دیوان حکیم قاآنی شیرازی
| دیوان حکیم قاآنی شیرازی | |
|---|---|
| پرونده:NUR.....J1.jpg | |
| پدیدآوران | [[]] (نویسنده)
[[]] (محقق) [[]] (مترجم) |
| کد کنگره | |
دیوان حکیم قاآنی شیرازی مجموعه اشعار حبیب‌الله شیرازی (1223- 1270ق)، متخلص به قاآنی، از شعرا و قصیده‌سرایان قاجار است که بر اساس نسخه میرزا محمود خوانساری و با تصحیح امیر صانعی (خوانساری)، به چاپ رسیده است.
قاآنی برخلاف اسلاف خود، در اشعارش از معانی و مضامین عمیق فلسفی و عرفانی، کمتر سود جسته و بیشتر با خود طبیعت و زندگی، سروکار دارد. وصف بهار و جلوه‌های گوناگون طبیعت، مضامینی است که صدها شاعر فارسی‌زبان پیش و پس از او، در صدر قصاید و مدایح خود آورده و در هر باب، داد سخن داده‌اند. این توصیف‌ها در شعر قاآنی، غالبا به قدری بدیع و نغز و ابتکاری و به‌ویژه ترکیب کلام او چنان گیرا و گیج‌کننده است که گویی قاآنی نخستین کسی است که این شیوه زیبا و رنگین و این تعبیرات تند و جسورانه را به‌کار بسته است. به عنوان مثال، در قطعه کوتاه هزل‌آمیزی، گفت‌وگوی پیرمردی را با طفلی بیان می‌کند و نمک این قطعه، آن است که هر دوی آنان الکن هستند. نمونه این شیرین‌کاری‌ها در شعرای قدیم ایران زیاد نیست و باید قاآنی را در این سبک تا حدی متجدد دانست. اما این‌گونه اشعار او بسیار نادر است[۱].
با مطالعه کتاب، می‌توان دریافت که زبان شاعر آن، غنی و شیواست. قاآنی تسلط بی‌نظیری بر الفاظ دارد. او کلمات را فخیم و فاخر انتخاب می‌کند و در نشاندن هر کلمه به جای خود، تواناییی و چیره‌دستی عجیبی از خود نشان می‌دهد و در این کار، یعنی ربودن و به‌کار بستن کلمات، هیچ شاعر فارسی‌زبانی به پای او نمی‌رسد. ولی با این همه، قدرت بیان و مهارت در وصف و تشبیه و صحنه‌سازی، قصاید او از حیث مضمون، فقیر و ناچیز است و می‌توان گفت روی‌هم رفته در شعر او، لفظ بر معنی و خیالات سطحی بر تخیلات عالیه و تصورات بلند، غلبه دارد و او یکه‌تاز میدان الفاظ است[۲].
از دیگر ویژگی‌های شعر قاآنی آن است که وی هرکسی را به امید گرفتن احسان، مدح می‌کند و در ممدوحان خود، فضیلت و مناعت نمی‌جوید. او حتی برا زکام حاج میرزا آقاسی نیز شعر گفته است[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.