حول نهج البلاغة]]
    | تصویر =NUR03449J1.jpg
    {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
    | عنوان =دراسة حول نهج‌البلاغة
    |+ |
    | عنوان‌های دیگر =
    |-
    | پدیدآوران =  
    ! نام کتاب!! data-type='bookName'|دراسة حول نهج البلاغة
    [[حسینی جلالی، محمدحسین]] (نویسنده)
    |-
    | زبان =عربی
    |نام های دیگر کتاب
    | کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏38‎‏/‎‏08‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏5‎‏د‎‏4
    |data-type='otherBookNames'|
    | موضوع =
    |-
    علی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهج‌البلاغة - نقد و تفسیر
    |پدیدآورندگان
    | ناشر =
    |data-type='authors'|[[حسینی جلالی، محمدحسین]] (نويسنده)
    مؤسسة الأعلمي للمطبوعات
    |-
    | مکان نشر =بیروت - لبنان
    |زبان  
    | سال نشر = 1421 ق  
    |data-type='language'|عربی
    |-
    |کد کنگره  
    |data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏BP‎‏ ‎‏38‎‏/‎‏08‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏5‎‏د‎‏4
    |-
    |موضوع  
    |data-type='subject'|علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهج البلاغه - نقد و تفسیر
    |-
    |ناشر  
    |data-type='publisher'|مؤسسة الأعلمي للمطبوعات
    |-
    |مکان نشر  
    |data-type='publishPlace'|بیروت - لبنان
    |-
    |سال نشر  
    |data-type='publishYear'| 1421 هـ.ق  
    |-class='articleCode'
    |کد اتوماسیون
    |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE3449AUTOMATIONCODE
    |}
    </div>


    | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE03449AUTOMATIONCODE
    | چاپ =1
    | تعداد جلد =1
    | کتابخانۀ دیجیتال نور =03449
    | کتابخوان همراه نور =03449
    | کد پدیدآور =
    | پس از =
    | پیش از =
    }}


    == معرفى اجمالى ==
    '''دراسة حول نهج‌البلاغة''' پژوهشی پیرامون نهج‌البلاغة، به زبان عربی است که توسط [[حسینی جلالی، سید محمدحسین|محمدحسین حسینی جلالی]]، در تابستان 1385.ق در نجف اشرف نگاشته شده است.


     
    == ساختار ==
    "دراسة حول نهج‌البلاغة" كتابى است، به زبان عربى درباه نهج‌البلاغه شريف رضى.
    كتاب مشتمل بر مقدمه‌اى طولانى به قلم مؤلف و دو باب اصلى مى‌باشد.
     
    اين كتاب در تابستان 1385ق. در نجف اشرف نگاشته شده است.
     
    == ساختار كتاب ==
     
     
    كتاب مشتمل بر مقدمه‌اى طولانى به قلم مؤلف و دو باب اصلى مى‌باشد.


    == گزارش محتوا ==
    == گزارش محتوا ==
    در ابتداى مقدمه، مؤلف با يادآورى جايگاه رفيع نهج‌البلاغة در ميان اصحاب عقايد گوناگون و نيز ارباب فرق مختلف، به اقتصار و اكتفاء [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] به نقل متن خطب و رسائل و حِكَم حضرت بدون پرداختن به اسناد آن‌ها اشاره كرده، سپس بحث خود را درباره تواتر يا عدم تواتر كتاب نهج‌البلاغة در دو مقام پى مى‌گيرد:


    مقام اول: تواتر در اِسناد نهج‌البلاغة به [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]].


    در ابتداى مقدمه، مؤلف  با يادآورى جايگاه رفيع نهج‌البلاغه در ميان اصحاب عقايد گوناگون و نيز ارباب فرق مختلف، به اقتصار و اكتفاء سيد رضى به نقل متن خطب و رسائل و حِكَم حضرت بدون پرداختن به اسناد آن‌ها اشاره كرده، سپس بحث خود را درباره تواتر يا عدم تواتر كتاب نهج‌البلاغه در دو مقام پى مى‌گيرد:
    مقام دوم: تواتر در اِسناد نهج‌البلاغة از جانب [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] به [[امام على(ع)]].
     
    مقام اول: تواتر در اِسناد نهج‌البلاغه به سيد رضى.
     
    مقام دوم: تواتر در اِسناد نهج‌البلاغه از جانب سيد رضى به [[امام على(ع)]].


    به گفته مؤلف، درباره اِسناد نهج‌البلاغه به شريف رضى، ادعاى تواتر امكان‌پذير است، چنانكه اين امر از اسانيد مشايخ اجازات اين كتاب و نيز تصريح خود سيد رضى و كسانى كه پس از وى مى‌زيسته‌اند، به خوبى پيداست.
    به گفته مؤلف، درباره اِسناد نهج‌البلاغة به [[شریف الرضی، محمد بن حسین|شريف رضى]]، ادعاى تواتر امكان‌پذير است، چنانكه اين امر از اسانيد مشايخ اجازات اين كتاب و نيز تصريح خود [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] و كسانى كه پس از وى مى‌زيسته‌اند، به خوبى پيداست.


    اما تواتر طريق سيد رضى به امام على عليه‌السلام مبتنى بر ثبوت تواتر مصادرى است كه سيد رضى از آن‌ها در خلق اثر خويش بهره برده است و اين امرى است كه سيد رضى خود آن را ادعا ننموده؛ بلكه استفاضه در اين مورد كارگشاست، چنانكه در تمام رواياتى كه از پيامبر اكرم(ص) و صحابه و...نقل شده، به استفاضه بسنده مى‌شود. بنابراين نمى‌توان در مورد تك تك فقرات اين كتاب تواتر را مدعى شد و ما هر چند به تمام مصادرى كه سيد از آن‌ها بهره برده آگاهى نداريم؛ اما حجيت قول سيد رضى در مقام يك راوى و فقيه در اين مورد براى ما كافى است كه به روايت او اعتماد ورزيم.
    اما تواتر طريق [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] به امام على عليه‌السلام مبتنى بر ثبوت تواتر مصادرى است كه [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] از آن‌ها در خلق اثر خويش بهره برده است و اين امرى است كه [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] خود آن را ادعا ننموده؛ بلكه استفاضه در اين مورد كارگشاست، چنانكه در تمام رواياتى كه از پيامبر اكرم(ص) و صحابه و...نقل شده، به استفاضه بسنده مى‌شود. بنابراین نمى‌توان در مورد تك تك فقرات اين كتاب تواتر را مدعى شد و ما هر چند به تمام مصادرى كه سيد از آن‌ها بهره برده آگاهى نداريم؛ اما حجيت قول [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] در مقام يك راوى و فقيه در اين مورد براى ما كافى است كه به روايت او اعتماد ورزيم.


    به مناسبت سخن از اِسناد نهج سيد رضى به امام(ع)، مؤلف به نقل ديدگاه صالح بن مهدى مُقبلى(1047-1108ق.)، از علماى زيدى يمن درباره نهج‌البلاغه پرداخته و اتهامات وى را پاسخ گفته است.
    به مناسبت سخن از اِسناد نهج [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] به امام(ع)، مؤلف به نقل ديدگاه صالح بن مهدى مُقبلى(1047-1108ق.)، از علماى زيدى يمن درباره نهج‌البلاغة پرداخته و اتهامات وى را پاسخ گفته است.


    معرفى كتاب نهج‌البلاغه و مؤلف آن موضوع ديگرى است كه به اجمال در مقدمه بدان پرداخته شده و از اهتمام ويژه علماى بلاغت و ادب و نيز دانشمندان علوم اهل بيت(ع) نسبت به استنساخ آن و نيز نگاشتن شرح و تعليقه و اجازه بر آن پس از نگارش تا كنون ياد شده است.
    معرفى كتاب نهج‌البلاغة و مؤلف آن موضوع ديگرى است كه به اجمال در مقدمه بدان پرداخته شده و از اهتمام ويژه علماى بلاغت و ادب و نيز دانشمندان علوم اهل‌بيت(ع) نسبت به استنساخ آن و نيز نگاشتن شرح و تعليقه و اجازه بر آن پس از نگارش تا كنون ياد شده است.


    در ادامه مؤلف با ترسيم يك جدول به كارهايى كه طى سده‌هاى پنجم تا چهاردهم قمرى در رابطه با نهج‌البلاغه صورت پذيرفته اشاره مى‌كند. اين كارها عبارتند از: استنساخ، شرح و تعليقه، ترجمه، چاپ و اجازات.
    در ادامه مؤلف با ترسيم يك جدول به كارهايى كه طى سده‌هاى پنجم تا چهاردهم قمرى در رابطه با نهج‌البلاغة صورت پذيرفته اشاره مى‌كند. اين كارها عبارتند از: استنساخ، شرح و تعليقه، ترجمه، چاپ و اجازات.


    مؤلف با توجه به جدول مذكور، نكات ذيل را يادآور مى‌شود:
    مؤلف با توجه به جدول مذكور، نكات ذيل را يادآور مى‌شود:


    1-نهج‌البلاغه از همان آغاز نگارش مورد توجه ويژه افراد از گروه‌هاى مختلف بوده است.
    1-نهج‌البلاغة از همان آغاز نگارش مورد توجه ويژه افراد از گروه‌هاى مختلف بوده است.


    2-اولين ترجمه نهج‌البلاغه به زبان فارسى صورت گرفته كه مربوط به قرن دهم هجرى است و پس از آن اين كتاب به ترتيب به زبان تركى، اردو، انگليسى و سپس آلمانى ترجمه شده است.
    2-اولين ترجمه نهج‌البلاغه به زبان فارسى صورت گرفته كه مربوط به قرن دهم هجرى است و پس از آن اين كتاب به ترتيب به زبان تركى، اردو، انگليسى و سپس آلمانى ترجمه شده است.


    3-قبل از ظهور صنعت چاپ، اهل علم و حديث اهتمام ويژه‌اى به حفظ نهج‌البلاغه، همانند حفظ قرآن كريم داشتند و همانند قرآن بدان تبرك مى‌جستند كه از جمله حفّاظ اين كتاب شريف مى‌توان از قاضى جمال‌الدين محمد بن حسين بن محمد كاشانى نام برد كه اين كتاب را از حفظ مى‌نگاشت.
    3-قبل از ظهور صنعت چاپ، اهل علم و حديث اهتمام ويژه‌اى به حفظ نهج‌البلاغة، همانند حفظ قرآن كريم داشتند و همانند قرآن بدان تبرک مى‌جستند كه از جمله حفّاظ اين كتاب شريف مى‌توان از قاضى جمال‌الدين محمد بن حسين بن محمد كاشانى نام برد كه اين كتاب را از حفظ مى‌نگاشت.


    "عنوان نهج‌البلاغه" و "شجره‌نامه سيد رضى"؛ از جمله موضوعاتى است كه در مقدمه بدان‌ها پرداخته شده است.
    "عنوان نهج‌البلاغة" و "شجره‌نامه [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] "؛ از جمله موضوعاتى است كه در مقدمه بدان‌ها پرداخته شده است.


    در ادامه به مقام ادبى و شعرى سيد رضى اشاره شده، نمونه‌اى از اشعار وى درج و سخن بزرگانى چون ابومنصور ثعالبى، [[ابن عنبة، احمد بن علی|ابن عنبه]] درباره وى نقل گرديده است. همچنين از مناصبى كه وى در زمان خليفه عباسى القادر بالله عهده‌دار شد، سخن به ميان آمده و مؤلف يادآور شده كه القاب و مناصبى كه دستگاه خلافت به وى اعطا كرد، انگيزه سياسى داشت؛ يعنى با اين هدف صورت مى‌گرفته كه حتى‌الامكان سيد رضى را از خلافت فاطميان مصر كه دشمن دستگاه خلافت عباسى بود دور سازد؛ اما هيچ كدام از اين القاب و مناصب نتوانست، در روحيه حقيقت‌جوى سيد رضى تاثير گذارد.
    در ادامه به مقام ادبى و شعرى [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] اشاره شده، نمونه‌اى از اشعار وى درج و سخن بزرگانى چون [[ثعالبی، عبدالملک بن محمد|ابومنصور ثعالبى]]، [[ابن عنبة، احمد بن علی|ابن عنبه]] درباره وى نقل گرديده است. همچنين از مناصبى كه وى در زمان خليفه عباسى القادر بالله عهده‌دار شد، سخن به ميان آمده و مؤلف يادآور شده كه القاب و مناصبى كه دستگاه خلافت به وى اعطا كرد، انگيزه سياسى داشت؛ يعنى با اين هدف صورت مى‌گرفته كه حتى‌الامكان [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] را از خلافت فاطميان مصر كه دشمن دستگاه خلافت عباسى بود دور سازد؛ اما هيچ كدام از اين القاب و مناصب نتوانست، در روحيه حقيقت‌جوى [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] تاثير گذارد.


    در اين قسمت همچنين به برخى حوادثى كه طى زندگى سيد رضى روى داده اشاره شده و پدر بزرگوار ايشان؛ يعنى ابواحمد حسين، ملقب به طاهر أوحد و نيز عموى گرامى‌شان؛ ابوعبدالله احمد بن موسى الابرش، مادر مكرمه ايشان؛ فاطمه بنت الحسن بن الحسن الثانى الاصم(الاطروش)، برادرش [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] علم الهدى و...معرفى گرديده‌اند.
    در اين قسمت همچنين به برخى حوادثى كه طى زندگى [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] روى داده اشاره شده و پدر بزرگوار ايشان؛ يعنى ابواحمد حسين، ملقب به طاهر أوحد و نيز عموى گرامى‌شان؛ ابوعبدالله احمد بن موسى الابرش، مادر مكرمه ايشان؛ فاطمه بنت الحسن بن الحسن الثانى الاصم(الاطروش)، برادرش [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] علم الهدى و...معرفى گرديده‌اند.


    معرفى مشايخ و مؤلف ات سيد رضى و تاريخ درگذشت وى؛ از جمله موضوعات مطرح در مقدمه مى‌باشد.
    معرفى مشايخ و مؤلف ات [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] و تاريخ درگذشت وى؛ از جمله موضوعات مطرح در مقدمه مى‌باشد.


    يكى از موضوعات مهمى كه در مقدمه كتاب بدان پرداخته شده، موضوع صحت يا عدم صحت انتساب نهج‌البلاغه به سيد رضى است. در اين قسمت مؤلف شبهات وارده در مورد انتساب اين كتاب به سيد رضى را مطرح و بدان‌ها پاسخ گفته و از صحت انتساب آن به سيد رضى دفاع كرده است. مرحوم امتياز على‌خان عرشى پنج دليل براى اثبات اينكه نهج‌البلاغه نوشته، سيد رضى است، اقامه كرده كه مؤلف به نحو اختصار آن‌ها را بيان نموده است و خود نيز دو دليل بدان‌ها افزوده است.
    يكى از موضوعات مهمى كه در مقدمه كتاب بدان پرداخته شده، موضوع صحت يا عدم صحت انتساب نهج‌البلاغة به [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] است. در اين قسمت مؤلف شبهات وارده در مورد انتساب اين كتاب به [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] را مطرح و بدان‌ها پاسخ گفته و از صحت انتساب آن به [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] دفاع كرده است. مرحوم [[عرشی، امتیاز علیخان|امتياز على‌خان عرشى]] پنج دليل براى اثبات اينكه نهج‌البلاغة نوشته، [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] است، اقامه كرده كه مؤلف به نحو اختصار آن‌ها را بيان نموده است و خود نيز دو دليل بدان‌ها افزوده است.


    مؤلف همچنين به ارجاعاتى كه سيد در ديگر آثار خود از جمله: "المجازات النبوية" و "حقائق التأويل" به نهج‌البلاغه داشته، اشاره مى‌كند كه خود اين نشان‌گر آن است كه گردآورنده سخنان حضرت در قالب كتاب نهج‌البلاغه خود شريف رضى است.
    مؤلف همچنين به ارجاعاتى كه سيد در ديگر آثار خود از جمله: "المجازات النبوية" و "حقائق التأويل" به نهج‌البلاغة داشته، اشاره مى‌كند كه خود اين نشان‌گر آن است كه گردآورنده سخنان حضرت در قالب كتاب نهج‌البلاغة خود [[شریف الرضی، محمد بن حسین|شريف رضى]] است.


    وى همچنين از تصريح مصادر اهل بيت(ع) و ميراث علمى شيعه نسبت به گردآورى نهج‌البلاغه توسط سيد رضى ياد مى‌كند.
    وى همچنين از تصريح مصادر اهل‌بيت(ع) و ميراث علمى شيعه نسبت به گردآورى نهج‌البلاغة توسط [[شریف‌الرضی، محمد بن حسین|سيد رضى]] ياد مى‌كند.


    در ادامه، مؤلف با اشاره به تصريح مصادر تاريخى بر شهرت مأثورات منقول از [[امام على(ع)]]، به شبهاتى كه درباره ثبوت صدور محتواى نهج‌البلاغه از امام(ع) مطرح گرديده، پاسخ گفته است. مؤلف اين شبهات را از كتاب "على بن ابى‌طالب" نوشته احمد زكى صفوت پاشا، نويسنده مصرى و نيز عباس محمود عقاد در كتاب "العبقريات الاسلامية" و...نقل مى‌كند.
    در ادامه، مؤلف با اشاره به تصريح مصادر تاريخى بر شهرت مأثورات منقول از [[امام على(ع)]]، به شبهاتى كه درباره ثبوت صدور محتواى نهج‌البلاغة از امام(ع) مطرح گرديده، پاسخ گفته است. مؤلف اين شبهات را از كتاب "على بن ابى‌طالب" نوشته احمد زكى صفوت پاشا، نویسنده مصرى و نيز [[عقاد، عباس محمود|عباس محمود عقاد]] در كتاب "العبقريات الاسلامىة" و...نقل مى‌كند.


    با پاسخگويى به شبهات ياد شده، مقدمه مفصل كتاب به پايان مى‌رسد.
    با پاسخگويى به شبهات ياد شده، مقدمه مفصل كتاب به پايان مى‌رسد.


    در باب اول، مؤلف به ذكر طرق خود به شريف رضى كه با شيخ [[آقا بزرگ تهرانى]] آغاز مى‌شود، مى‌پردازد.
    در باب اول، مؤلف به ذكر طرق خود به [[شریف الرضی، محمد بن حسین|شريف رضى]] كه با شيخ [[آقا بزرگ تهرانى]] آغاز مى‌شود، مى‌پردازد.


    همچنين در اين باب، راويان نهج‌البلاغه كه به گفته ايشان حسب اَسناد متصل، به هشت نفر بالغ مى‌شود، معرفى مى‌گردند. اين راويان عبارتند از:
    همچنين در اين باب، راويان نهج‌البلاغة كه به گفته ايشان حسب اَسناد متصل، به هشت نفر بالغ مى‌شود، معرفى مى‌گردند. اين راويان عبارتند از:


    احمد بن على بن قدامة(م:486ق.)، ابوعبدالله جعفر بن محمد الدوريستى(م:401ق.)، عبدالكريم سبط بشر الحافى(م:227ق.)، محمد بن الحسن الطوسى(م:460ق.)، محمد بن على الحلوانى(م:حدود520ق.)، محمد بن محمد العكبرى(م:472ق.)، ابوزيد الكيابكى، النقيبه بنت السيد المرتضى.
    احمد بن على بن قدامة(م:486ق.)، ابوعبدالله جعفر بن محمد الدوريستى(م:401ق.)، عبدالكريم سبط بشر الحافى(م:227ق.)، محمد بن الحسن الطوسى(م:460ق.)، محمد بن على الحلوانى(م:حدود520ق.)، محمد بن محمد العكبرى(م:472ق.)، ابوزيد الكيابكى، النقيبه بنت السيد المرتضى.


    مؤلف در ادامه اين باب، متن اجازاتى كه اسناد خود در روايت نهج‌البلاغه را از آن‌ها استخراج نموده، ذكر مى‌كند.
    مؤلف در ادامه اين باب، متن اجازاتى كه اسناد خود در روايت نهج‌البلاغة را از آن‌ها استخراج نموده، ذكر مى‌كند.


    مؤلف همچنين اسانيد روايات نهج‌البلاغه و رواياتى كه از جهت نص و يا از جهت معنا با آنچه در نهج‌البلاغه آمده، مشابهت دارند، را از مصادر متداول شيعه نقل مى‌كند.
    مؤلف همچنين اسانيد روايات نهج‌البلاغة و رواياتى كه از جهت نص و يا از جهت معنا با آنچه در نهج‌البلاغة آمده، مشابهت دارند، را از مصادر متداول شيعه نقل مى‌كند.


    موضوع ديگرى كه در اين باب بدان پرداخته شده، توجه و اهتمام ويژه‌اى است كه از جانب افراد مختلف، از زمان تألیف اين كتاب تا عصر حاضر، نسبت به اين كتاب صورت گرفته است. اين توجه در قالب‌هاى مختلفى همچون استنساخ و شرح و تعليقه و...بر اين كتاب تبلور يافته است. ايشان همچنين از مهم‌ترين ترجمه‌ها و شروحى كه به زبان‌هاى مختلف بر اين كتاب در قرن حاضر نگاشته شده ياد مى‌كند.
    موضوع ديگرى كه در اين باب بدان پرداخته شده، توجه و اهتمام ويژه‌اى است كه از جانب افراد مختلف، از زمان تألیف اين كتاب تا عصر حاضر، نسبت به اين كتاب صورت گرفته است. اين توجه در قالب‌هاى مختلفى همچون استنساخ و شرح و تعليقه و...بر اين كتاب تبلور يافته است. ايشان همچنين از مهم‌ترين ترجمه‌ها و شروحى كه به زبان‌هاى مختلف بر اين كتاب در قرن حاضر نگاشته شده ياد مى‌كند.


    در پايان اين باب، مؤلف به فعاليت‌هاى علمى‌اى كه در دوران معاصر درباره اين كتاب ارزشمند صورت گرفته، اشاره مى‌كند.
    در پايان اين باب، مؤلف به فعالیت‌های علمى‌اى كه در دوران معاصر درباره اين كتاب ارزشمند صورت گرفته، اشاره مى‌كند.


    باب دوم كتاب به شرح خطبه نهج‌البلاغه در دوازده بخش اختصاص يافته است.
    باب دوم كتاب به شرح خطبه نهج‌البلاغة در دوازده بخش اختصاص يافته است.


    == وضعيت كتاب ==
    == وضعيت كتاب ==




    نسخه حاضر در برنامه مشتمل بر پاورقى‌هايى به قلم مؤلف و فهرست مطالب مى‌باشد.
    نسخه حاضر در برنامه مشتمل بر پاورقى‌هايى به قلم مؤلف و فهرست مطالب مى‌باشد.
     
    == منابع==
     
     
    1- مقدمه مؤلف
     
    2- متن كتاب


    ==منابع مقاله==
    #مقدمه مؤلف
    #متن كتاب


    {{نهج‌البلاغه}}
    {{نهج‌البلاغه}}


    == پیوندها ==
    [http://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Text/5047 مطالعه کتاب دراسة حول نهج البلاغة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:کتاب‌شناسی]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
    [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]]
    [[رده:سرگذشت‌نامه‌ها]]
    [[رده:سرگذشت‌‌نامه‌های فردی]]
    [[رده:سرگذشت‌نامه‌های فردی]]
    [[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]]
    [[رده:ائمه اثنی عشر (دوازده امام)]]
    [[رده:حالات فردی]]
    [[رده:حالات فردی]]
    [[رده:علی بن ابی‌طالب(ع)]]
    [[رده:امام علی(ع)]]

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۹:۴۹

    دراسة حول نهج‌البلاغة
    دراسة حول نهج‌البلاغة
    پدیدآورانحسینی جلالی، محمدحسین (نویسنده)
    ناشرمؤسسة الأعلمي للمطبوعات
    مکان نشربیروت - لبنان
    سال نشر1421 ق
    چاپ1
    موضوععلی بن ابی‌طالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهج‌البلاغة - نقد و تفسیر
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏38‎‏/‎‏08‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏5‎‏د‎‏4
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    دراسة حول نهج‌البلاغة پژوهشی پیرامون نهج‌البلاغة، به زبان عربی است که توسط محمدحسین حسینی جلالی، در تابستان 1385.ق در نجف اشرف نگاشته شده است.

    ساختار

    كتاب مشتمل بر مقدمه‌اى طولانى به قلم مؤلف و دو باب اصلى مى‌باشد.

    گزارش محتوا

    در ابتداى مقدمه، مؤلف با يادآورى جايگاه رفيع نهج‌البلاغة در ميان اصحاب عقايد گوناگون و نيز ارباب فرق مختلف، به اقتصار و اكتفاء سيد رضى به نقل متن خطب و رسائل و حِكَم حضرت بدون پرداختن به اسناد آن‌ها اشاره كرده، سپس بحث خود را درباره تواتر يا عدم تواتر كتاب نهج‌البلاغة در دو مقام پى مى‌گيرد:

    مقام اول: تواتر در اِسناد نهج‌البلاغة به سيد رضى.

    مقام دوم: تواتر در اِسناد نهج‌البلاغة از جانب سيد رضى به امام على(ع).

    به گفته مؤلف، درباره اِسناد نهج‌البلاغة به شريف رضى، ادعاى تواتر امكان‌پذير است، چنانكه اين امر از اسانيد مشايخ اجازات اين كتاب و نيز تصريح خود سيد رضى و كسانى كه پس از وى مى‌زيسته‌اند، به خوبى پيداست.

    اما تواتر طريق سيد رضى به امام على عليه‌السلام مبتنى بر ثبوت تواتر مصادرى است كه سيد رضى از آن‌ها در خلق اثر خويش بهره برده است و اين امرى است كه سيد رضى خود آن را ادعا ننموده؛ بلكه استفاضه در اين مورد كارگشاست، چنانكه در تمام رواياتى كه از پيامبر اكرم(ص) و صحابه و...نقل شده، به استفاضه بسنده مى‌شود. بنابراین نمى‌توان در مورد تك تك فقرات اين كتاب تواتر را مدعى شد و ما هر چند به تمام مصادرى كه سيد از آن‌ها بهره برده آگاهى نداريم؛ اما حجيت قول سيد رضى در مقام يك راوى و فقيه در اين مورد براى ما كافى است كه به روايت او اعتماد ورزيم.

    به مناسبت سخن از اِسناد نهج سيد رضى به امام(ع)، مؤلف به نقل ديدگاه صالح بن مهدى مُقبلى(1047-1108ق.)، از علماى زيدى يمن درباره نهج‌البلاغة پرداخته و اتهامات وى را پاسخ گفته است.

    معرفى كتاب نهج‌البلاغة و مؤلف آن موضوع ديگرى است كه به اجمال در مقدمه بدان پرداخته شده و از اهتمام ويژه علماى بلاغت و ادب و نيز دانشمندان علوم اهل‌بيت(ع) نسبت به استنساخ آن و نيز نگاشتن شرح و تعليقه و اجازه بر آن پس از نگارش تا كنون ياد شده است.

    در ادامه مؤلف با ترسيم يك جدول به كارهايى كه طى سده‌هاى پنجم تا چهاردهم قمرى در رابطه با نهج‌البلاغة صورت پذيرفته اشاره مى‌كند. اين كارها عبارتند از: استنساخ، شرح و تعليقه، ترجمه، چاپ و اجازات.

    مؤلف با توجه به جدول مذكور، نكات ذيل را يادآور مى‌شود:

    1-نهج‌البلاغة از همان آغاز نگارش مورد توجه ويژه افراد از گروه‌هاى مختلف بوده است.

    2-اولين ترجمه نهج‌البلاغه به زبان فارسى صورت گرفته كه مربوط به قرن دهم هجرى است و پس از آن اين كتاب به ترتيب به زبان تركى، اردو، انگليسى و سپس آلمانى ترجمه شده است.

    3-قبل از ظهور صنعت چاپ، اهل علم و حديث اهتمام ويژه‌اى به حفظ نهج‌البلاغة، همانند حفظ قرآن كريم داشتند و همانند قرآن بدان تبرک مى‌جستند كه از جمله حفّاظ اين كتاب شريف مى‌توان از قاضى جمال‌الدين محمد بن حسين بن محمد كاشانى نام برد كه اين كتاب را از حفظ مى‌نگاشت.

    "عنوان نهج‌البلاغة" و "شجره‌نامه سيد رضى "؛ از جمله موضوعاتى است كه در مقدمه بدان‌ها پرداخته شده است.

    در ادامه به مقام ادبى و شعرى سيد رضى اشاره شده، نمونه‌اى از اشعار وى درج و سخن بزرگانى چون ابومنصور ثعالبى، ابن عنبه درباره وى نقل گرديده است. همچنين از مناصبى كه وى در زمان خليفه عباسى القادر بالله عهده‌دار شد، سخن به ميان آمده و مؤلف يادآور شده كه القاب و مناصبى كه دستگاه خلافت به وى اعطا كرد، انگيزه سياسى داشت؛ يعنى با اين هدف صورت مى‌گرفته كه حتى‌الامكان سيد رضى را از خلافت فاطميان مصر كه دشمن دستگاه خلافت عباسى بود دور سازد؛ اما هيچ كدام از اين القاب و مناصب نتوانست، در روحيه حقيقت‌جوى سيد رضى تاثير گذارد.

    در اين قسمت همچنين به برخى حوادثى كه طى زندگى سيد رضى روى داده اشاره شده و پدر بزرگوار ايشان؛ يعنى ابواحمد حسين، ملقب به طاهر أوحد و نيز عموى گرامى‌شان؛ ابوعبدالله احمد بن موسى الابرش، مادر مكرمه ايشان؛ فاطمه بنت الحسن بن الحسن الثانى الاصم(الاطروش)، برادرش سيد مرتضى علم الهدى و...معرفى گرديده‌اند.

    معرفى مشايخ و مؤلف ات سيد رضى و تاريخ درگذشت وى؛ از جمله موضوعات مطرح در مقدمه مى‌باشد.

    يكى از موضوعات مهمى كه در مقدمه كتاب بدان پرداخته شده، موضوع صحت يا عدم صحت انتساب نهج‌البلاغة به سيد رضى است. در اين قسمت مؤلف شبهات وارده در مورد انتساب اين كتاب به سيد رضى را مطرح و بدان‌ها پاسخ گفته و از صحت انتساب آن به سيد رضى دفاع كرده است. مرحوم امتياز على‌خان عرشى پنج دليل براى اثبات اينكه نهج‌البلاغة نوشته، سيد رضى است، اقامه كرده كه مؤلف به نحو اختصار آن‌ها را بيان نموده است و خود نيز دو دليل بدان‌ها افزوده است.

    مؤلف همچنين به ارجاعاتى كه سيد در ديگر آثار خود از جمله: "المجازات النبوية" و "حقائق التأويل" به نهج‌البلاغة داشته، اشاره مى‌كند كه خود اين نشان‌گر آن است كه گردآورنده سخنان حضرت در قالب كتاب نهج‌البلاغة خود شريف رضى است.

    وى همچنين از تصريح مصادر اهل‌بيت(ع) و ميراث علمى شيعه نسبت به گردآورى نهج‌البلاغة توسط سيد رضى ياد مى‌كند.

    در ادامه، مؤلف با اشاره به تصريح مصادر تاريخى بر شهرت مأثورات منقول از امام على(ع)، به شبهاتى كه درباره ثبوت صدور محتواى نهج‌البلاغة از امام(ع) مطرح گرديده، پاسخ گفته است. مؤلف اين شبهات را از كتاب "على بن ابى‌طالب" نوشته احمد زكى صفوت پاشا، نویسنده مصرى و نيز عباس محمود عقاد در كتاب "العبقريات الاسلامىة" و...نقل مى‌كند.

    با پاسخگويى به شبهات ياد شده، مقدمه مفصل كتاب به پايان مى‌رسد.

    در باب اول، مؤلف به ذكر طرق خود به شريف رضى كه با شيخ آقا بزرگ تهرانى آغاز مى‌شود، مى‌پردازد.

    همچنين در اين باب، راويان نهج‌البلاغة كه به گفته ايشان حسب اَسناد متصل، به هشت نفر بالغ مى‌شود، معرفى مى‌گردند. اين راويان عبارتند از:

    احمد بن على بن قدامة(م:486ق.)، ابوعبدالله جعفر بن محمد الدوريستى(م:401ق.)، عبدالكريم سبط بشر الحافى(م:227ق.)، محمد بن الحسن الطوسى(م:460ق.)، محمد بن على الحلوانى(م:حدود520ق.)، محمد بن محمد العكبرى(م:472ق.)، ابوزيد الكيابكى، النقيبه بنت السيد المرتضى.

    مؤلف در ادامه اين باب، متن اجازاتى كه اسناد خود در روايت نهج‌البلاغة را از آن‌ها استخراج نموده، ذكر مى‌كند.

    مؤلف همچنين اسانيد روايات نهج‌البلاغة و رواياتى كه از جهت نص و يا از جهت معنا با آنچه در نهج‌البلاغة آمده، مشابهت دارند، را از مصادر متداول شيعه نقل مى‌كند.

    موضوع ديگرى كه در اين باب بدان پرداخته شده، توجه و اهتمام ويژه‌اى است كه از جانب افراد مختلف، از زمان تألیف اين كتاب تا عصر حاضر، نسبت به اين كتاب صورت گرفته است. اين توجه در قالب‌هاى مختلفى همچون استنساخ و شرح و تعليقه و...بر اين كتاب تبلور يافته است. ايشان همچنين از مهم‌ترين ترجمه‌ها و شروحى كه به زبان‌هاى مختلف بر اين كتاب در قرن حاضر نگاشته شده ياد مى‌كند.

    در پايان اين باب، مؤلف به فعالیت‌های علمى‌اى كه در دوران معاصر درباره اين كتاب ارزشمند صورت گرفته، اشاره مى‌كند.

    باب دوم كتاب به شرح خطبه نهج‌البلاغة در دوازده بخش اختصاص يافته است.

    وضعيت كتاب

    نسخه حاضر در برنامه مشتمل بر پاورقى‌هايى به قلم مؤلف و فهرست مطالب مى‌باشد.

    منابع مقاله

    1. مقدمه مؤلف
    2. متن كتاب