زيادة اختلاف فقهاء الأمصار في المختصر الصغير

زيادة اختلاف فقهاء الأمصار في المختصر الصغیر لعبدالله بن عبدالحکم
پدیدآوران	ابن ‌عبدالحکم، عبدالله ‌بن عبدالحکم (نويسنده) برقی، عبدالله بن محمد (گردآورنده) حمادی، محمد بن عبدالله (محقق)
عنوان‌های دیگر	المختصر الصغیر
ناشر	[بی نا]
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
سال نشر	13سده
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/الف2 م301 118 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

زيادة اختلاف فقهاء الأمصار في المختصر الصغير، افزوده‌های اندیشور مصری قرن سوم هجری قمری، ابوالقاسم عبیدالله بن محمد بن عبدالرحیم برقی (درگذشته 291ق)، بر کتاب «المختصر الصغير» نوشته فقیه‌ شهیر مالکیان‌ مصر در قرن دوم و سوم هجری قمری، عبدالله ‌بن عبدالحکم (درگذشته 214ق) است که تفاوت فتاوای شرعی اندیشوران گوناگون را در باب مسائل عبادات و معاملات مطرح می‌کند. پژوهشگر معاصر، محمد بن عبدالله حمادی این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و ارزنده نوشته و برقی و عبدالله ‌بن عبدالحکم و آثارشان و کتاب حاضر را شناسانده و همچنین پاورقی‌هایی بر آن افزوده و منابع مطالب مطرح‌شده را ثبت و تفاوت نسخه‌ها را مشخص کرده است.

هدف و روش

• محمد بن عبدالله حمادی، با تأکید بر آنکه ابن برقی روش خودش را در این کتاب توضیح نداده و در نگارش زیادات نیز هیچ شیوه ثابتی را انتخاب نکرده، افزوده است: مهم‌ترین جلوه‌های روشی او را می‌توان به این صورت بیان کرد:

1. ابن برقی فقط سخنان برخی از فقیهان مشهور (مانند ابوحنیفه و شافعی) را آورده و در پی ذکر همه اقوال نبوده است.
2. ابن برقی خودش را ملتزم به این نکرده که در هر مسئله‌ای، به بیان اختلافات بپردازد و در نتیجه، در بسیاری از مسائل این کتاب، هیچ تعلیقه و اختلافی مطرح نشده است.
3. همچنین ابن برقی در مواردی هم که به بیان اختلاف پرداخته، خودش را به این هم مقیّد نکرده که در هر مسئله اختلافی، همه اختلافات را مطرح کند، بلکه گاهی فقط نظر اختلافی ابوحنیفه را یادآور می‌شود و گاه تنها از تفاوت فتوای شافعی سخن می‌راند و...
4. ابن برقی در بیشتر موارد گزیده‌نویسی می‌کند و از آوردن ادله و شواهد خودداری می‌ورزد.
5. ابن برقی فقط به مسئله اصلی می‌پردازد و اگر اختلافی می‌افزاید در مورد همان است و از طرح مسائل فرعی و حاشیه‌ای می‌پرهیزد.

ساختار و محتوا

در این اثر، تعداد 1182 مسئله شرعی بر اساس فقه مالکی مطرح شده است. برخی از مسائل مورد بررسی عبارت است از: وضو، تیمم، غسل، نماز، نماز جمعه، نماز آیات، نماز خسوف و کسوف، نماز باران، زکات، روزه، اعتکاف، جهاد، جزیه، عقیقه، حجّ، نکاح، طلاق، دیات، حدود، عاریه، ودیعه، لقطه، هبه، صدقه، وصیت و رضاع.

اهمیت مختصر صغیر

• این کتاب از نظر آگاهی به دیدگاه‌های مختلف و فقه اسلامی مقارن (اهل ‌سنت) ارزشمند است.
• برگزیده‌های عبدالله ‌بن عبدالحکم در نزد فقیهان مالکی، به‌ویژه مالکیان شرق عراق، جایگاه خاصّی دارد و این مختصر چون خلاصه کبیر است و آن، چکیده کلام مالک است؛ پس این مختصر را هم می‌توان کلام مالک شمرد و به همین جهت، بسیاری به توضیح و شرح «المختصر الصغير» پرداخته‌اند و....

نمونه مباحث

• عبدالله ‌بن عبدالحکم گفت: برای مسلمان حلال نیست که با برادر مسلمانش بیش از 3 روز قهر باشد. برای خارج شدن از آن جدایی، همین مقدار کافی است که وقتی او را دید، بگوید: «سلام عليكم».

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.