مشکور، محمدجواد

مشکور، محمدجواد

نام	مشکور، محمدجواد
نام های دیگر
نام پدر
متولد	1297 هـ.ش
محل تولد
رحلت	1374 هـ.ش
اساتید
برخی آثار	فرهنگ فرق اسلامی سیر کلام در فرق اسلام ‏تاریخ روابط فرهنگی ایران
کد مولف	AUTHORCODE1852AUTHORCODE

معرفى اجمالى

محمد جوادمشكور مورخ و استاد ادبيات و علوم انسانى در سال 1297ش در محله سنگلج تهران به دنيا آمد. قبيله مشكور همه از عالمان دين بودند و او در خانواده‌اى اهل علم باليد. پدر او، علاءالدين نواده شيخ على ارموى از علماى بزرگ اروميه بود و در زمان ناصرالدين شاه به تهران كوچيد و به امر شاه نيابت سيد زين‌العابدين امام جمعه تهران را در مسجد شاه به عهده گرفت. پسر شيخ على، شيخ محمدحسن، خود از تلامذه شيخ مرتضى انصارى بود. پدر دكتر مشكور نيز در نجف اشرف در محضر عالمان بزرگ روزگار چون آخوند خراسانى و آقا [[عراقی، ضیاء‎الدین|ضياءالدين عراقى ]] علم آموخت.

مشكور تحصيلات ابتدايى را در مدرسه تمدن و تحصيلات متوسطه را در مدرسه دارالفنون گذراند. سپس وارد دانشسراى عالى و دانشكده معقول و منقول و در سال 1318ش موفق به اخذ درجه كارشناسى در ادبيات فارسى و ادبيات عرب شد. پس از آن مدتى به تدريس در دبيرستان‌ها پرداخت.

وى در كنار تحصيلات آكادميك به تلمّذ نزد برخى از بزرگان فرهنگ ادب و تاريخ پرداخت، ابتدا نزد دايى‌هاى خود شريعت سنگلجى و محمدمهدى سنگلجى و سپس از محضر استادانى، چون علامه طباطبايى، علامه محمد بن عبدالوهاب قزوينى ، مهدى آشتيانى، بديع‌الزمان فروزانفر، احمد بهمنيار، ملك‌الشعراى بهار و عباس اقبال به تحصيل علم پرداخت.

در سال 1332ش به پاريس عزيمت كرد و در سال 1336ش به اخذ درجه دكترا در تاريخ اسلام و فرق آن نايل آمد. مشكور در زمينه زبان‌هاى باستانى نيز تحصيل نموده است. در سال 1344ش به خدمت تمام وقت دانشسراى عالى درآمد و در كنار آن در دانشكده ادبيات و علوم انسانى و دانشكده الهيات و معارف اسلامى دانشگاه تهران نيز امر تدريس را به عهده گرفت.

مشكور چند سال به خدمت در وزارت دارايى مشغول بود. پس از آن در سال 1353ش به عنوان رايزن فرهنگى ايران در سوريه به اين كشور اعزام گرديد. او در زمان اقامت در سوريه به تدريس تاريخ فرق اسلامى، به خصوص فرقه‌هاى شيعه و تاريخ زبان‌هاى سامى در دانشگاه دمشق پرداخت. دكتر مشكور از معدود عالمان و فاضلان ايرانى بود كه به عضويت مجمع اللغه العربيه به دمشق؛ يعنى فرهنگستان سوريه درآمد.

علائق علمى دكتر مشكور طيف وسيعى از فرهنگ اسلامى و ايرانى را در برمى‌گيرد و آثار او چه به صورت تأليف و چه به صورت تصحيح متون اصيل و ترجمه و نيز مقالات او، همگى در ارتقاى سطح دانش اسلام‌شناسى و ايران‌شناسى جايگاه خاصى دارند.

مشكور از پيشگامان مطالعات فرقه‌شناسى بود و به قول مرحوم دكتر زرين‌كوب : «در بين پژوهش‌گران نامدار عصر ما استاد محمدجواد مشكور در زمره محققان بسيار معدودى است كه در زمينه كلام اسلام، مقالات و فرق و اهواء و نحل، صرف اوقات كرده‌اند». مشكور مدت شش سال سر دبير مجله «الاخاء» بود.

مشكور در مهر سال 1358ش پس از قريب چهل سال خدمت در دانشگاه بازنشسته شد. وى در 25 فروردين ماه 1374ش دار فانى را وداع گفت و پيكرش در بهشت زهرا در قطعه 88 ويژه هنرمندان و نويسندگان به خاك سپرده شد.

تأليفات

محمدجواد مشكور علاوه بر مقالات فراوان، چهل و شش عنوان كتاب دارد كه از آن جمله است:

1. نظرى به تاريخ آذربايجان
2. كتاب فرهنگ تطبيقى عربى با زبانهاى سامى و ايرانى
3. تصحيح المقالات و الفرق (منسوب به سعد اشعرى)
4. ترجمه فرق الشيعه نوبختى
5. ترجمه الفرق بين الفرق ابومنصور بغدادى
6. الملل و النحل من اجزاء كتاب البحر الزخار ابن مرتضى
7. ايران در عهد باستان
8. تاريخ اجتماعى ايران در عهد باستان
9. كارنامه اردشير بابكان
10. فرهنگ هزوارش‌هاى پهلوى
11. گفتارى درباره دينكرد
12. تاريخ تبريز تا پايان قرن 9ق
13. نام خليج فارس در طول تاريخ

منابع مقاله

1. مقدمه و متن كتاب
2. به ياد استاد مرحوم محمدجواد مشكور، مجله وقف ميراث جاودان، سيدسعيد مير محمدصادق، بهار 1374، شماره 9، ص 141-142

وابسته‌ها

الـمقالات و الفرق / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح

فرهنگ فرق اسلامی

فرق الشیعه (ترجمه)

نظری به تاریخ آذربایجان

اخبار سلاجقه روم. با متن کامل مختصر سلجوقنامه ابن بی بی

نصاب الصبيان / نوع اثر: کتاب / نقش: مصحح

تاریخ طبرستان و رویان و مازندران / نوع اثر: کتاب / نقش: مقدمه‌نويس

سیر کلام در فرق اسلام

[[تاریخ عقاید و مذاهب شیعه المقالات و الفرق/ نوع اثر: کتاب / نقش: محقق

تاریخ شیعه و فرقه های اسلام تا قرن چهارم

نسب نامه خلفا و شهر یاران و سیر تاریخی حوادث اسلام

تاریخ روابط فرهنگی ایران

تاريخ سياسي و اجتماعي اشکانيان - پارسيان (پهلويان قديم)