دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشريعة
| نام کتاب | دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | قلعجی، عبدالمعطی امین (محقق)
بیهقی، احمد بن حسین (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 22/45 /ب9د8 |
| موضوع | احادیث اهل سنت - قرن 5ق.
اسلام - تاریخ - از آغاز تا 41ق. محمد (ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - سرگذشت نامه |
| ناشر | دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 458 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | 2360 |
دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشريعة (بيهقى)
«دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشريعة (بيهقى)»، اثر ابوبكر بيهقى، يكى از آثار مهم در زمينه دلائل‌نگارى است كه به شيوه روايى و با نقل احاديث مبتنى بر معجزات و دلائل پيامبر(ص)، سعى در اثبات پيامبرى حضرت محمد(ص) دارد.
«كتاب دلائل النبوه بيهقى در اصل تاريخ زندگى پيامبر اسلام است؛ تاريخى كه با تكيه اساسى بر معجزات آن حضرت، رنگ و بوى خاص دلايل و معجزات به خود گرفته است. اين اثر در قرن پنجم هجرى به نگارش درآمده است و نويسنده آن با برخوردارى از منابع حديثى گران‌قدر، اثرى پررنگ در اين زمينه به وجود آورده است. اگرچه در بعضى موارد از حقيقت فاصله گرفته و بعضى روايت‌هاى ضعيف را نيز پذيرفته است، دلائل النبوه بيهقى اثرى ارزشمند در تاريخ اسلام است و منبعى مهم در تاريخ پيامبر بشمار مى‌رود» (محمدعلى چلونگر، مهناز كوهى).
«بيهقى در اين كتاب، معجزات و خوارق عاداتى را نقل مى‌كند كه بسيارى معتبر و برخى ضعيف و قابل خدشه‌اند. مورخان و سيره‌نويسان پس از بيهقى، اين كتاب را مرجعى استوار و معتبر براى خود دانسته‌اند و موثق شمرده‌اند» (مرتضى دهقان، ج5، ص328).
«اين كتاب در واقع كتابى روايى است و مآخذ آن بيشتر منابع حديثى مانند صحاح سته است. درعين‌حال مؤلف از كتاب‌هاى مغازى هم بهره گرفته است. دلايل از ديد بيهقى و ديگران به معنى خاص معجزه است؛ به همين دليل وى در بخش نخست كتاب، معجزات انبياى گذشته را آورده و آنگاه به معجزه جاودان پيامبر اسلام اشاره نموده است. ديگر مباحث اين كتاب از اين قرار است: مولد النبي، اخبار پيش از بعثت، تفصيل درباره شمايل رسول خدا، اخلاق و منش آن حضرت، معجزات پس از تولد، اخبار مبعث و... و به‌طور كلى مؤلف در هر قسمت از كتاب، بر آن است تا معجزات و خوارق عاداتى كه از آن حضرت صادر شده را فهرست كند» (ريحانه فتحى).
«نبايد غفلت كرد كه بيهقى در اين كتاب بخش مهمى از كتاب‌هايى مانند مغازى موسى بن عقبه را براى نسل‌هاى بعدى حفظ كرده و با توجه به مفقود شدن كتاب مزبور، اين امر مى‌تواند بر ارزش و اعتبار اين كتاب بيفزايد» (رسول جعفريان).
«كتاب دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشريعة، از مهم‌ترين آثار در سيره نبوى و به‌ويژه دلائل‌نگارى است. اين كتاب در واقع داستان زندگى پيامبر اسلام است؛ داستانى كه با ارائه روايات گوناگون از حوادث كوچك و بزرگ زندگى ايشان آغاز و پيگيرى مى‌شود. بيهقى در اين اثر، يك اصل مهم را مد نظر دارد و آن، اثبات پيامبرى حضرت محمد(ص) با تكيه بر معجزات ايشان است. معجزات و نشانه‌هايى كه سرآغاز آن به پيش از تولد وى بازمى‌گردد. او در آغاز كتاب در بيان سبب تأليف مى‌گويد: «اراده كردم كه به خواست خداوند متعال كتابى درباره برخى از معجزات پيامبرمان و دلايل نبوت او فراهم آورم تا كمكى در راه اثبات رسالت آن حضرت باشد»» (محمدعلى چلونگر، مهناز كوهى).
«بيهقى از محدثان بزرگ زمان خود بود و در اين كتاب نيز به سبكى حديثى و با ارائه روايات گوناگون، هدف خويش را دنبال مى‌كند. او در موارد گوناگون و براى هر حادثه و هر مبحث روايات گوناگونى از راويان مختلف ذكر مى‌كند، بدون اينكه به نتيجه‌گيرى در اين زمينه بپردازد؛ يعنى صرفاً روايات مختلف را از راويان مختلف ارائه مى‌كند. او مى‌گويد:
«بايد دانست احاديثى را كه در اين كتاب آورده‌ام، تلاش كرده‌ام كه صحيح و مورد اعتماد باشد. اگر حديثى مبهم بوده، آن را رها كرده‌ام؛ هرچند در مورد كارهايى نظير اين كتاب، آنها هم مورد قبول واقع مى‌شود. اگر اخبارى را كه ضعيف بوده آورده‌ام به ضعف آن اشاره نموده‌ام و به احاديث ديگر اعتماد كرده‌ام»» (همان).
«اين كتاب به شيوه روايى، زندگى پيامبر را در 122 فصل مطرح مى‌كند. عناوين كتاب چنين مواردى را در بر مى‌گيرد: در قبول اخبار، در اختلاف احاديث، مجموعه ابواب مولد پيامبر، نام‌ها وكنيه‌هاى حضرت محمد، در مورد صفات پيامبر، اخبار مربوط به شمايل پيامبر، زهد و پارسايى وى، همنشينى با فقرا و اهل صفه، مثل پيامبر و مثل امت او، پيشگويى سيف بن ذى‌يزن درباره آينده پيامبر، تجديد بناى كعبه، بعثت، اسلام آوردن اطرافيان پيامبر كه به‌صورت مجزا به آنها مى‌پردازد، وفات ابوطالب و خديجه، حديث اسراء، ازدواج‌هاى پيامبر، جنگ‌هاى ايشان و...» (همان).
«سبب تمايز اين كتاب با ديگر نوشته‌ها در زمينه سيره، ذكر معجزات پيامبر به‌صورتى گسترده است كه يا با عناوينى مستقل مانند: اخبار مربوط به لرزه ايوان خسرو انوشيروان و خاموش شدن آتشكده‌ها، شق صدر، درباره مهر نبوت، حفظ الهى از پيامبر، پيشگويى‌هاى نصرانيان و يهوديان، شق القمر، معراج و... ذكر شده‌اند و يا درون متن و بعد از هر حادثه يا مبحثى، معجزات پيامبر در آن موارد ارائه شده است (همان).
منابع مقاله
1. مقدمه و متن كتاب.
2. مرتضى دهقان؛ غلامعلى حداد عادل، دانشنامه جهان اسلام، چاپ اول، 1379، تهران.
3. ريحانه فتحى، پايگاه سازمان تبليغات اسلامى در 7 تيرماه 1394، به آدرس:
http://www.ido.ir/pages/?id \222484 .
4. رسول جعفريان (مترجم)، مقاله منابع بيهقى در كتاب دلائل النبوة، عبدالرحمن بن على سندى، به نقل از پايگاه كتابخانه تخصصى تاريخ در 7 تيرماه 1394، به آدرس:
http://historylib.com/index.php?action \article/view/766 .
5. محمدعلى چلونگر؛ مهناز كوهى، «ابوبكر بيهقى و دلائل النبوة»، مجله آيينه پژوهش، شماره 134، واقع در پايگاه كتابخانه، موزه و مركز اسناد مجلس شوراى اسلامى در 7 تيرماه 1394، به آدرس:
http://ical.ir/index.php?option \com_k2&view \item&id \10568:%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A8%DA%A9%D8%B1-%D8%A8%DB%8C%D9%87%D9%82%DB%8C-%D9%88-%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%87/-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C-%DA%86%D9%84%D9%88%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%8C-%D9%85%D9%87%D9%86%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D9%88%D9%87%DB%8C&Itemid \9&tmpl \component&print \1 .
وابسته‌ها
پیوندها
مطالعه کتاب دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور