عرفان در منظر وحی و برهان: تفاوت میان نسخه‌ها

[[موسوی خمینی، سید روح‌الله|حضرت امام خمینی]] از جمله  بزرگمردانی است که در استنطاق عقلانی قرآن و حدیث، گوی سبقت را از دیگر عالمان ربوده و گذشته از تیزبینی های خاص عالمان حدیث، به استظهار معانی بلند معرفتی از آیات و روایات پرداخته اسرار جالبی را کشف و تدوین نموده است.

رساله مصباح الهدایه، یکی از آثار آن بزرگوار می‌باشد. ایشان در مصباح پنجاهم اشاره فرموده‌اند:  گاهی تفکر در بعضی از قواعد عقلی قاعده «الفاظ برای ارواح معانی وضع شده‌اند نه قالب آنها»، از مصادیق عمل به حدیث معروف «تفکر ساعة خیر من عبادة ستین سنه» می‌باشد. ایشان این قاعده را مفتاح ابواب معرفت و اصل اصول فهم اسرار قرآنی بر می شمارند.  ایشان این کتاب شریف را در دو مشکات تنظیم کرده‌اند.

مبنای اصلی ظهور، تعینات، فقط به جهت ایجاد خلایق است و تعداد کثرت اسماء نیز بر حسب حاجت‌های آنها است که هر یک از اسمای حضرت حق، روزنه‌های امیدی است که نقایص و کمبودها و حاجات خلایق را جبران می‌نماید. اگر به اسم شافی ظاهر  میشود، نکته اش مریض شدن خلایق است و اگر به نام های: محیی، ممیت، قابض، حاکم، باری … جملگی بر حسب حاجات خلایق و رفع نیازها و تربیت و رشد انسان ها است و به همگان مهر رحمت می ورزد، مهر و رحمتی که شبیه و نظیر ندارد.

در عالم ممکنات، هر عاشقی به خود عشق  میورزد و محبت او متوجه خود اوست و همه به دنبال اشباع خواسته‌های نفسانی خود هستند،آری اگر از عالم هوس ها بگذریم، از عشق به معرفت و کمال و اخلاص در عبودیت آکنده می گردیم. تثبیت کمال یا رعایت اخلاص آدمی به هر مقدار که در اخلاص و گذشت نفسانی بکوشد، در غایت، کمال و رشد خود را تثبیت  می‌کند. اخلاص پیامبر اکرم فنای او را در والاترین  مقامها در پی دارد و هیچ کس  نمیتواند به خدای متعال چیزی را بدهد و با اعطای خود، چیزی را به او اضافه کند، چنان که با معصیت و طغیان و تمرّد بندگان هیچ چیز از او کم نمی‌شود.

رحمت الهی بر غضبش غلبه دارد و هرگز غضب او به عنوان تلافی و استشفای نفس و به رخ کشیدن قدرت نیست و تنها چیزی که موجب ظهور این گونه اسامی جلای مشعر بر غضب است، حاجت انسان ها به تازیانه سلوک است تا تقوا و حرکت به سوی کمالات لایق انسانی را برگزیند.

اولین کسی که ایمان به این رسالت غیبیه آورد، سکنه عالم جبروت از انوار مجرده محض و نوریه و قلم‌های الهیه بودند، پس آن رسالت اولین ظهور بسط وجود مطلق است که همان مدّ ظل است، چنان که پیامبر اکرم فرمود: «اول ما خلق نوری یا «روحی» پس اولین کسانی که ایمان به آن رسول و ولی حقیقی آوردند بر حسب ترتیب، ساکنان جبروت بودند از عوالم عالیه تا سافل ترین مراتب که عبارت از عالم طبیعت و ماده است و از مرتبه عالی تا سافل، جملگی به این رسالت ایمان آورده‌اند، حتی مراتب ماده و مادیات و سکان اراضی سافله، بدون هیچ گونه عصیان تمرّد و انکار ایمان  میآورند، این گستره از ایمان موجودات همان است که حضرت رسالت پناه فرمود: «آدم و من دونه تحت لوائی» از آدم تا عالم جملگی در تحت سرپرستی من هستند، نیز یکی از معانی عرضه ولایت بر موجودات و پذیرش آنان است.

پس پیدایش و ظهور تمامی اسماء به صورت فعلیت تمام به تعارض و اصطکاک می انجامد و استرسال طبایع بطور مطلق امکان ندارد. از این رو، باید در هر مرتبه حدود الهیه رعایت شود و از خروج از اعتدال منع گردد، زیرا خروج از اعتدال بر خلاف حکمت الهی است و چه بسا موجب قسر و منع از فعلیت بعضی مقتضیات دیگر می‌شود.

در دعای شریف افتتاح امام معصوم به خدای متعال چنین عرض  می‌کند: به یقین می دانم که تو مهربان ترین مهربانان هستی، آن جا که رحمت،عین حکمت است و می دانیم شدیدترین عقاب کنندگان هستی، آن جا که باید به عذاب و انتقام دست بزنی.