محمد رشید رضا: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۹ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۰۰

محمد رشید رضا

نام	محمد رشید رضا
نام‎های دیگر	رش‍ی‍د رض‍ا، م‍ح‍م‍د م‍ح‍م‍د رش‍ی‍د رض‍ا
نام پدر	علی رضا
متولد	28 جمادی‌الاولی 1282ق برابر با ۲۳ سپتامبر ۱۸۶۵م
محل تولد	قلمون طرابلس لبنان
رحلت	23 جمادی‌الاولی 1354ق برابر با ۲۲ اوت ۱۹۳۵م
اساتید	محمود نشّابه طرابلسی حسین الجسر
برخی آثار	الرحلة الحجازیة المسماء الارتسامات اللطاف فی خاطرالحاج الی اقدس مطاف الوحی المحمدی نظرة في کتاب السنة و الشیعة لمحمد رشید رضا
کد مؤلف	AUTHORCODE02056AUTHORCODE

محمد رشيد بن على رضا بن محمد (1282- 1354ق)، نویسنده، اندیشمند دینی، فعال سیاسی در مصر و سوریه در اواخر دوره عثمانی

ولادت

در 28 جمادی‌الاولی 1282ق برابر با ۲۳ سپتامبر ۱۸۶۵م در روستای قلمون طرابلس لبنان به دنيا آمد.

او در خانواده سنی مذهب از سادات نبوی متولد شد.

تحصيلات

در سالهای جوانی به شدت به فرقه صوفی نقشبندیه گرایش پیدا کرد و در حلقه شیخ محمود نشّابه طرابلسی در آمد.

رضا نزد او کتاب مهم حدیثی اربعین نواوی را فراگرفت و اجازه‌ای از استادش در نقل احادیث دریافت کرد. یکی از علمای معروف آن روزگار به نام شیخ حسین الجسر که بنیانگذار مدرسه ملی اسلامی طرابلس بود نیز اجازه‌ای دیگر به رشید رضا داد تا بدان وسیله تدریس علوم دینی را نماید. سیستم آموزشی جسر در مدرسه‌اش به نوعی ترکیبی از ساختار قدیمی و سنتی آموزشی دینی به همراه ظواهر مدرن آموزشی محسوب می‌شد، فی المثل درس‌های ریاضیات، علوم طبیعی، زبان فرانسوی، ترکی و عربی به همراه متون دینی به دانش آموزان آموخته می‌شد.

علاقه و شیفتگی رشید رضا به نشر روزنامه و نشریات اصلاحگرانه مذهبی از زمانی آغاز شد که او با نشریه عروة الوثقی سید جمال‌الدین اسدآبادی آشنا شد..

رشید رضا با استفاده از مطالب سید جمال و محمد عبده که در تبعید فرانسه به سر می‌بردند توانست به خطیبی مذهبی و توانمند در قریه خود تبدیل شود و منبر وعظ مسجد شهر را از آن خود کند که در آن مجالس دروس تفسیر می‌گفت. او در زندگی‌نامه‌ای که از خود برجای گذارده است، خاطر نشان کرده که وی علاوه بر مسجد، به قهوه خانه و محل تجمع افراد می‌رفته و آنها را موعظه می‌کرده است. او با این عمل قصد داشت که به افرادی که به مساجد نمی‌روند نیز سخنان و پندهای مذهبی را برساند. وی همچنین در اقدامی عجیب اتاقی در کنار خانه خود را مخصوص تجمع زنان علاقه مند به مباحث مذهبی قرار داده بود که هر از چندگاهی در آن محل جمع می‌شدند و رشید رضا درباب شرایع و آداب دین برایشان سخنرانی می‌کرده است.

رضا در زمان حضورش در طرابلس به دنیای روزنامه‌نگاری کشانده شد. استادش الجسر، یکی از اولین کسانی بود که پای او را به حلقه‌های روزنامه خوانی شهر باز کرد، رضا در آن ایام مقالات متعددی را در نشریات گوناگون منتشر ساخت و شهرتش به جایی رسید که سردبیری مجله ثمرات الفنون که توسط روزنامه نگار سوری، عبدالقادر قبانی(1848-1935) در 1876 پایه گذاری شده بود، به وی پیشنهاد شد.

رشید رضا در سال 1897م برای جستجوی آزادی بیان بیشتر زادگاه خود را به قصد مصر ترک کرد و چند ماه بعد موفق به انتشار اولین شماره مجله المنار شد که بعدها نام چاپخانه و انتشاراتی بزرگش را نیز به همین نام گذارد.

المنار در حقیقت گسترده‌ترین و پرمخاطب‌ترین نشریه چاپی در سطح جهان اسلام بود که برپایه تفاسیر نوگرایانه عبده از قرآن بنا نشو و نما یافته بود و در بالاترین سطح انتشار و مخاطب که در آن روزگار امکان تحقق داشت، دست به دست می گشت. مجموعه تفاسیر عبده از قرآن که برای اولین بار در جامع الازهر ارائه شده بود، پیش از المنار نیز منتشر شده بود، اما رشید رضا پس از مرگ استادش در سال 1905 تصمیم به جمع‌آوری، تصحیح و انتشار آنها در نشریه خویش گرفت. او این روند را تا زمان مرگ در سال 1935 ادامه داد. تاثیرات غیرقابل انکار و سترگ تفاسیر عبده از متون مقدس اسلام مثل قرآن، بر سطح عمومی اندیشمندان و متفکران آن روز جهان اسلام، وجه دیگری بر اهمیت و تاثیرگذاری المنار در جامعه اسلامی ست.

در سالهای بعدی روابط او با شریف حجاز، حسین بن علی حسنه بود تا اینکه امیر سعودی، سعود بن عبدالعزیز به حجاز حمله کرد و در سال 1924م خاندان هاشمی از آن دیار گریختند. رشید رضا پس از این واقعه کوشید بدلیل اهمیتی که برای حجاز در جهان اسلام قائل بود با حکام سعودی ارتباطاتی برقرار کند و مقالاتی در این باب در مجله‌اش المنار منتشر کرد که بعدها با عنوان «الوهابیون و الحجاز» منتشر شد. او پس از حمایت از وهابیان آماج ردیات و دشمنی‌های شیعیان قرار گرفت. سید محسن امین نویسنده کتاب کشف الاتیاب فی اتباع محمد بن عبدالوهاب را نگاشت که رشید رضا در کتاب السنة و الشیعة و الوهابیة و الرافضة به او جواب گفت.

وفات

محمد رشيد رضا در حالى كه از سويس، از ممالك غربى مصر، به قاهره بازمى‌گشت، در 23 جمادی‌الاولی 1354ق برابر با ۲۲ اوت ۱۹۳۵م به طور ناگهانى در مبيل درگذشت و در قاهره مدفون گرديد.از وى افزون بر تدوين «المنار» اثر قرآنى ديگرى هم تحت عنوان «الوحى المحمدى» برجاى مانده است.اين كتاب با همين عنوان وحى محمدى به فارسى نيز ترجمه شده است.

آثار

تفسير المنار در 34 جلد
تاريخ الأستاذ الإمام، (الشيخ محمد عبده)
الوحي المحمدي
يسر الإسلام وأصول التشريع العام
الخلافة
الوهّابيون والحجاز
محاورات المصلح والمقلد
ذكرى المولد النبوي
شبهات النصارى وحجج الإسلام
نداء للجنس اللطيف
السنة والشيعة
حقيقة الربا
مناسك الحج.

منابع مقاله

وابسته‌ها

الرحلة الحجازیة المسماء الارتسامات اللطاف فی خاطرالحاج الی اقدس مطاف

الوحی المحمدی

نظرة في کتاب السنة و الشیعة لمحمد رشید رضا

تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار

الوهابية و الرافضة

حوارات علمية بين العلمين

الارتسامات اللطاف فی خاطر الحاج الی اقدس مطاف

الوهابيون و الحجاز

شبهات النصاري و حجج الإسلام

السنة و الشيعة (الرسالة الأولي و مقدمتها)

ترجمة القرآن و ما فيها من المفاسد و منافاة الإسلام، مجردة من تفسير المنار

المنار و الأزهر، کتاب يشتمل علي مقدمة في ماضي الأزهر و حاضرة و مستقبلة...

السنة و الشيعة أو الوهابية و الرافضة

دلائل الإعجاز في علم المعاني

السنة و الشيعة، أو، الوهابية و الرافضة (الرسالتان الأولي و الثانية)

المنتقي من روائع فتاوي المنار

تفسير القرآن الحکيم المشهور بتفسير المنار

الارتسامات اللطاف فی خاطر الحاج إلی أقدس مطاف

اسرار البلاغة في علم البيان (قم)

قواعد التحدیث من فنون مصطلح الحدیث

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
-[[پرونده:NUR02056.jpg|بندانگشتی|رضا، محمد رشید]]
+[[پرونده:NUR02056.jpg|بندانگشتی|محمد رشید رضا]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|رضا، محمد رشید
+! نام!! data-type="authorName" |محمد رشید رضا
 |-
-|نام های دیگر
+|نام‎های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'| رش‍ی‍د رض‍ا، م‍ح‍م‍د
+| data-type="authorOtherNames" | رش‍ی‍د رض‍ا، م‍ح‍م‍د
 م‍ح‍م‍د رش‍ی‍د رض‍ا
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |علی رضا
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|1865 م
+| data-type="authorbirthDate" |28 جمادی‌الاولی 1282ق برابر با ۲۳ سپتامبر ۱۸۶۵م
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |قلمون طرابلس لبنان
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'|1354 هـ.ق یا 1935 م
+| data-type="authorDeathDate" |23 جمادی‌الاولی 1354ق برابر با  ۲۲ اوت ۱۹۳۵م
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |[[محمود نشّابه طرابلسی]]
+[[حسین الجسر]]
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|[[‏دلائل الاعجاز فی علم المعانی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
+| data-type="authorWritings" |[[الرحلة الحجازیة المسماء الارتسامات اللطاف فی خاطرالحاج الی اقدس مطاف]]
+[[الوحی المحمدی]]
-[[قواعد التحدیث من فنون مصطلح الحدیث]] / نوع اثر: کتاب / نقش: تقدیم
+[[نظرة في کتاب السنة و الشیعة لمحمد رشید رضا]]
-|-class='articleCode'
+|- class="articleCode"
-|کد مولف
+|کد مؤلف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE2056AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE02056AUTHORCODE
 |}
 </div>
+'''محمد رشيد بن على رضا بن محمد''' (1282- 1354ق)، نویسنده، اندیشمند دینی، فعال سیاسی در مصر و سوریه در اواخر دوره عثمانی
+== ولادت ==
+در 28 جمادی‌الاولی 1282ق برابر با ۲۳ سپتامبر ۱۸۶۵م در روستای قلمون طرابلس لبنان به دنيا آمد.
+او در خانواده سنی مذهب از سادات نبوی متولد شد.
-«محمد رشيد رضا بن على رضا بن محمد»در سال 1282 ه‍.ق در قلمون
+== تحصيلات ==
+در سالهای جوانی به شدت به فرقه صوفی نقشبندیه گرایش پیدا کرد و در حلقه شیخ [[محمود نشّابه طرابلسی]] در آمد.
-طرابلس واقع در لبنان به دنيا آمد.دورۀ ابتدايى را در زادگاه خويش آموخت.
+رضا نزد او کتاب مهم حدیثی اربعین نواوی را فراگرفت و اجازه‌ای از استادش در نقل احادیث دریافت کرد. یکی از علمای معروف آن روزگار به نام شیخ [[حسین الجسر]] که بنیانگذار مدرسه ملی اسلامی طرابلس بود نیز اجازه‌ای دیگر به رشید رضا داد تا بدان وسیله تدریس علوم دینی را نماید. سیستم آموزشی جسر در مدرسه‌اش به نوعی ترکیبی از ساختار قدیمی و سنتی آموزشی دینی به همراه ظواهر مدرن آموزشی محسوب می‌شد، فی المثل درس‌های ریاضیات، علوم طبیعی، زبان فرانسوی، ترکی و عربی به همراه متون دینی به دانش آموزان آموخته می‌شد.
-آنگاه به طرابلس رفت و در آنجا ادامۀ تحصيل داد.وى در سال 1315 ه‍.ق
+علاقه و شیفتگی رشید رضا به نشر روزنامه و نشریات اصلاحگرانه مذهبی از زمانی آغاز شد که او با نشریه عروة الوثقی [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سید جمال‌الدین اسدآبادی]] آشنا شد..
-به مصر رفت و شيفتۀ شيخ محمد عبده شد.رشيد رضا پيش از آنكه به مصر برود
+ رشید رضا با استفاده از مطالب [[اسدآبادی، سید جمال‌الدین|سید جمال]] و [[عبده، محمد|محمد عبده]] که در تبعید فرانسه به سر می‌بردند توانست به خطیبی مذهبی و توانمند در قریه خود تبدیل شود و منبر وعظ مسجد شهر را از آن خود کند که در آن مجالس دروس تفسیر می‌گفت. او در زندگی‌نامه‌ای که از خود برجای گذارده است، خاطر نشان کرده که وی علاوه بر مسجد، به قهوه خانه و محل تجمع افراد می‌رفته و آنها را موعظه می‌کرده است. او با این عمل قصد داشت که به افرادی که به مساجد نمی‌روند نیز سخنان و پندهای مذهبی را برساند. وی همچنین در اقدامی عجیب اتاقی در کنار خانه خود را مخصوص تجمع زنان علاقه مند به مباحث مذهبی قرار داده بود که هر از چندگاهی در آن محل جمع می‌شدند و رشید رضا درباب شرایع و آداب دین برایشان سخنرانی می‌کرده است.
-در بيروت با محمد عبده ديدار كرده بود و همين ديدار زمينه‌اى شد كه در مصر به
+رضا در زمان حضورش در طرابلس به دنیای روزنامه‌نگاری کشانده شد. استادش الجسر، یکی از اولین کسانی بود که پای او را به حلقه‌های روزنامه خوانی شهر باز کرد، رضا در آن ایام مقالات متعددی را در نشریات گوناگون منتشر ساخت و شهرتش به جایی رسید که سردبیری مجله ''ثمرات الفنون'' که توسط روزنامه نگار سوری، عبدالقادر قبانی(1848-1935) در 1876 پایه گذاری شده بود، به وی پیشنهاد شد.
-او بپيوندد و خود را شاگرد او بخواند.پس از آن مجلۀ مشهور«المنار»را انتشار
+رشید رضا در سال 1897م برای جستجوی آزادی بیان بیشتر زادگاه خود را به قصد مصر ترک کرد و چند ماه بعد موفق به انتشار اولین شماره مجله المنار شد که بعدها نام چاپخانه و انتشاراتی بزرگش را نیز به همین نام گذارد.
-داد و در آن به تفسير قرآن كريم و نشر آراى تفسيرى استادش محمد عبده پرداخت و
+المنار در حقیقت گسترده‌ترین و پرمخاطب‌ترین نشریه چاپی در سطح جهان اسلام بود که برپایه تفاسیر نوگرایانه عبده از قرآن بنا نشو و نما یافته بود و در بالاترین سطح انتشار و مخاطب که در آن روزگار امکان تحقق داشت، دست به دست می گشت. مجموعه تفاسیر عبده از قرآن که برای اولین بار در جامع الازهر ارائه شده بود، پیش از المنار نیز منتشر شده بود، اما رشید رضا پس از مرگ استادش در سال 1905 تصمیم به جمع‌آوری، تصحیح و انتشار آنها در نشریه خویش گرفت. او این روند را تا زمان مرگ در سال 1935 ادامه داد. تاثیرات غیرقابل انکار و سترگ تفاسیر [[عبده، محمد|عبده]] از متون مقدس اسلام مثل قرآن، بر سطح عمومی اندیشمندان و متفکران آن روز جهان اسلام، وجه دیگری بر اهمیت و تاثیرگذاری المنار در جامعه اسلامی ست.
-«تفسير المنار»با همكارى او و املاى عبده فراهم گرديد.
+در سالهای بعدی روابط او با شریف حجاز، حسین بن علی حسنه بود تا اینکه امیر سعودی، سعود بن عبدالعزیز به حجاز حمله کرد و در سال 1924م خاندان هاشمی از آن دیار گریختند. رشید رضا پس از این واقعه کوشید بدلیل اهمیتی که برای حجاز در جهان اسلام قائل بود با حکام سعودی ارتباطاتی برقرار کند و مقالاتی در این باب در مجله‌اش المنار منتشر کرد که بعدها با عنوان «الوهابیون و الحجاز» منتشر شد. او پس از حمایت از وهابیان آماج ردیات و دشمنی‌های شیعیان قرار گرفت. [[امین، سید محسن|سید محسن امین]] نویسنده کتاب [[كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبدالوهاب|کشف الاتیاب فی اتباع محمد بن عبدالوهاب]] را نگاشت که رشید رضا در کتاب السنة و الشیعة و الوهابیة و الرافضة به او جواب گفت.
-محمد رشيد رضا در حالى كه از سويس، از ممالك غربى مصر، به قاهره بازمى‌گشت
+== وفات ==
+محمد رشيد رضا در حالى كه از سويس، از ممالك غربى مصر، به قاهره بازمى‌گشت، در 23 جمادی‌الاولی 1354ق برابر با  ۲۲ اوت ۱۹۳۵م به طور ناگهانى در مبيل درگذشت و در قاهره مدفون گرديد.از وى افزون بر تدوين «المنار» اثر قرآنى ديگرى هم تحت عنوان «الوحى المحمدى» برجاى مانده است.اين كتاب با همين عنوان وحى محمدى به فارسى نيز ترجمه شده است.
-بطور ناگهانى در مبيل درگذشت و در قاهره مدفون گرديد.از وى افزون
+== آثار ==
+{{ستون-شروع|2}}
-بر تدوين«المنار»اثر قرآنى ديگرى هم تحت عنوان«الوحى المحمدى»برجاى
+# تفسير المنار در 34 جلد
+# تاريخ الأستاذ الإمام، (الشيخ محمد عبده)
+# الوحي المحمدي
+# يسر الإسلام وأصول التشريع العام
+# الخلافة
+# الوهّابيون والحجاز
+# محاورات المصلح والمقلد
+# ذكرى المولد النبوي
+# شبهات النصارى وحجج الإسلام
+# نداء للجنس اللطيف
+# السنة والشيعة
+# حقيقة الربا
+# مناسك الحج.
+{{پایان}}
+== منابع مقاله ==
+# [https://www.ical.ir/ical/fa/Content/_/%D8%A2%D8%B1%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF-%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%B ر.ک. رفیعی، محمدحسین، آرا و اندیشه سیاسی محمد رشید رضا]
+# [https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B1%D8%B4%D9%8A%D8%AF_%D8%B1%D8%B6%D8%A7 ویکی‌پدیای عربی]
-مانده است.اين كتاب با همين عنوان وحى محمدى به فارسى نيز ترجمه شده است.
+==وابسته‌ها==
+{{وابسته‌ها}}
+[[الرحلة الحجازیة المسماء الارتسامات اللطاف فی خاطرالحاج الی اقدس مطاف]]
-== وابسته‌ها ==
+[[الوحی المحمدی]]
-[[الرحلة الحجازیة المسماء الارتسامات اللطاف فی خاطرالحاج الی اقدس مطاف]] / نوع اثر: کتاب / نقش: محقق
-[[الوحی المحمدی]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[نظرة في کتاب السنة و الشیعة لمحمد رشید رضا]]
-[[نظرة في کتاب السنة و الشیعة لمحمد رشید رضا]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار]]
-[[الرافضة و الوهابیة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[الوهابية و الرافضة]]
-[[الارتسامات اللطاف فی خاطر الحاج الی اقدس مطاف]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مراجعه و تعليق
+[[حوارات علمية بين العلمين]]
-[[الوهابيون و الحجاز]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[الارتسامات اللطاف فی خاطر الحاج الی اقدس مطاف]]
-[[شبهات النصاري و حجج الإسلام]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[الوهابيون و الحجاز]]
-[[السنة و الشيعة (الرسالة الأولي و مقدمتها)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[شبهات النصاري و حجج الإسلام]]
-[[ترجمة القرآن و ما فيها من المفاسد و منافاة الإسلام، مجردة من تفسير المنار]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[السنة و الشيعة (الرسالة الأولي و مقدمتها)]]
-[[ المنار و الأزهر، کتاب يشتمل علي مقدمة في ماضي الأزهر و حاضرة و مستقبلة...]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[ترجمة القرآن و ما فيها من المفاسد و منافاة الإسلام، مجردة من تفسير المنار]]
-[[ السنة و الشيعة أو الوهابية و الرافضة]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[المنار و الأزهر، کتاب يشتمل علي مقدمة في ماضي الأزهر و حاضرة و مستقبلة...]]
-[[ تفسير القرآن الحکيم الشهير بتفسير المنار]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[السنة و الشيعة أو الوهابية و الرافضة]]
-[[ دلائل الإعجاز في علم المعاني]] / نوع اثر: کتاب / نقش: حاشيه نويس
+[[دلائل الإعجاز في علم المعاني]]
-[[السنة و الشيعة، أو، الوهابية و الرافضة (الرسالتان الأولي و الثانية)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[السنة و الشيعة، أو، الوهابية و الرافضة (الرسالتان الأولي و الثانية)]]
-[[الـمنتقي من روائع فتاوي المنار]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[المنتقي من روائع فتاوي المنار]]
-[[ تفسير القرآن الحکيم المشهور بتفسير المنار]] / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
+[[تفسير القرآن الحکيم المشهور بتفسير المنار]]
-[[الارتسامات اللطاف فی خاطر الحاج إلی أقدس مطاف]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
+[[الارتسامات اللطاف فی خاطر الحاج إلی أقدس مطاف]]
-[[اسرار البلاغة في علم البيان (قم)]] / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح
+[[اسرار البلاغة في علم البيان (قم)]]
-[[قواعد التحدیث من فنون مصطلح الحدیث]] / نوع اثر: کتاب / نقش: تقدیم
+[[قواعد التحدیث من فنون مصطلح الحدیث]]
 [[رده:زندگی‌نامه]]
+[[رده:مرداد(1400)]]
+[[رده:مفسران سنی]]