روض الجنان في شرح إرشاد الأذهان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'مسالك الأفهام' به 'مسالك الأفهام ') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
'''روض الجنان في شرح إرشاد الأذهان''' تألیف [[شهید ثانی، زینالدین بن علی|زين‌الدين على بن احمد بن تقى شامى عاملى]]، معروف به [[شهيد ثانى]] (م 965 ق). شرح مزجى كتاب الطهارة و كتاب الصلاة تا آخر نماز مسافر از إرشاد الأذهان [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] | '''روض الجنان في شرح إرشاد الأذهان''' تألیف [[شهید ثانی، زینالدین بن علی|زين‌الدين على بن احمد بن تقى شامى عاملى]]، معروف به [[شهيد ثانى]] (م 965 ق). شرح مزجى كتاب الطهارة و كتاب الصلاة تا آخر نماز مسافر از إرشاد الأذهان [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] است. علاوه بر اين كتاب، مؤلف دو حاشيۀ ديگر نيز بر إرشاد الأذهان نوشته است كه يكى از آنها چاپ شده است. | ||
==جايگاه كتاب== | ==جايگاه كتاب== | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
اين كتاب از زمان تأليف مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و در كتاب‌هايى مثل «مجمع الفائدة» محقق اردبيلى (م 993 ق)، «[[مدارك الأحكام في شرح شرائع الإسلام|مدارك الأحكام]] » سيد محمد عاملى (م 1009 ق)، «مشارق الشموس» [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|محقق خوانسارى]] (م 1098 ق)، «[[كشف اللثام عن قواعد الأحكام|كشف اللثام]]» [[فاضل هندی، محمد بن حسن|فاضل هندى]] (م 1137 ق)، «حدائق الناظرة» شيخ يوسف بحرانى (م 1186 ق)، «[[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]]» [[حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد|سيد محمد جواد عاملى]] (م 1226 ق). | اين كتاب از زمان تأليف مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و در كتاب‌هايى مثل «مجمع الفائدة» محقق اردبيلى (م 993 ق)، «[[مدارك الأحكام في شرح شرائع الإسلام|مدارك الأحكام]] » سيد محمد عاملى (م 1009 ق)، «مشارق الشموس» [[محقق خوانساری، حسین بن محمد|محقق خوانسارى]] (م 1098 ق)، «[[كشف اللثام عن قواعد الأحكام|كشف اللثام]]» [[فاضل هندی، محمد بن حسن|فاضل هندى]] (م 1137 ق)، «حدائق الناظرة» شيخ يوسف بحرانى (م 1186 ق)، «[[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]]» [[حسینی عاملی، محمدجواد بن محمد|سيد محمد جواد عاملى]] (م 1226 ق). | ||
«[[رياض المسائل في بيان الأحكام بالدلائل (ط - القدیمة)|رياض المسائل]]» [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على طباطبايى]] (م 1231 ق)، «[[مستند الشيعة في أحكام الشريعة|مستند الشيعة]]» [[نراقی، احمد بن محمدمهدی|ملا احمد نراقى]] (م 1245 ق)، «[[جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام|جواهر الكلام]] » [[صاحب جواهر، محمدحسن|شيخ محمد حسن نجفى]] | «[[رياض المسائل في بيان الأحكام بالدلائل (ط - القدیمة)|رياض المسائل]]» [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على طباطبايى]] (م 1231 ق)، «[[مستند الشيعة في أحكام الشريعة|مستند الشيعة]]» [[نراقی، احمد بن محمدمهدی|ملا احمد نراقى]] (م 1245 ق)، «[[جواهر الكلام في شرح شرائع الإسلام|جواهر الكلام]] » [[صاحب جواهر، محمدحسن|شيخ محمد حسن نجفى]] (م 1226 ق)، «كتاب الصلاة» [[شيخ انصارى]] (م 1281 ق)، «مستمسك العروة الوثقى» [[حکیم، محسن|سيد محسن حكيم]] (م 1390 ق) و غير آنها به آن استناد و نظريات آن بررسى شده است. | ||
تذكر: | تذكر: | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] (275/11) به چاپ كتاب همراه با «[[منية المريد في أدب المفيد و المستفيد|منية المريد]]» اشاره شده است. در «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» 106، 184 به چاپ‌هاى سال‌هاى 1303 و 1307 در تهران همراه با «مجمع الفائدة و البرهان» اشاره شده است. | در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] (275/11) به چاپ كتاب همراه با «[[منية المريد في أدب المفيد و المستفيد|منية المريد]]» اشاره شده است. در «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» 106، 184 به چاپ‌هاى سال‌هاى 1303 و 1307 در تهران همراه با «مجمع الفائدة و البرهان» اشاره شده است. | ||
قابل ذكر است كتاب مختصر و كوچك «استحباب التياسر لأهل العراق» از [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]] | قابل ذكر است كتاب مختصر و كوچك «استحباب التياسر لأهل العراق» از [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]] در چند صفحه، در صفحۀ 199 به بعد به كتاب منضم شده و همراه آن در سال 1307 چاپ شده است. | ||
==تقسيم‌بندى مطالب== | ==تقسيم‌بندى مطالب== | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
از مهم‌ترين ويژگى‌هاى كتاب استقراء تام و بررسى كامل نظريات فقهاى بزرگ است كه به بعضى از آنها اشاره مى‌شود. | از مهم‌ترين ويژگى‌هاى كتاب استقراء تام و بررسى كامل نظريات فقهاى بزرگ است كه به بعضى از آنها اشاره مى‌شود. | ||
ابن ابى عقيل، ابن جنيد، [[شيخ صدوق]] (م 381 ق) در الفقيه، [[شيخ مفيد]] (م 413 ق) در المقنعة، [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] (م 436 ق) در الناصرية، الانتصار، ابوالصلاح (م 447) در الكافي في الفقه، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (م 4600 ق) در [[الخلاف]]، المبسوط، النهاية، [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] | ابن ابى عقيل، ابن جنيد، [[شيخ صدوق]] (م 381 ق) در الفقيه، [[شيخ مفيد]] (م 413 ق) در المقنعة، [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] (م 436 ق) در الناصرية، الانتصار، ابوالصلاح (م 447) در الكافي في الفقه، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (م 4600 ق) در [[الخلاف]]، المبسوط، النهاية، [[الجمل و العقود في العبادات|الجمل و العقود]] و ساير كتاب‌هايش، سلاّر (م 448 ق) در [[المراسم في الفقه الإمامي|المراسم]]، ابن البراج (م 481 ق) در روضة النفس و المهذب. | ||
شيخ ابوعلى فرزند [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] در شرح النهاية، قطبالدين راوندى (م 573 ق) در شرح النهاية،[[ابن‌ادریس، محمد بن احمد| ابن ادريس]] (م 598 ق) در السرائر، [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]] | شيخ ابوعلى فرزند [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] در شرح النهاية، قطبالدين راوندى (م 573 ق) در شرح النهاية،[[ابن‌ادریس، محمد بن احمد| ابن ادريس]] (م 598 ق) در السرائر، [[محقق حلی، جعفر بن حسن|محقق حلّى]] (م 676 ق) در شرائع الإسلام، مختصر النافع، المعتبر، المسائل المصريّة، [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] (م 726 ق) در مختلف الشيعة، نهاية الأحكام، منتهى المطلب، تذكرة الفقهاء، قواعد الأحكام. | ||
البته گاهى از كتاب‌هاى علامه، با تعابيرى همچون «في غير هذا الكتاب»، «في أكثر كتبه»، «جميع كتبه»، «كثير من كتبه»، «في كثير من عباراته»، «في بعض كتبه» و نظاير آنها مطالبى را نقل مى‌نمايد. | البته گاهى از كتاب‌هاى علامه، با تعابيرى همچون «في غير هذا الكتاب»، «في أكثر كتبه»، «جميع كتبه»، «كثير من كتبه»، «في كثير من عباراته»، «في بعض كتبه» و نظاير آنها مطالبى را نقل مى‌نمايد. | ||
از [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اوّل]] (م 786 ق) از كتاب‌هاى [[ذكری الشيعة في أحكام الشريعة|الذكرى]] ، [[الدروس الشرعية في فقه الإمامية|الدروس]] | از [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اوّل]] (م 786 ق) از كتاب‌هاى [[ذكری الشيعة في أحكام الشريعة|الذكرى]] ، [[الدروس الشرعية في فقه الإمامية|الدروس]] الشرعيّة، غاية المراد في شرح نكت الإرشاد، الألفيّة، النفليّة، از [[ابن فهد حلی، احمد بن محمد|ابن فهد حلّى]] (م 841 ق) از المهذب البارع، الموجز الحاوي، المحرر في الفتوى، از [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق كركى]] (م 940 ق) از جامع المقاصد و شرح ألفيّة مطلب نقل مى‌كند. | ||
قابل ذكر است در بين مستندات شهيد ثانى، بيش از همه به آثار [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و در آثار محقق اوّل نيز بيش از همه به المعتبر استناد شده است. | قابل ذكر است در بين مستندات شهيد ثانى، بيش از همه به آثار [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و در آثار محقق اوّل نيز بيش از همه به المعتبر استناد شده است. | ||
نسخهٔ ۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۷، ساعت ۰۲:۲۶
| نام کتاب | روض الجنان في شرح إرشاد الأذهان |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | ارشاد الاذهان الی احکام الایمان. شرح |
| پدیدآورندگان | مرکز الأبحاث و الدراسات الاسلامیة، قسم إحیاء التراث الاسلامي (محقق)
علامه حلی، حسن بن یوسف (نويسنده) شهید ثانی، زینالدین بن علی (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 182/3 /ع8 الف40259 |
| موضوع | علامه حلی، حسن بن یوسف، 648 - 726ق. ارشاد الاذهان الی احکام الایمان - نقد و تفسیر
فقه جعفری - قرن 8ق. |
| ناشر | ب‍وس‍ت‍ان کتاب قم (مرکز النشر التابع لم‍ک‍ت‍ب الإع‍لام الإس‍لامي) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1380 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE233AUTOMATIONCODE |
معرفی اجمالی
روض الجنان في شرح إرشاد الأذهان تألیف زين‌الدين على بن احمد بن تقى شامى عاملى، معروف به شهيد ثانى (م 965 ق). شرح مزجى كتاب الطهارة و كتاب الصلاة تا آخر نماز مسافر از إرشاد الأذهان علامۀ حلى است. علاوه بر اين كتاب، مؤلف دو حاشيۀ ديگر نيز بر إرشاد الأذهان نوشته است كه يكى از آنها چاپ شده است.
جايگاه كتاب
در كنار آثار مشهور ديگر شهيد ثانى مثل «الروضة البهيّة» (شرح لمعه)، «مسالك الأفهام »، كتاب «روض الجنان» نيز از جايگاه والايى برخوردار است.
اگرچه مصنف قصد داشته كه تمام إرشاد الأذهان را شرح بزند امّا نتوانسته است.وى در پايان آن مى‌نويسد: تمّ الجزء الأوّل من كتاب روض الجنان في شرح إرشاد الأذهان و يتلوه في الجزء الثاني إن شاء اللّه كتاب الزكوة. ولى موفق به اين امر نشده است.
اين كتاب از زمان تأليف مورد توجه فقهاى عظام واقع شده و در كتاب‌هايى مثل «مجمع الفائدة» محقق اردبيلى (م 993 ق)، «مدارك الأحكام » سيد محمد عاملى (م 1009 ق)، «مشارق الشموس» محقق خوانسارى (م 1098 ق)، «كشف اللثام» فاضل هندى (م 1137 ق)، «حدائق الناظرة» شيخ يوسف بحرانى (م 1186 ق)، «مفتاح الكرامة» سيد محمد جواد عاملى (م 1226 ق).
«رياض المسائل» سيد على طباطبايى (م 1231 ق)، «مستند الشيعة» ملا احمد نراقى (م 1245 ق)، «جواهر الكلام » شيخ محمد حسن نجفى (م 1226 ق)، «كتاب الصلاة» شيخ انصارى (م 1281 ق)، «مستمسك العروة الوثقى» سيد محسن حكيم (م 1390 ق) و غير آنها به آن استناد و نظريات آن بررسى شده است.
تذكر:
در بسيارى از كتب فقهى علاوه بر اين كتاب به تفسير شيخ ابوالفتوح حسين رازى كه نام آن روض الجنان و روح الجنان فى تفسير القرآن است استناد شده است كه با نام الروض ذكر شده است كه لازم است خواننده به اين تشابه اسمى دقت نمايد. (ذ274/11/).
در أعيان الشيعة راجع به اين تفسير مى‌نويسد: مشهور متداول و في الرياض هو من أجلّ الكتب و أفيدها و أنفعها. (أعيان الشيعة 125/6).
تاريخ تأليف
اين كتاب در 25 ذى القعده سال 949 پايان يافته است. (ذ275/11/).
نسخه‌ها
در الذريعة (275/11) به چند نسخۀ خطى اشاره شده كه عبارتند از:
نسخه‌اى به خط سيد محمود شولستانى از شاگردان مؤلف متعلّق به كتابخانۀ صدر كه در زمان زندگانى مؤلف نوشته شده.
نسخه‌اى به خط سيد حسين بن محمد حسينى از شاگردان شهيد مربوط به سال 958 متعلّق به سيد عبدالحسين حجّة در كربلا.
در مقدمه‌اى بر فقه شيعه ص 184 به نسخه‌هاى خطى منتخب كتابخانه‌هاى آستان قدس رضوى، مجلس شوراى اسلامى و كتابخانۀ نواب اشاره شده است.
در پايان نسخۀ خطى كه در چاپ كتاب موجود از آن استفاده شده آمده كه مربوط به سال 1303ق است و نويسندۀ آن عبدالرسول است.
تاريخ انتشار
در الذريعة (275/11) به چاپ كتاب همراه با «منية المريد» اشاره شده است. در «مقدمه‌اى بر فقه شيعه» 106، 184 به چاپ‌هاى سال‌هاى 1303 و 1307 در تهران همراه با «مجمع الفائدة و البرهان» اشاره شده است.
قابل ذكر است كتاب مختصر و كوچك «استحباب التياسر لأهل العراق» از محقق حلّى در چند صفحه، در صفحۀ 199 به بعد به كتاب منضم شده و همراه آن در سال 1307 چاپ شده است.
تقسيم‌بندى مطالب
همان‌طور كه گفته شد كتاب از كتاب‌هاى طهارت و صلاة تشكيل شده است.
كتاب الطهارة شامل اقسام طهارت (وضوء، غسل، تيمم) است.
كتاب الصلاة شامل اوقات نماز، قبله، مكان نمازگزار، اذان و اقامه، ماهيت نماز، نماز جمعه، نماز عيد فطر و قربان، نماز خورشيد گرفتگى، نماز ميت، نمازهاى نذرى، نوافل، لواحق، شك و سهو، نماز خوف و نماز مسافر است.
ويژگى‌ها
از مهم‌ترين ويژگى‌هاى كتاب استقراء تام و بررسى كامل نظريات فقهاى بزرگ است كه به بعضى از آنها اشاره مى‌شود.
ابن ابى عقيل، ابن جنيد، شيخ صدوق (م 381 ق) در الفقيه، شيخ مفيد (م 413 ق) در المقنعة، سيد مرتضى (م 436 ق) در الناصرية، الانتصار، ابوالصلاح (م 447) در الكافي في الفقه، شيخ طوسى (م 4600 ق) در الخلاف، المبسوط، النهاية، الجمل و العقود و ساير كتاب‌هايش، سلاّر (م 448 ق) در المراسم، ابن البراج (م 481 ق) در روضة النفس و المهذب.
شيخ ابوعلى فرزند شيخ طوسى در شرح النهاية، قطبالدين راوندى (م 573 ق) در شرح النهاية، ابن ادريس (م 598 ق) در السرائر، محقق حلّى (م 676 ق) در شرائع الإسلام، مختصر النافع، المعتبر، المسائل المصريّة، علامۀ حلّى (م 726 ق) در مختلف الشيعة، نهاية الأحكام، منتهى المطلب، تذكرة الفقهاء، قواعد الأحكام.
البته گاهى از كتاب‌هاى علامه، با تعابيرى همچون «في غير هذا الكتاب»، «في أكثر كتبه»، «جميع كتبه»، «كثير من كتبه»، «في كثير من عباراته»، «في بعض كتبه» و نظاير آنها مطالبى را نقل مى‌نمايد.
از شهيد اوّل (م 786 ق) از كتاب‌هاى الذكرى ، الدروس الشرعيّة، غاية المراد في شرح نكت الإرشاد، الألفيّة، النفليّة، از ابن فهد حلّى (م 841 ق) از المهذب البارع، الموجز الحاوي، المحرر في الفتوى، از محقق كركى (م 940 ق) از جامع المقاصد و شرح ألفيّة مطلب نقل مى‌كند.
قابل ذكر است در بين مستندات شهيد ثانى، بيش از همه به آثار شيخ طوسى و در آثار محقق اوّل نيز بيش از همه به المعتبر استناد شده است.
پیوندها
مطالعه کتاب روض الجنان في شرح إرشاد الأذهان در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور