نمایش مبدأ برای صحيفة علي بن أبي طلحة عن ابن عباس في التفسير القرآن الكريم

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR17682J1.jpg
| عنوان =‏صحيفة علي بن أبي طلحة عن ابن عباس في التفسير القرآن الكريم
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[ابن عباس، عبدالله بن عباس]] (نويسنده)

[[رجال، راشد عبدالمنعم]] (محقق)

[[ابن ابي طلحه هاشمي، علي بن ابي طلحه]] (راوي)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏93‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ص‎‏3 ‏
| موضوع =تفاسير - قرن 1ق.

| ناشر =مکتبة السنة 

| مکان نشر =مصر - قاهره 
| سال نشر =مجلد1: 1991م , 1411ق, 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE17682AUTOMATIONCODE
| چاپ =
| شابک =
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =17682
| کتابخوان همراه نور =17682
| کد پدیدآور =07159
| پس از =
| پیش از =
}} 

'''صحيفة علي بن أبي طلحة عن ابن عباس في التفسير القرآن الكريم'''، گردآوری روایات تفسیری [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] (متوفی 68ق) از طریق [[ابن ابي طلحه هاشمي، علي بن ابي طلحه|علی بن ابی طلحه]] می‌باشد که توسط [[رجال، راشد عبدالمنعم|راشد عبدالمنعم رجال]]، تحقیق شده است.

کتاب به زبان عربی نوشته شده و تحقیق و انتشار آن در دوران معاصر صورت گرفته است.

[[ابن حنبل، احمد بن محمد|احمد بن حنبل]] (متوفی 241ق) درباره این کتاب گفته است: «در مصر صحیفه‌ای است در تفسیر که [[ابن ابي طلحه هاشمي، علي بن ابي طلحه|علی بن ابی طلحه]] آن را روایت کرده و اگر کسی به خاطر آن به مصر سفر کند، کار زیادی نکرده است»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/140/13 جعفری، یعقوب، ص14-13]</ref>.

==ساختار==
کتاب با مقدمه مفصلی از نویسنده آغاز شده و مطالب دربردارنده تفسیر بسیاری از سوره‌های قرآن است.

==گزارش محتوا==
در مقدمه، ابتدا به زندگانی علی بن ابی طلحه و دوران حیات وی پرداخته شده و سپس اقوال علما پیرامون جرح و تعدیل او بررسی شده است. در ادامه، به بحث از طرق روایت از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، آراء علما معاصر در طریق علی بن ابی طلحه از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، تفسیر «تنویر المقباس» منسوب به [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، اسانید متصل به علی بن ابی طلحه و خصوصیات اثر حاضر، پرداخته شده است. از جمله اسانید متصل به ابی طلحه، عبارتند از: سند بلاذری (احمد بن یحیی) (متوفی 279ق)، اسانید طبری، سید ابوجعفر نحاس (338ق)، اسانید ابوبکر محمد بن حسین آجری (متوفی 360ق)، سند طبرانی (متوفی 360ق)، سند ابوالقاسم بن یوسف سهمی (متوفی 427ق) و...<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/25809/1/5 مقدمه، ص5- 77]</ref>.

[[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] از نامدارترین مفسران صدر اسلام و شاگرد سترگ [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] می‌باشد؛ اما متأسفانه این شهرت و عظمت مقام، پس از به قدرت رسیدن بنی‌عباس، تفسیر وی را دچار اختلال کرد. احادیث منقول از وی، به تردید مبتلا گشت؛ زیرا هر کس که در پی آن بود تا سخن نادرست خویش را تثبیت کند، به [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نسبت می‌داد. روایاتی از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] در تفاسیر وارد شده که با هم متناقضند و نمی‌تواند همه آن‌ها، از وی باشد. حجم طرق روایی تفسیر به [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] به بیش از چهارده راوی رسیده که طریق سندی تنویر المقباس فیروزآبادی از ضعیف‌ترین طرق است و شاید قابل‌اعتمادترین طریق، طریق علی بن ابی طلحه در اثر حاضر می‌باشد که پدرش از موالیان عباس و از علاقه‌مندان به اهل‌بیت(ع) و معروف به ضد اموی بوده است. ویژگی تفسیر [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، اجتهادی بودن و مسلط بودن مفسر به ادبیات، لغت، شعر و اقوال صحابه پیامبر(ص) است<ref>خرمشاهی، بهاءالدین، ج1، ص660</ref>.

آنچه باعث اهمیت کتاب حاضر می‌شود، آن است که شاید بتوان گفت نخستین کتابی که درباره وجوه قرآن نوشته شده و اکنون در دسترس ماست، همین اثر است. البته ابن جوزی وقتی درباره کتاب‌هایی که راجع به وجوه قرآن نوشته شده سخن می‌گوید، از دو کتاب نام می‌برد که با استفاده از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]]، نوشته شده، یکی از عکرمه و دیگری از نویسنده این اثر که هر دو از [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] نقل می‌کنند. می‌دانیم که عکرمه شاگرد بلاواسطه [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] و علی بن ابی طلحه، شاگرد مجاهد و سعید بن جبیر بود و آن‌ها شاگردان [[ابن عباس، عبدالله بن عباس|ابن عباس]] بودند و ازآنجاکه کتاب عکرمه در وجوه قرآن در دست نیست، کتاب علی بن ابی طلحه را می‌توان نخستین کتاب موجود در این زمینه دانست. این کتاب در میان قدما، اهمیت ویژه‌ای داشته است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/140/13 جعفری، یعقوب، ص13]</ref>.

بخاری نیز بسیاری از مطالب آن را در بخش تفسیری صحیح خود نقل کرده، چنان‌که طبری نیز در تفسیر خود از آن نقل نموده است. بعضی گمان کرده‌اند که تمام صحیفه را بخاری در صحیح خود آورده ولی طبق تحقیق [[عبدالباقی، محمد فؤاد|فؤاد عبدالباقی]] چنین نیست، بلکه او قسمت‌هایی از آن را آورده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/140/14 همان، ص14]</ref>.

==وضعیت کتاب==
فهرست مطالب و منابع و مصادر مورد استفاده گردآورنده، در انتهای کتاب آمده است.

در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع، توضیحات جامع و مفصلی پیرامون برخی از کلمات و عبارات متن، داده شده است.

ضوابطی که محقق کتاب، خود را بدان ملزم ساخته، عبارتند از:
# تقدیم آثار مسند بر غیر مسند؛
# اشاره به اختلافات موجود بین روایات در پاورقی‌ها؛
# تخریج تام و کامل تمام مصادر و رعایت ترتیب تاریخی آن‌ها<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/25809/1/59 مقدمه، ص59]</ref>.

==پانویس ==
<references />


==منابع مقاله==
# مقدمه و متن کتاب.
#[[:noormags:945|جعفری، یعقوب، «ضرورت شناخت وجوه و نظایر در ترجمه قرآن کریم»، پایگاه مجلات تخصصی نور، نشریه: ترجمان وحی، اسفند 1377- شماره 4 (13 صفحه- از 9 تا 21)]]. 
# خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، انتشارات دوستان و ناهید، چاپ اول، 1377ش

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
 
[[رده:کتاب‌شناسی]]
 
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
 
[[رده:تفسیر]]
 
[[رده:متون تفاسیر]]