عتبی، محمد بن عبدالجبار
| نام | عتبی، محمد بن عبدالجبار |
|---|---|
| نام های دیگر | عتبی، ابی‌النصر محمد بن عبدالجبار |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 427 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مولف | AUTHORCODE551AUTHORCODE |
«خواجه ابوالنصر محمد بن عبد الجبار عتبى»، مورخ، دبير و شاعر خراسانى است. وى مذهب شافعى داشته است. در كنيه وى اختلاف است. برخى او را ابوالنصر، برخى ابوالنضر و گروهى ديگر، ابونصر خوانده‌اند، اما به نظر «احسان ذنون عبد اللطيف الثامرى» كه كتاب «اليمينى» مؤلف را مورد تحقيق قرار داده است، همان ابوالنصر صحيح مى‌باشد.
در باره تاريخ ولادت وى، اطلاعى در دست نيست، اما به نظر مى‌رسد در نيمه دوم قرن چهارم هجرى متولد شده باشد. در نوجوانى به خراسان نزد دايى خود، بونصر عتبى رفت. دايى وى كه مردى محتشم و اهل دانش بود، به‌گرمى از او استقبال كرد و او را به كسب علم و ادب و مطالعه كتب سودمند تشويق و ترغيب نمود. وى از دانشمندان خراسان و معاصر دقيقى، فردوسى، عنصرى و فرخى بوده است.
محمد عتبى، از لغت و ادبيات عرب و فقه و حديث و تفسير و منطق و كلام بهره‌اى وافر يافت. قرآن كريم را با هفت قرائت حفظ كرد، تاريخ و سيره را مطالعه كرد و سرانجام به دربار امير رضى ابوالقاسم نوح بن منصور سامانى راه يافت.
مدتى رئيس بريد نيشابور و سالى چند هم صاحب ديوان رسائل عماد الدوله، ابوعلى محمد سيمجور، امير و سپهسالار خراسان بود، اما چون ديد دوران دولت آل سامان به پايان رسيده است، در مصاحبت امير ناصر الدين سبكتكين به دارالملك غزنين رفت و تاريخ يمينى را به زبان تازى به خواهش امير جلال الدوله ابواحمد، محمد، وليعهد سلطان محمود غزنوى نوشت.
اساتيد
به‌رغم بررسى‌اى كه در باره مشايخ وى صورت پذيرفت، به نام هيچ‌يك از ايشان دست نيافتيم.
آثار
1. لطائف الكتاب؛
2. شذور النصر من كلام ابى النصر؛
3. الكتاب المبدع؛
4. اليمينى.
عتبى مدتى نيز مقام نيابت شمس المعالى قابوس بن وشمگير را در خراسان عهده‌دار شد و در پايان عمر نيز مدتى به‌عنوان صاحب البريد منصوب گشت، اما اشتغال وى بدين منصب ديرى نپاييد و سرانجام، وى در نيشابور درگذشت. در باره سال وفات وى اختلاف نظر وجود دارد. برخى، از سال 413ق، برخى، از 427ق و گروهى ديگر، از سال 431ق، به‌عنوان سال درگذشت وى ياد كرده‌اند.
وابسته‌ها
الیمیني في شرح أخبار السلطان یمین الدولة و امین الملة محمود الغزنوي / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
ترجمه تاریخ یمینی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
اليميني في اخبار دولة الملک يمين الدولة ابي القاسم محمود بن ناصر الدولة ابي منصور سبکتکين / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
ترجمه تاریخ یمینی / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
تاریخ یمیني / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده