عوالي اللئالي العزيزية في الأحاديث الدينية
| نام کتاب | عوالي اللئالي العزيزية في الأحاديث الدينية |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | عراقی، مجتبی (محقق)
ابن‌ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین (نويسنده) مرعشی، شهاب‌الدین (مقدمه نويس) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 133/5 /الف2ع9 |
| موضوع | احادیث شیعه - قرن 9ق. |
| ناشر | موسسه سيد الشهداء(ع) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1403 هـ.ق یا 1983 م |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE1500AUTOMATIONCODE |
عوالي اللآلي العزيزية فى الاحاديث الدينية كه‌بعضى آن را غوالي اللآلي خوانده‌اند كه بنا بر تحقيق صحيح نيست و نام صحيح كتاب «عوالي اللآلي» است.
كتاب تألیف شيخ محمد بن على بن ابراهيم إحسائى، معروف به ابن ابى جمهور، متوفاى بعد از 901 ه (دهه اول قرن دهم هجرى) مى‌باشد كه شامل روايات فقهى و غير فقهى مى‌باشد.
اعتبار كتاب و مؤلف
ابن ابى جمهور احسائى، از جمله علمايى است كه در طول تاريخ بحث‌هاى فراوانى را متوجه خود ساخته است.عده‌اى كتاب او را مردود، ضعيف، مطابق روايات اهل سنت و...دانسته‌اند.گروهى فراتر رفته و علاوه بر كتاب، در اعتبار مصنف هم مناقشه كرده‌اند و مثلا او را غلو كننده، صوفى، ضعيف، متساهل و يا غير دقيق در نقل روايت دانسته‌اند.شيخ اعظم انصارى در كتاب رسائل چنين مى‌فرمايد: «و قد طعن في ذلك التأليف و في مؤلفه المحدث البحراني في مقدمات الحدائق».
در مقابل، بزرگانى چون محدث نورى در مستدرك و سيد نعمت الله جزائرى در شرح خود بر «عوالي اللآلي» و آیت‌الله مرعشى نجفى در مقدمه كتاب، اشكالات وارده را نقل كرده و جوابهاى مفصلى به آنها داده‌اند.
در اين مقال جاى بسط كلام نيست و طالبين مى‌توانند به منابع فوق مراجعه كنند؛ اما در چند جمله مختصر مى‌توان گفت:
اولا: جواب ايرادها با جوابهاى نقضى و حلى مفصلا داده شده است.
ثانيا: علمايى چون علامه مجلسى، كتاب «عوالي اللآلي» را از مصادر بحار قرار داده و بزرگانى مانند شيخ يوسف بحرانى و قاضى نور اللّه شوشترى و...به آن اعتماد كرده و روايات آن را نقل كرده‌اند.
ثالثا: مسأله اعتبار كتاب و عدم ذكر اسناد روايات نيز با توجه به هماهنگى روايات اين كتاب با كتب معتبر و مسند قابل حل است.
تنها مطلبى كه باقى مى‌ماند، تشخيص روايات صحيحه از غير صحيحه است كه در اين كتاب نيز مانند تمام كتب روايى به عهدۀ محقق و استفاده كننده از كتاب است و در هر كتاب روايى، محقق خبره اين اصل اوّلى را مد نظر دارد كه بايد روايات و اعتبار آنها را از حيث سند و متن بدون چشم پوشى و از هر كتابى كه باشد با دقت بررسى كند.
شرح
بر كتاب «عوالي اللآلي» توسط سيد نعمت الله جزائرى شرحى مبسوط نگاشته شده و با عنوان الجواهر الغوالي يا مدينة الحديث منتشر شده است.
نكات فراوانى از «الجواهر الغوالي» در پاورقى چاپ حاضر كتاب توسط جناب آقاى عراقى ذكر شده كه در فهم مطالب كتاب سودمند است.
ترتيب ابواب
مصنف محترم كه كتاب را در مدت چهار ماه در مشهد مقدس تأليف نموده آن را بدين گونه مرتب كرده است:
مقدمه:
در مقدمه ده فصل آمده پيرامون مشيخه مؤلف، علت تأليف كتاب و روايات مختلف مسنده و مرسله و...
باب اول:
پس از مقدمه دو باب آمده كه باب اول شامل احاديث فقهى است كه به ترتيب رايج كتب فقهى (از طهارة تا ديات) ذكر نشده، بلكه از بزرگانى چون علامه حلى ، شهيد و فاضل مقداد به دست مؤلف رسيده و به ترتيب ناقل ذكر شده‌اند.
باب دوم:
شامل احاديثى است كه بر طبق ابواب فقه مرتب شده‌اند.قسمت اول آنها مرويات فخر المحققين است و قسمت دوم روايات ابن فهد و محقق حلى است.
خاتمه:
در خاتمه نيز، روايات متفرقه در موضوعات گوناگون و بعضى كرامات امير المؤمنين عليه السلام نقل شده است.
نسخه كتاب
نسخه‌اى از كتاب در نجف اشرف است كه تاريخ آن 899 ذكر شده و در حضور مصنف نوشته شده است.حواشى فراوانى نيز با عنوان «منه مد ظله» در آن به چشم مى‌خورد.اين نسخه از نظر اعتبار در بالاترين درجه ممكن است و نسخه آیت‌الله بروجردى از روى آن استنساخ شده كه در زمان حيات مؤلف بوده.
چاپ حاضر
كتاب از روى اين نسخه و بعد از مقابله با نسخۀ كتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى آماده شده است.
تحقيق بسيار جامعى از حجة الاسلام حاج آقا مجتبى عراقى همراه آن آمده است.
در مقدمۀ محقق، عنوان مطالب كتاب ذكر شده و بحث‌هايى در اعتبار كتاب و مؤلف آمده است.
همچنين مقدمه‌اى به قلم آیت‌الله مرعشى نجفى با عنوان رسالة النقود و الردود على الكتاب و مؤلفه در ابتداى كتاب ذكر شده.
محقق محترم، روايات متن را از كتب شيعه و سنى استخراج كرده است.
همچنين حواشى مصنف را از نسخه خطى بعينه به پاورقى انتقال داده است.
علاوه بر آن در جاهايى كه نياز به توضيح احساس شده از شرح سيد نعمت الله جزائرى بر كتاب، مطالب لازم نقل شده است.
اين تحقيق، ارزش كتاب را دو چندان نموده، چرا كه مصنف تمام روايات كتاب را بدون سند ذكر كرده و در تحقيق كتاب، اسناد همۀ آنها آمده است.
در پايان جلد چهارم، تعداد روايات كتاب را 5058 عدد ذكر كرده و فهرست مصادر تحقيق و فهرست مطالب كتاب را آورده است.
از جمله نكات مثبت در اين چاپ آن است كه جناب آقاى محمد مهدى نجف فهرست تمام روايات كتاب را به ترتيب حروف الفباء با ذكر شماره صفحۀ روايت مرتب نموده كه دسترسى به روايات را بسيار آسان مى‌كند.اين ترتيب بر اساس اولين كلمه از متن روايت است.
پیوندها
مطالعه کتاب عوالي اللئالي العزيزية في الأحاديث الدينية در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور