مسافرت نامه کرمان و بلوچستان: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '==گزارش محتوا== ' به '==گزارش محتوا== ') |
|||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[فرمانفرما، عبدالحسین میرزا]] ( | [[فرمانفرما، عبدالحسین میرزا]] (نویسنده) | ||
[[افشار، ایرج]] (محقق) | [[افشار، ایرج]] (محقق) | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
| کد کنگره =DSR 1474 /ف4م5 | | کد کنگره =DSR 1474 /ف4م5 | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
سفر | سفر نامه‌های ایرانی | ||
سیستان و بلوچستان - سیر و سیاحت | سیستان و بلوچستان - سیر و سیاحت | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
اساطير | اساطير | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | | مکان نشر =تهران - ایران | ||
| سال نشر = 1383 ش | | سال نشر = 1383 ش | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11760AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11760AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| شابک =964-331-214-3 | | شابک =964-331-214-3 | ||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11760 | |||
| کتابخوان همراه نور =11760 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''مسافرت نامه کرمان و بلوچستان'''، تألیف [[فرمانفرما، عبدالحسین میرزا|عبدالحسین میرزا فرمانفرما]] به زبان فارسى شرح حال مسافرت سه ماهى وى است كه [[فرمانفرما، عبدالحسین میرزا|فرمانفرما]] در زمان حكومت بر کرمان، به بخش‌هایى از کرمان و بلوچستان داشته است. این سفرنامه اطلاعات مبسوط و مفیدى از بلوچستان و کرمان دوره قاجار به خوانندگان خود مى‌دهد. مسافرتنامه وى تنها شرح مسیر سفر و گزارش جاهاى دیده شده نیست؛ بلكه افزون بر بخش‌هاى جغرافیایى مبسوط و شرح راه‌هاى و منازل و اسامى آبادى‌ها، گذرگاه‌ها، طایفه‌ها، محصولات، سرشمار نفوس خانوارها، نام كدخدایان و كلانتراها و ریش سفیدان و مباشران است كه به دقت تمام دنبال هر بخش از سفر آورده شده است. كار مهم دیگرى كه ایشان براى تكمیل مسافرتنامه كرده است تا اطلاعات مربوط به بلوچستان كم و كسر نداشته باشد، الحاق مباحث جغرافیایى خاص براى ناحیه رودبار و بشاگرد است، منطقه‌اى كه دیدار آن جا نصیب [[فرمانفرما، عبدالحسین میرزا|عبدالحسین میرزا]] نشد؛ ولى دستور داده كه کیفیت جغرافیایى و محیطى و دیوانى آن سرزمین تقریبا نامكشوف را برایش گردآورى كنند به منظور آن كه به مسافرتنامه خود بیافزاید. | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
كتاب داراى یك مقدمه از محقق([[افشار، ایرج|ایرج افشار]])، چهار مسافرتنامه از بخش‌هاى مختلف کرمان و بلوچستان و فهرست منابع و مأخذ مى‌باشد. گزارشات این مسافرت نامه به صوت روز شمار از 21 جمادى الثانیه تا 25 رمضان 1311ق مى‌باشد. | |||
==گزارش محتوا== | |||
مقدمه كتاب اطلاعات مختصرى درباره كتاب و مؤلف در اختیار قرار مى‌دهد. بخش اول كتاب به شرح سفر در مناطقى از کرمان و نرماشیر مى‌پردازد كه از روز دوشنبه 15 جمادى‌الثانیه 1311ق آغاز شده است. مؤلف در این بخش دلیل خود را از این سفر سركشى و نظم بخشیدن به امر این مناطق ذكر كرده است و شرح مقدمات سفر و همراهان را با نام ایشان متذكر شده است. از جمله مناطقى كه به آنها اشاره شده است؛ عبارتند از: زریسف، حمیدآباد، ماهان، راین، اباریق، دارزین، بیدران، بم، نرماشیر و عزیزآباد... مى‌باشد. | |||
در پایان این بخش به جغرافیاى بلوچستان نیز اشاره شده است؛ همانند فهرج، گهرپشت، چانب، قصرقند، تیس و چهابهار،.... | |||
در بخش دوم شرح سفر ادامه پیدا كرده و به مناطقى؛ همانند: بمپور، كوچهگردان، چاه ملكى، چیل نادر، جنگل،... پرداخته شده است. در پایان بخش دوم نیز به جغرافیاى رودبار و بشاگرد اشاره شده است. | |||
در بخش سوم مسافرت نامه شرح سفر به سه منطقه بیژن آباد، سنگ سفید، دوسارى مى‌باشد. جغرافیاى جبال بارز و جیرفت نیز در این بخش ذكر شده است. | |||
در بخش پایانى شرح سفر به مناطقى؛ همانند: هشین، جیرفت، دشتكوچ، سغدر، مسكون، مرغك، تهرود، پایبنه... مى‌باشد. | |||
==ویژگى‌ها== | |||
از مطالعه كتاب بدست مى‌آید كه [[فرمانفرما، عبدالحسین میرزا|عبدالحسین میرزا]] در سفر بلوچستان، دو گروه به همراه داشته است، دست‌هاى نظامى، كه مركب بوده‌اند از یازده سرتیپ، سرهنگ، یاور، سلطان، تعداد دویست و هشتاد و یك سرباز و سواره و جماز سوار از فوج‌هاى مختلف و مقادیرى تفنگ و فشنگ و توپ ته‌پر. دسته دیگر شخصى، كه عبارت بودند از؛ هفده نفر كه معاشران و ندیمان او بودند؛ از جمله یك طبیب و یك ادیب براى خوش صحبتى و ندیمى به همراه صد نفر سواره ملتزم به ركاب و جمع تعداد شتر و اسب و قاطر بالغ بر یك هزار بوده كه هفتصد نفر از آنها شتر بوده است. | |||
در | در این سفر هنگام وارد شدن به هر آبادى گروهى ه جهت استقبال مراسمى را به جا مى‌آورده و خوانین و ضابطان و رعایا از اطراف آن آبادى براى دیدن حاكم مى‌آمده‌اند. مخصوصاً زن‌ها براى دیدن حاكم بى‌تابى عجیبى نشان مى‌داده‌اند. | ||
از تفننات این سفر شكار بود كه تعداد دویست و شصت آهو، توسط او همراهانش در این سفر كشته مى‌شوند. | |||
بخشى از مطالب كتاب به مسائل نظامى اختصاص دارد؛ مانند توصیف قلعه‌هاى بم، بمپور، فهرج، نصرت اباد و وضع خزاین اسلحه قلعه بم به جزئیات و معرفى محلهایى كه عبور دادن توپ از آن جا موانع دارد. | |||
از خصائص این سفرنامه ضبط و ثبت اطلاعات محلى است؛ مانند اینكه كجا معدن هست، چه كسانى اباب حرف، صنایع، اعیان و علما هر آبادى معتبر بوده‌اند، مقدار آب و نوع محصول و تعداد قنوات و وضع كشت و طرزگاوبندى و تعداد جمعیت آن مكان‌ها چه بوده است. نام گیاهان بیابانى كه چارپایان مى‌خورند و درختان میوه از قبیل هلوى كاردى، پستى و بلندى راه‌ها و بیابانه؛ مانند وضع ریگ از دقایق مسطورات این مسافرتنامه است. | |||
نكته قابل توجه در این سفر همراهى سرپرسى سایكس است كه در هیمن ایام كه فرمانفرما در بلوچستان بود، به سیر و سفر آنجا پرداخته است و در تمام مراحل سفر فرمانفرما مواظب بود كه اتفاقى براى او نیفتد. در این سفر شخصى هندى به نام شیخ محى‌الدین هندى از موظفین دولت انگلستان نیز همراه آنان بوده است. | |||
نمونه‌اى از رفتار [[فرمانفرما، عبدالحسین میرزا|عبدالحسین میرزا]] با رعیت در مورد مالیات ندادن اهالى بشاگرد مى‌نویسد: «ولیكن احكام مبنى بر نوید و تهدید سابقا و لاحقا به كدخدا و كلانتر و عموم ریش سفیدان بشاگرد نوشته‌ام... كه چندى تامل كنند...؛ ولى مقصودم تخویف و تهدید آنها است و حتى الامكان اسباب خرابى و تفریق رعیت را البته فراه نخواهد كرد و مدارا خواهم نمود». یا «چون در محمد آباد نان براى افراد اردو به موقع آماده نشده بود، قصد داشتم كه محمد قاسم خان سرهنگ و كیم خان سرتیپ را تنبیه كنم». | |||
از | ==وضعیت کتاب== | ||
كتاب داراى توضیحاتى برخى از اسامى اماكن مطابق با عصر حاضر مى‌باشد كه توسط محقق انجام شده است. همچنینى كتاب داراى نقشه و عكس‌هایى از این سفر مى‌باشد. قسمت فهرست‌ها دربرگیرنده فهرست مآخذ دست اول براى بلوچستان، فهرست نام‌هاى اشخاص، نام‌هاى جغرافیایى، نام‌ها طایفه‌ها و نسبت‌ها، اصطلاحات، مدنیات، گیاهان، درختان بومى و بیابانى است. | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[تاریخ ایران]] | |||
[[تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه]] | |||
از | [[تاریخ ایران از زمان باستان تا امروز]] | ||
[[تاریخ ایران باستان]] | |||
[[تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی]] | |||
[[تاریخ ایران دوره تیموریان]] | |||
[[تاریخ ایران دوره صفویان]] | |||
[[تاریخ ایران دوره هخامنشیان]] | |||
[[تاریخ ایران: از رضا شاه تا انقلاب اسلامی]] | |||
[[تاریخ ایلچی نظام شاه: تاریخ صفویه از آغاز تا سال 972 هجری قمری]] | |||
[[تاریخ بختیاری؛ خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:تاریخ]] | [[رده:تاریخ]] | ||
[[رده:تاریخ ایران]] | [[رده:تاریخ ایران]] | ||
[[رده:خرداد (1400)]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۸ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۵۱
| مسافرت نامه کرمان و بلوچستان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فرمانفرما، عبدالحسین میرزا (نویسنده) افشار، ایرج (محقق) |
| ناشر | اساطير |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1383 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-331-214-3 |
| موضوع | سفر نامه‌های ایرانی
سیستان و بلوچستان - سیر و سیاحت فرمان فرما، عبدالحسین میرزا، 1236 - 1318 - سفرها - ایران - سیستان و بلوچستان فرمان فرما، عبدالحسین میرزا، 1236 - 1318 - سفرها - ایران - کرمان (استان) کرمان (استان) - سیر و سیاحت |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | DSR 1474 /ف4م5 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
مسافرت نامه کرمان و بلوچستان، تألیف عبدالحسین میرزا فرمانفرما به زبان فارسى شرح حال مسافرت سه ماهى وى است كه فرمانفرما در زمان حكومت بر کرمان، به بخش‌هایى از کرمان و بلوچستان داشته است. این سفرنامه اطلاعات مبسوط و مفیدى از بلوچستان و کرمان دوره قاجار به خوانندگان خود مى‌دهد. مسافرتنامه وى تنها شرح مسیر سفر و گزارش جاهاى دیده شده نیست؛ بلكه افزون بر بخش‌هاى جغرافیایى مبسوط و شرح راه‌هاى و منازل و اسامى آبادى‌ها، گذرگاه‌ها، طایفه‌ها، محصولات، سرشمار نفوس خانوارها، نام كدخدایان و كلانتراها و ریش سفیدان و مباشران است كه به دقت تمام دنبال هر بخش از سفر آورده شده است. كار مهم دیگرى كه ایشان براى تكمیل مسافرتنامه كرده است تا اطلاعات مربوط به بلوچستان كم و كسر نداشته باشد، الحاق مباحث جغرافیایى خاص براى ناحیه رودبار و بشاگرد است، منطقه‌اى كه دیدار آن جا نصیب عبدالحسین میرزا نشد؛ ولى دستور داده كه کیفیت جغرافیایى و محیطى و دیوانى آن سرزمین تقریبا نامكشوف را برایش گردآورى كنند به منظور آن كه به مسافرتنامه خود بیافزاید.
ساختار
كتاب داراى یك مقدمه از محقق(ایرج افشار)، چهار مسافرتنامه از بخش‌هاى مختلف کرمان و بلوچستان و فهرست منابع و مأخذ مى‌باشد. گزارشات این مسافرت نامه به صوت روز شمار از 21 جمادى الثانیه تا 25 رمضان 1311ق مى‌باشد.
گزارش محتوا
مقدمه كتاب اطلاعات مختصرى درباره كتاب و مؤلف در اختیار قرار مى‌دهد. بخش اول كتاب به شرح سفر در مناطقى از کرمان و نرماشیر مى‌پردازد كه از روز دوشنبه 15 جمادى‌الثانیه 1311ق آغاز شده است. مؤلف در این بخش دلیل خود را از این سفر سركشى و نظم بخشیدن به امر این مناطق ذكر كرده است و شرح مقدمات سفر و همراهان را با نام ایشان متذكر شده است. از جمله مناطقى كه به آنها اشاره شده است؛ عبارتند از: زریسف، حمیدآباد، ماهان، راین، اباریق، دارزین، بیدران، بم، نرماشیر و عزیزآباد... مى‌باشد.
در پایان این بخش به جغرافیاى بلوچستان نیز اشاره شده است؛ همانند فهرج، گهرپشت، چانب، قصرقند، تیس و چهابهار،....
در بخش دوم شرح سفر ادامه پیدا كرده و به مناطقى؛ همانند: بمپور، كوچهگردان، چاه ملكى، چیل نادر، جنگل،... پرداخته شده است. در پایان بخش دوم نیز به جغرافیاى رودبار و بشاگرد اشاره شده است.
در بخش سوم مسافرت نامه شرح سفر به سه منطقه بیژن آباد، سنگ سفید، دوسارى مى‌باشد. جغرافیاى جبال بارز و جیرفت نیز در این بخش ذكر شده است.
در بخش پایانى شرح سفر به مناطقى؛ همانند: هشین، جیرفت، دشتكوچ، سغدر، مسكون، مرغك، تهرود، پایبنه... مى‌باشد.
ویژگى‌ها
از مطالعه كتاب بدست مى‌آید كه عبدالحسین میرزا در سفر بلوچستان، دو گروه به همراه داشته است، دست‌هاى نظامى، كه مركب بوده‌اند از یازده سرتیپ، سرهنگ، یاور، سلطان، تعداد دویست و هشتاد و یك سرباز و سواره و جماز سوار از فوج‌هاى مختلف و مقادیرى تفنگ و فشنگ و توپ ته‌پر. دسته دیگر شخصى، كه عبارت بودند از؛ هفده نفر كه معاشران و ندیمان او بودند؛ از جمله یك طبیب و یك ادیب براى خوش صحبتى و ندیمى به همراه صد نفر سواره ملتزم به ركاب و جمع تعداد شتر و اسب و قاطر بالغ بر یك هزار بوده كه هفتصد نفر از آنها شتر بوده است.
در این سفر هنگام وارد شدن به هر آبادى گروهى ه جهت استقبال مراسمى را به جا مى‌آورده و خوانین و ضابطان و رعایا از اطراف آن آبادى براى دیدن حاكم مى‌آمده‌اند. مخصوصاً زن‌ها براى دیدن حاكم بى‌تابى عجیبى نشان مى‌داده‌اند.
از تفننات این سفر شكار بود كه تعداد دویست و شصت آهو، توسط او همراهانش در این سفر كشته مى‌شوند.
بخشى از مطالب كتاب به مسائل نظامى اختصاص دارد؛ مانند توصیف قلعه‌هاى بم، بمپور، فهرج، نصرت اباد و وضع خزاین اسلحه قلعه بم به جزئیات و معرفى محلهایى كه عبور دادن توپ از آن جا موانع دارد.
از خصائص این سفرنامه ضبط و ثبت اطلاعات محلى است؛ مانند اینكه كجا معدن هست، چه كسانى اباب حرف، صنایع، اعیان و علما هر آبادى معتبر بوده‌اند، مقدار آب و نوع محصول و تعداد قنوات و وضع كشت و طرزگاوبندى و تعداد جمعیت آن مكان‌ها چه بوده است. نام گیاهان بیابانى كه چارپایان مى‌خورند و درختان میوه از قبیل هلوى كاردى، پستى و بلندى راه‌ها و بیابانه؛ مانند وضع ریگ از دقایق مسطورات این مسافرتنامه است.
نكته قابل توجه در این سفر همراهى سرپرسى سایكس است كه در هیمن ایام كه فرمانفرما در بلوچستان بود، به سیر و سفر آنجا پرداخته است و در تمام مراحل سفر فرمانفرما مواظب بود كه اتفاقى براى او نیفتد. در این سفر شخصى هندى به نام شیخ محى‌الدین هندى از موظفین دولت انگلستان نیز همراه آنان بوده است.
نمونه‌اى از رفتار عبدالحسین میرزا با رعیت در مورد مالیات ندادن اهالى بشاگرد مى‌نویسد: «ولیكن احكام مبنى بر نوید و تهدید سابقا و لاحقا به كدخدا و كلانتر و عموم ریش سفیدان بشاگرد نوشته‌ام... كه چندى تامل كنند...؛ ولى مقصودم تخویف و تهدید آنها است و حتى الامكان اسباب خرابى و تفریق رعیت را البته فراه نخواهد كرد و مدارا خواهم نمود». یا «چون در محمد آباد نان براى افراد اردو به موقع آماده نشده بود، قصد داشتم كه محمد قاسم خان سرهنگ و كیم خان سرتیپ را تنبیه كنم».
وضعیت کتاب
كتاب داراى توضیحاتى برخى از اسامى اماكن مطابق با عصر حاضر مى‌باشد كه توسط محقق انجام شده است. همچنینى كتاب داراى نقشه و عكس‌هایى از این سفر مى‌باشد. قسمت فهرست‌ها دربرگیرنده فهرست مآخذ دست اول براى بلوچستان، فهرست نام‌هاى اشخاص، نام‌هاى جغرافیایى، نام‌ها طایفه‌ها و نسبت‌ها، اصطلاحات، مدنیات، گیاهان، درختان بومى و بیابانى است.