شعر أبي‌طالب و أخباره و المستدرك عليه: تفاوت میان نسخه‌ها
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '( ' به '(') |
({{امام علی علیه‌السلام}}←وابسته‌ها) |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
[[ابوهفان مهزمی، عبدالله بن احمد]] (نويسنده) | [[ابوهفان مهزمی، عبدالله بن احمد]] (نويسنده) | ||
[[ابوطالب بن عبدالمطلب ]] (نويسنده) | [[ابوطالب بن عبدالمطلب ]] (نويسنده) | ||
[[ | [[ابن جنی، عثمان بن جنی]] (خطاط) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = عربی | | زبان = عربی | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''شعر أبي‌طالب و أخباره و المستدرك عليه'''، تألیف لغوی و نحوی قرن سوم هجرى [[عبدالله بن احمد بن حرب بصری]]، مشهور به [[ابوهِفّان مِهزَمی]] (متوفاى 257ق)، هنر والای ادبی و شعری حضرت ابوطالب(ع) را آشکار می‌سازد و مضامینش | '''شعر أبي‌طالب و أخباره و المستدرك عليه'''، تألیف لغوی و نحوی قرن سوم هجرى [[ابوهفان مهزمی، عبدالله بن احمد|عبدالله بن احمد بن حرب بصری]]، مشهور به [[ابوهفان مهزمی، عبدالله بن احمد|ابوهِفّان مِهزَمی]] (متوفاى 257ق)، هنر والای ادبی و شعری [[ابوطالب بن عبدالمطلب|حضرت ابوطالب(ع)]] را آشکار می‌سازد و مضامینش «بر ایمان راسخ او به خدای متعال و نبوت پیامبر(ص) و حمایت قاطعش از ایشان دلالت می‌کند». قسم الدراسات الإسلامية مؤسسة البعثة قم، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و ارزنده نوشته و شخصیت اصلی ([[ابوطالب بن عبدالمطلب|حضرت ابوطالب(ع)]])، نویسنده ([[ابوهفان مهزمی، عبدالله بن احمد|ابوهفّان مهزمی]]) و کاتب نسخه خطی ([[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابوالفتح عثمان بن عبدالله جنى موصلى]]) را شناسانده و درباره کتاب‌هایی که اشعار جناب [[ابوطالب بن عبدالمطلب|ابوطالب(ع)]] در آنها جمع شده، توضیح داده و کتاب حاضر را معرفی کرده است. گفتنی است که تصحیح این اثر بر اساس نسخه‌ای خطی انجام شده که نحوی و واژه‌شناس قرن چهارم هجری قمری، [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابوالفتح عثمان بن عبدالله جنى موصلى]] (321- 392ق)، آن را کتابت کرده و با خطّ شیخ [[سماوی، محمد|محمد سماوی]] موجود است. | ||
==ارتباط با آثار دیگر== | ==ارتباط با آثار دیگر== | ||
قسم الدراسات الإسلامية مؤسسة البعثة قم، با بیان این خبر که اشعار حضرت ابوطالب(ع) از طریق چند راوی، نقل و در چند کتاب به نام دیوان ابوطالب(ع) و مانند آن منتشر شده، اسامی و مشخصات 4 دیوان شعری را ذکر کرده که یکی از آنها، کتاب حاضر است<ref>ر.ک: مقدمه تحقیق، ص18</ref>. نسخه‌ای از این مجموعه شعری به نام [[ديوان أبي‌طالب بن عبدالمطلب]] قبلا معرفی شده است. کتاب حاضر، افزون بر تفاوت‌هایی که خواهد آمد، استدراکاتی نیز دارد. | |||
==ابیات حذف‌شده== | ==ابیات حذف‌شده== | ||
برخی از اندیشوران بعضی از اشعار حضرت ابوطالب(ع) را حذف کرده‌اند؛ به‌عنوان مثال [[ابن هشام]] از قصیده لامیه او که 111 بیت دارد، 17 بیت را حذف کرده و فقط 94 بیت آن را آورده و همچنین همو بعد از آوردن 11 بیت از رائیه حضرت ابوطالب(ع) تصریح کرده است: «تركنا منها بيتين أقذع فيهما»<ref>ر.ک: همان، ص19</ref>؛ یعنی: «از این قصیده، دو بیت را حذف کردیم که در آن بدگویی کرده است». ولیکن [[ابوهفّان]] همان قصیده را در 15 بیت آورده و در آن، همان دو بیت محذوف هم ذکر شده که در آن، ابوطالب(ع) سخنی درباره یکی از دشمنان اسلام به نام «ولید بن مغیره» گفته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص49</ref>. | برخی از اندیشوران بعضی از اشعار [[ابوطالب بن عبدالمطلب|حضرت ابوطالب(ع)]] را حذف کرده‌اند؛ به‌عنوان مثال [[ابن هشام، عبدالملک بن هشام|ابن هشام]] از قصیده لامیه او که 111 بیت دارد، 17 بیت را حذف کرده و فقط 94 بیت آن را آورده و همچنین همو بعد از آوردن 11 بیت از رائیه [[ابوطالب بن عبدالمطلب|حضرت ابوطالب(ع)]] تصریح کرده است: «تركنا منها بيتين أقذع فيهما»<ref>ر.ک: همان، ص19</ref>؛ یعنی: «از این قصیده، دو بیت را حذف کردیم که در آن بدگویی کرده است». ولیکن [[ابوهفان مهزمی، عبدالله بن احمد|ابوهفّان]] همان قصیده را در 15 بیت آورده و در آن، همان دو بیت محذوف هم ذکر شده که در آن، [[ابوطالب بن عبدالمطلب|ابوطالب(ع)]] سخنی درباره یکی از دشمنان اسلام به نام «ولید بن مغیره» گفته است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص49</ref>. | ||
==هدف و روش== | ==هدف و روش== | ||
* [[ابوهفّان مهزمی]] مقدمه‌ای نیاورده جز اینکه می‌گوید: ابوطالب(ع) که اسمش «عبدمناف بن عبدالمطلب بن هاشم...» است، این شعر را گفته است<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص21</ref>؛ در نتیجه، اهداف و جزئیات و چگونگی‌های نگارش این اثر پنهان مانده است. | * [[ابوهفان مهزمی، عبدالله بن احمد|ابوهفّان مهزمی]] مقدمه‌ای نیاورده جز اینکه می‌گوید: [[ابوطالب بن عبدالمطلب|ابوطالب(ع)]] که اسمش «عبدمناف بن عبدالمطلب بن هاشم...» است، این شعر را گفته است<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص21</ref>؛ در نتیجه، اهداف و جزئیات و چگونگی‌های نگارش این اثر پنهان مانده است. | ||
==ساختار و محتوا== | ==ساختار و محتوا== | ||
این اثر، به این ترتیب سامان یافته است: | این اثر، به این ترتیب سامان یافته است: | ||
# متن اصلی (مجموعه اشعار حضرت ابوطالب(ع) شامل 31 شعر در قالب قصیده و...). | # متن اصلی (مجموعه اشعار [[ابوطالب بن عبدالمطلب|حضرت ابوطالب(ع)]] شامل 31 شعر در قالب قصیده و...). | ||
# مستدرک («شعرها»: 28 مورد در قافیه‌های گوناگون و «رجزها»: 4 مورد در قافیه‌های باء، دال و یاء). | # مستدرک («شعرها»: 28 مورد در قافیه‌های گوناگون و «رجزها»: 4 مورد در قافیه‌های باء، دال و یاء). | ||
==نمونه مباحث== | ==نمونه مباحث== | ||
* | * شعری از حضرت ابوطالب(ع) در قالب «سه‌گانی» (سه‌مصرعی) است و گاه به [[امام علی(ع)]] نسبت دهند: | ||
{{شعر}} يا شاهد اللّه عليّ فاشهد | |||
أنّي علی دين النّبيّ أحمد | {{شعر}} | ||
من ضلّ في الدّين فإنّي مهتد | {{ب|''يا شاهد اللّه عليّ فاشهد''|2=''أنّي علی دين النّبيّ أحمد''}} | ||
ترجمه: | {{ب|''من ضلّ في الدّين فإنّي مهتد''|2='''<ref>ر.ک: متن کتاب، ص89</ref>}} | ||
{{پایان شعر}} | |||
من بر دین پیامبر احمدم؛ | ترجمه:{{شعر}} | ||
{{ب|''بر من گواه باش ای شاهد خدایی‌ام!''|2=''من بر دین پیامبر احمدم؛''}} | |||
{{ب|''هرکس در این دین گمره باشد، من ره‌یافته‌ام.''|2='''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۵۸: | خط ۶۰: | ||
مقدمه و متن کتاب. | مقدمه و متن کتاب. | ||
{{امام علی علیه‌السلام}} | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[ديوان أبي‌طالب بن عبدالمطلب]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:زبان‌شناسی، علم زبان]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (آسیایی)]] | |||
[[رده:زبان و ادبیات عربی]] | |||
[[رده:مقالات بازبینی | [[رده:مقالات بازبینی شده2 فروردین 1403]] | ||
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ اسفند 1402 توسط محمد خردمند]] | [[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ اسفند 1402 توسط محمد خردمند]] | ||
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ اسفند 1402 توسط محسن عزیزی]] | [[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ اسفند 1402 توسط محسن عزیزی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۱۱
| شعر أبي طالب و أخباره و المستدرک علیه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابوهفان مهزمی، عبدالله بن احمد (نويسنده)
ابوطالب بن عبدالمطلب (نويسنده) ابن جنی، عثمان بن جنی (خطاط) |
| ناشر | دار الثقافة |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1414ق |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /د9 3055 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شعر أبي‌طالب و أخباره و المستدرك عليه، تألیف لغوی و نحوی قرن سوم هجرى عبدالله بن احمد بن حرب بصری، مشهور به ابوهِفّان مِهزَمی (متوفاى 257ق)، هنر والای ادبی و شعری حضرت ابوطالب(ع) را آشکار می‌سازد و مضامینش «بر ایمان راسخ او به خدای متعال و نبوت پیامبر(ص) و حمایت قاطعش از ایشان دلالت می‌کند». قسم الدراسات الإسلامية مؤسسة البعثة قم، این کتاب را تصحیح و تحقیق کرده و برای آن مقدمه‌ای روشمند و ارزنده نوشته و شخصیت اصلی (حضرت ابوطالب(ع))، نویسنده (ابوهفّان مهزمی) و کاتب نسخه خطی (ابوالفتح عثمان بن عبدالله جنى موصلى) را شناسانده و درباره کتاب‌هایی که اشعار جناب ابوطالب(ع) در آنها جمع شده، توضیح داده و کتاب حاضر را معرفی کرده است. گفتنی است که تصحیح این اثر بر اساس نسخه‌ای خطی انجام شده که نحوی و واژه‌شناس قرن چهارم هجری قمری، ابوالفتح عثمان بن عبدالله جنى موصلى (321- 392ق)، آن را کتابت کرده و با خطّ شیخ محمد سماوی موجود است.
ارتباط با آثار دیگر
قسم الدراسات الإسلامية مؤسسة البعثة قم، با بیان این خبر که اشعار حضرت ابوطالب(ع) از طریق چند راوی، نقل و در چند کتاب به نام دیوان ابوطالب(ع) و مانند آن منتشر شده، اسامی و مشخصات 4 دیوان شعری را ذکر کرده که یکی از آنها، کتاب حاضر است[۱]. نسخه‌ای از این مجموعه شعری به نام ديوان أبي‌طالب بن عبدالمطلب قبلا معرفی شده است. کتاب حاضر، افزون بر تفاوت‌هایی که خواهد آمد، استدراکاتی نیز دارد.
ابیات حذف‌شده
برخی از اندیشوران بعضی از اشعار حضرت ابوطالب(ع) را حذف کرده‌اند؛ به‌عنوان مثال ابن هشام از قصیده لامیه او که 111 بیت دارد، 17 بیت را حذف کرده و فقط 94 بیت آن را آورده و همچنین همو بعد از آوردن 11 بیت از رائیه حضرت ابوطالب(ع) تصریح کرده است: «تركنا منها بيتين أقذع فيهما»[۲]؛ یعنی: «از این قصیده، دو بیت را حذف کردیم که در آن بدگویی کرده است». ولیکن ابوهفّان همان قصیده را در 15 بیت آورده و در آن، همان دو بیت محذوف هم ذکر شده که در آن، ابوطالب(ع) سخنی درباره یکی از دشمنان اسلام به نام «ولید بن مغیره» گفته است[۳].
هدف و روش
- ابوهفّان مهزمی مقدمه‌ای نیاورده جز اینکه می‌گوید: ابوطالب(ع) که اسمش «عبدمناف بن عبدالمطلب بن هاشم...» است، این شعر را گفته است[۴]؛ در نتیجه، اهداف و جزئیات و چگونگی‌های نگارش این اثر پنهان مانده است.
ساختار و محتوا
این اثر، به این ترتیب سامان یافته است:
- متن اصلی (مجموعه اشعار حضرت ابوطالب(ع) شامل 31 شعر در قالب قصیده و...).
- مستدرک («شعرها»: 28 مورد در قافیه‌های گوناگون و «رجزها»: 4 مورد در قافیه‌های باء، دال و یاء).
نمونه مباحث
- شعری از حضرت ابوطالب(ع) در قالب «سه‌گانی» (سه‌مصرعی) است و گاه به امام علی(ع) نسبت دهند:
| يا شاهد اللّه عليّ فاشهد | أنّي علی دين النّبيّ أحمد | |
| من ضلّ في الدّين فإنّي مهتد | [۵] |
ترجمه:
| بر من گواه باش ای شاهد خدایی‌ام! | من بر دین پیامبر احمدم؛ | |
| هرکس در این دین گمره باشد، من ره‌یافته‌ام. |
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.