قضاة دمشق الثغر البسام في ذكر من ولي قضاء الشام: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | عنوان = قضاة دمشق الثغر البسام في ذکر من ولي قضاء ال...» ایجاد کرد) |
|||
| (۳۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان | | عنوان = قضاة دمشق الثغر البسام في ذکر من ولي قضاء الشام | ||
| عنوان‌های دیگر | | عنوان‌های دیگر = | ||
| تصویر | | تصویر = NUR23258J1.jpg | ||
| پدیدآوران | | پدیدآوران = [[ابن طولون، محمد بن علی]] (نویسنده) | ||
منجد، | [[منجد، صلاح‌الدین]] (محقق) | ||
| ناشر | | ناشر = مطبوعات المجمع العلمي العربي | ||
| مکان نشر | | مکان نشر = سوريه - دمشق | ||
| سال نشر | | سال نشر = 1956م | ||
| چاپ | | چاپ = | ||
| شابک | | شابک = | ||
| موضوع | | موضوع = | ||
| زبان | | زبان = عربی | ||
| تعداد جلد | | تعداد جلد = 1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور | | کتابخانۀ دیجیتال نور =23258 | ||
| کد کنگره | | کد کنگره = KMU۱۶۰/۷/آ۱۲الف۲ | ||
| کد اتوماسیون | | کد اتوماسیون = AUTOMATIONCODE23258AUTOMATIONCODE | ||
| پس از | | کتابخوان همراه نور =23258 | ||
| پیش از | | پس از = | ||
| پیش از = | |||
}} | }} | ||
'''قضاة دمشق الثغر البسام في ذكر من ولي قضاء الشام'''، کتابی است مرکب از دو اثر: «القضاة الشافعية» تألیف محیی‌الدین عبدالقادر نعیمی <ref>متن کتاب، ص1-184</ref>و «القضاة الحنفية و المالكية و الحنابلة بدمشق» تألیف شمس‌الدین بن طولون <ref>همان، ص185-321</ref>، با تحقیق صلاح‌الدین | '''قضاة دمشق الثغر البسام في ذكر من ولي قضاء الشام'''، کتابی است مرکب از دو اثر: «القضاة الشافعية» تألیف محیی‌الدین عبدالقادر نعیمی<ref>متن کتاب، ص1-184</ref>و «القضاة الحنفية و المالكية و الحنابلة بدمشق» تألیف [[ابن طولون، محمد بن علی|شمس‌الدین بن طولون]]<ref>همان، ص185-321</ref>، با تحقیق [[منجد، صلاح‌الدین|صلاح‌الدین منجد]]، کتابی است پیرامون سیره و اخبار قضات شام از زمان فتح آن به دست مسلمانان تا زمان [[ابن طولون، محمد بن علی|ابن طولون]] در قرن دهم هجری که به زبان عربی نوشته شده است. | ||
انگیزه نویسنده از تألیف اثر حاضر، به گفته خود او، آن بوده که استادش نعیمی «القضاة الشافعية» را تألیف کرده، ولی به شرح حال قضات حنفی و مالکی و حنبلی دمشق نپرداخته بود و او در صدد تکمیل آن برآمد <ref>ر.ک: لسانی فشارکی، محمدعلی، ج4، ص150</ref> | انگیزه نویسنده از تألیف اثر حاضر، به گفته خود او، آن بوده که استادش نعیمی «القضاة الشافعية» را تألیف کرده، ولی به شرح حال قضات حنفی و مالکی و حنبلی دمشق نپرداخته بود و او در صدد تکمیل آن برآمد<ref>ر.ک: لسانی فشارکی، محمدعلی، ج4، ص150</ref> | ||
قضات در اسلام، همواره دارای شأن و منزلت ویژه‌ای بوده‌اند، ولذا اثر حاضر که به زندگی‌نامه، سیره و اخبار برخی از آن‌ها می‌پردازد، دارای اهمیت و ارزش فراوانی می‌باشد. | قضات در اسلام، همواره دارای شأن و منزلت ویژه‌ای بوده‌اند، ولذا اثر حاضر که به زندگی‌نامه، سیره و اخبار برخی از آن‌ها می‌پردازد، دارای اهمیت و ارزش فراوانی می‌باشد. | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۳: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه مصحح آغاز و اسامی قضات، به ترتیب زمانی که عهده‌دار منصب قضاوت بودند، آورده شده است. | کتاب با مقدمه مصحح آغاز و اسامی قضات، به ترتیب زمانی که عهده‌دار منصب قضاوت بودند، آورده شده است. | ||
کتاب در اصل دارای دو بخش می‌باشد: بخش نخست شامل مطالبی است مربوط به قضات شافعیه تألیف نعیمی (استاد نویسنده) و بخش دوم، دربردارنده شرح حال قضات حنفیه، مالکیه و حنابله، تألیف ابن طولون <ref>مقدمه مصحح، ص5</ref> | کتاب در اصل دارای دو بخش می‌باشد: بخش نخست شامل مطالبی است مربوط به قضات شافعیه تألیف نعیمی (استاد نویسنده) و بخش دوم، دربردارنده شرح حال قضات حنفیه، مالکیه و حنابله، تألیف [[ابن طولون، محمد بن علی|ابن طولون]]<ref>مقدمه مصحح، ص5</ref> | ||
نعیمی در نوشتن شرح حال قضات شافعی، همان روشی را در پیش گرفته که در کتاب دیگرش «تنبيه الطالب» از آن بهره برده که عبارت است از نقل تواریخ گذشتگان. بیشترین نقل وی از افرادی نظیر ابوشامه، ابن کثیر، ابن حجر و | نعیمی در نوشتن شرح حال قضات شافعی، همان روشی را در پیش گرفته که در کتاب دیگرش «تنبيه الطالب» از آن بهره برده که عبارت است از نقل تواریخ گذشتگان. بیشترین نقل وی از افرادی نظیر ابوشامه، [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]]، [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] و مخصوصاً تقی‌الدین اسدی معروف به قاضی شهبه می‌باشد؛ وی مطالب مربوط به قضات را از کتب این مورخین گردآوری نموده است. به همین واسطه، اسلوب کتاب، به‌واسطه اختلاف مصدر، مختلف شده است؛ بدین معنا که ابتدای کتاب که مطالب نعیمی می‌باشد، اطلاعات مجملی از قضات ارائه گردیده است<ref>همان، ص8</ref> | ||
ابن طولون نیز از روش استاد خویش تبعیت نموده، اما مطالب را مفصل‌تر نوشته و اطلاعات بیشتری از قضات، ارائه نموده است. وی در نگارش مطالب خویش، بر نوشته‌های ابن کثیر، ابن | [[ابن طولون، محمد بن علی|ابن طولون]] نیز از روش استاد خویش تبعیت نموده، اما مطالب را مفصل‌تر نوشته و اطلاعات بیشتری از قضات، ارائه نموده است. وی در نگارش مطالب خویش، بر نوشته‌های [[ابن کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن کثیر]]، [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]]، [[ابن مفلح، محمد بن مفلح|ابن مفلح]] و مخصوصاً علی بن قاضی شهبه اعتماد نموده است<ref>همان، ص9</ref> | ||
در انتهای کتاب، اثری به عنوان «ذيل قضاة دمشق حتی سنة الألف للهجرة» از تذکره شرف‌الدین موسی بن یوب انصاری دمشقی آمده که ذیلی است بر مطالب ابن طولون <ref>متن کتاب، ص323-336</ref> | در انتهای کتاب، اثری به عنوان «ذيل قضاة دمشق حتی سنة الألف للهجرة» از تذکره شرف‌الدین موسی بن یوب انصاری دمشقی آمده که ذیلی است بر مطالب [[ابن طولون، محمد بن علی|ابن طولون]]<ref>متن کتاب، ص323-336</ref> | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه مصحح، علاوه بر توضیح روش نویسنده و اسلوب نگارش کتاب، به اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته در آن، اشاره شده است <ref>مقدمه نخست، ص3-16</ref> | در مقدمه مصحح، علاوه بر توضیح روش نویسنده و اسلوب نگارش کتاب، به اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته در آن، اشاره شده است<ref>مقدمه نخست، ص3-16</ref> | ||
در کتاب، به تبیین نام کامل افراد پرداخته شده و سپس اطلاعاتی درباره هریک، ارائه گردیده است؛ اطلاعاتی نظیر شهرهای مورد اقامت، احوال شخصی، میزان وثاقت و اعتماد علما و مردم به وی، آثار و کتبی که قرائت و یا تألیف نموده است، شیوخ و بزرگانی که هم‌عصر وی بوده و یا با آن‌ها ملاقات داشته است، نحوه و کیفیت تعیین و نصب و یا عزل وی، خلفا یا سلاطین و یا | در کتاب، به تبیین نام کامل افراد پرداخته شده و سپس اطلاعاتی درباره هریک، ارائه گردیده است؛ اطلاعاتی نظیر شهرهای مورد اقامت، احوال شخصی، میزان وثاقت و اعتماد علما و مردم به وی، آثار و کتبی که قرائت و یا تألیف نموده است، شیوخ و بزرگانی که هم‌عصر وی بوده و یا با آن‌ها ملاقات داشته است، نحوه و کیفیت تعیین و نصب و یا عزل وی، خلفا یا سلاطین و یا نوابیکه وی در خدمتشان بوده، چگونگی مراسم تولیت یا عزل، مشخص کردن اماکنی که وی در آن‌ها به حکم و قضاوت می‌پرداخته، مانند مساجد، مدارس و..<ref>مقدمه مصحح، ص7</ref> | ||
اولین قاضی شافعی مذکور در کتاب نعیمی، عویمر بن قیس بن امیة بن عامر بن عدی بن کعب بن خزرج انصاری می‌باشد که در زمان عثمان، عهده‌دار منصب قضاوت دمشق گردید <ref>متن کتاب، ص1-2</ref> و آخرین فرد، قاضی نجم‌الدین بن قاضی عجلون که در هجدهم جمادی‌الاولی سال 914ق، قاضی مصر گردید <ref>همان، ص183</ref> | اولین قاضی شافعی مذکور در کتاب نعیمی، عویمر بن قیس بن امیة بن عامر بن عدی بن کعب بن خزرج انصاری می‌باشد که در زمان عثمان، عهده‌دار منصب قضاوت دمشق گردید<ref>متن کتاب، ص1-2</ref>و آخرین فرد، قاضی نجم‌الدین بن قاضی عجلون که در هجدهم جمادی‌الاولی سال 914ق، قاضی مصر گردید<ref>همان، ص183</ref> | ||
ابن طولون شرح حال‌ها را با قضات حنفیه آغاز نموده و سپس به شرح حال قضات مالکیه و حنبلی پرداخته است. اولین فرد معرفی‌شده، شمس‌الدین ابومحمد عبدالله بن محمد بن حسن بن عطاء بن جبری بن جابر بن وهیب اذرعی حنفی، معروف به قاضی عبدالله بوده <ref>همان، ص187</ref> و آخرین نفر، محمد باک رومی حنفی می‌باشد <ref>همان، ص320</ref> | [[ابن طولون، محمد بن علی|ابن طولون]] شرح حال‌ها را با قضات حنفیه آغاز نموده و سپس به شرح حال قضات مالکیه و حنبلی پرداخته است. اولین فرد معرفی‌شده، شمس‌الدین ابومحمد عبدالله بن محمد بن حسن بن عطاء بن جبری بن جابر بن وهیب اذرعی حنفی، معروف به قاضی عبدالله بوده<ref>همان، ص187</ref>و آخرین نفر، محمد باک رومی حنفی می‌باشد<ref>همان، ص320</ref> | ||
از ویژگی‌های اثر حاضر، آن است که نویسنده در ثبت و ضبط دقیق نام‌ها و نشان‌ها و نکات تاریخی و جغرافیایی، پی‌جویی شگفتی داشته است<ref>ر.ک: لسانی فشارکی، محمدعلی، ج4، ص151</ref> | |||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهارس کتاب، در انتهای آن جای گرفته است که عبارتند از: فهرست اسامی قضات دمشق بر حسب ذکر در کتاب بر اساس سن وفات؛ تألیفات مذکور در متن؛ اماکن؛ اعلام؛ منابع تصحیح و تعلیق و مستدرک. | فهارس کتاب، در انتهای آن جای گرفته است که عبارتند از: فهرست اسامی قضات دمشق بر حسب ذکر در کتاب بر اساس سن وفات؛ تألیفات مذکور در متن؛ اماکن؛ اعلام؛ منابع تصحیح و تعلیق و مستدرک. | ||
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع <ref>ر.ک: پاورقی، ص76</ref>، به اختلاف نسخ اشاره گردیده است <ref>ر.ک: همان، ص88</ref> | در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص76</ref>، به اختلاف نسخ اشاره گردیده است<ref>ر.ک: همان، ص88</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۳: | ||
# لسانی فشارکی، محمدعلی، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی و همکاران (چاپ دوم)، تهران، 1377. | # لسانی فشارکی، محمدعلی، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی و همکاران (چاپ دوم)، تهران، 1377. | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:حقوق]] | |||
[[رده:حقوق آسیا (عمومی. خاورمیانه. آسیای جنوب غربی)]] | |||
[[رده:حقوق تطبیقی و یکسان منطقه‌ای سوریه]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۲۱:۵۰
| قضاة دمشق الثغر البسام في ذکر من ولي قضاء الشام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن طولون، محمد بن علی (نویسنده) منجد، صلاح‌الدین (محقق) |
| ناشر | مطبوعات المجمع العلمي العربي |
| مکان نشر | سوريه - دمشق |
| سال نشر | 1956م |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | KMU۱۶۰/۷/آ۱۲الف۲ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
قضاة دمشق الثغر البسام في ذكر من ولي قضاء الشام، کتابی است مرکب از دو اثر: «القضاة الشافعية» تألیف محیی‌الدین عبدالقادر نعیمی[۱]و «القضاة الحنفية و المالكية و الحنابلة بدمشق» تألیف شمس‌الدین بن طولون[۲]، با تحقیق صلاح‌الدین منجد، کتابی است پیرامون سیره و اخبار قضات شام از زمان فتح آن به دست مسلمانان تا زمان ابن طولون در قرن دهم هجری که به زبان عربی نوشته شده است.
انگیزه نویسنده از تألیف اثر حاضر، به گفته خود او، آن بوده که استادش نعیمی «القضاة الشافعية» را تألیف کرده، ولی به شرح حال قضات حنفی و مالکی و حنبلی دمشق نپرداخته بود و او در صدد تکمیل آن برآمد[۳]
قضات در اسلام، همواره دارای شأن و منزلت ویژه‌ای بوده‌اند، ولذا اثر حاضر که به زندگی‌نامه، سیره و اخبار برخی از آن‌ها می‌پردازد، دارای اهمیت و ارزش فراوانی می‌باشد.
ساختار
کتاب با مقدمه مصحح آغاز و اسامی قضات، به ترتیب زمانی که عهده‌دار منصب قضاوت بودند، آورده شده است. کتاب در اصل دارای دو بخش می‌باشد: بخش نخست شامل مطالبی است مربوط به قضات شافعیه تألیف نعیمی (استاد نویسنده) و بخش دوم، دربردارنده شرح حال قضات حنفیه، مالکیه و حنابله، تألیف ابن طولون[۴]
نعیمی در نوشتن شرح حال قضات شافعی، همان روشی را در پیش گرفته که در کتاب دیگرش «تنبيه الطالب» از آن بهره برده که عبارت است از نقل تواریخ گذشتگان. بیشترین نقل وی از افرادی نظیر ابوشامه، ابن کثیر، ابن حجر و مخصوصاً تقی‌الدین اسدی معروف به قاضی شهبه می‌باشد؛ وی مطالب مربوط به قضات را از کتب این مورخین گردآوری نموده است. به همین واسطه، اسلوب کتاب، به‌واسطه اختلاف مصدر، مختلف شده است؛ بدین معنا که ابتدای کتاب که مطالب نعیمی می‌باشد، اطلاعات مجملی از قضات ارائه گردیده است[۵]
ابن طولون نیز از روش استاد خویش تبعیت نموده، اما مطالب را مفصل‌تر نوشته و اطلاعات بیشتری از قضات، ارائه نموده است. وی در نگارش مطالب خویش، بر نوشته‌های ابن کثیر، ابن حجر، ابن مفلح و مخصوصاً علی بن قاضی شهبه اعتماد نموده است[۶]
در انتهای کتاب، اثری به عنوان «ذيل قضاة دمشق حتی سنة الألف للهجرة» از تذکره شرف‌الدین موسی بن یوب انصاری دمشقی آمده که ذیلی است بر مطالب ابن طولون[۷]
گزارش محتوا
در مقدمه مصحح، علاوه بر توضیح روش نویسنده و اسلوب نگارش کتاب، به اقدامات تحقیقی صورت‌گرفته در آن، اشاره شده است[۸]
در کتاب، به تبیین نام کامل افراد پرداخته شده و سپس اطلاعاتی درباره هریک، ارائه گردیده است؛ اطلاعاتی نظیر شهرهای مورد اقامت، احوال شخصی، میزان وثاقت و اعتماد علما و مردم به وی، آثار و کتبی که قرائت و یا تألیف نموده است، شیوخ و بزرگانی که هم‌عصر وی بوده و یا با آن‌ها ملاقات داشته است، نحوه و کیفیت تعیین و نصب و یا عزل وی، خلفا یا سلاطین و یا نوابیکه وی در خدمتشان بوده، چگونگی مراسم تولیت یا عزل، مشخص کردن اماکنی که وی در آن‌ها به حکم و قضاوت می‌پرداخته، مانند مساجد، مدارس و..[۹]
اولین قاضی شافعی مذکور در کتاب نعیمی، عویمر بن قیس بن امیة بن عامر بن عدی بن کعب بن خزرج انصاری می‌باشد که در زمان عثمان، عهده‌دار منصب قضاوت دمشق گردید[۱۰]و آخرین فرد، قاضی نجم‌الدین بن قاضی عجلون که در هجدهم جمادی‌الاولی سال 914ق، قاضی مصر گردید[۱۱]
ابن طولون شرح حال‌ها را با قضات حنفیه آغاز نموده و سپس به شرح حال قضات مالکیه و حنبلی پرداخته است. اولین فرد معرفی‌شده، شمس‌الدین ابومحمد عبدالله بن محمد بن حسن بن عطاء بن جبری بن جابر بن وهیب اذرعی حنفی، معروف به قاضی عبدالله بوده[۱۲]و آخرین نفر، محمد باک رومی حنفی می‌باشد[۱۳]
از ویژگی‌های اثر حاضر، آن است که نویسنده در ثبت و ضبط دقیق نام‌ها و نشان‌ها و نکات تاریخی و جغرافیایی، پی‌جویی شگفتی داشته است[۱۴]
وضعیت کتاب
فهارس کتاب، در انتهای آن جای گرفته است که عبارتند از: فهرست اسامی قضات دمشق بر حسب ذکر در کتاب بر اساس سن وفات؛ تألیفات مذکور در متن؛ اماکن؛ اعلام؛ منابع تصحیح و تعلیق و مستدرک. در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع[۱۵]، به اختلاف نسخ اشاره گردیده است[۱۶]
پانويس
- ↑ متن کتاب، ص1-184
- ↑ همان، ص185-321
- ↑ ر.ک: لسانی فشارکی، محمدعلی، ج4، ص150
- ↑ مقدمه مصحح، ص5
- ↑ همان، ص8
- ↑ همان، ص9
- ↑ متن کتاب، ص323-336
- ↑ مقدمه نخست، ص3-16
- ↑ مقدمه مصحح، ص7
- ↑ متن کتاب، ص1-2
- ↑ همان، ص183
- ↑ همان، ص187
- ↑ همان، ص320
- ↑ ر.ک: لسانی فشارکی، محمدعلی، ج4، ص151
- ↑ ر.ک: پاورقی، ص76
- ↑ ر.ک: همان، ص88
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- لسانی فشارکی، محمدعلی، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی و همکاران (چاپ دوم)، تهران، 1377.