نمایش مبدأ برای معرفة السنن و الآثار

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR56479J1.jpg
| عنوان =‏معرفة السنن و الآثار
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[بیهقی، احمد بن حسین]] (نویسنده)

[[قلعجی‏، عبدالمعطی امین]] (مصحح)
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏
| موضوع =

| ناشر =دار الوعي

دار الوفاء 

دار قتيبة للطباعة و النشر و التوزيع 

دار قتيبة للطباعة و النشر و التوزيع 

| مکان نشر =سوريه - حلب

مصر - المنصوره

سوريه - دمشق

لبنان - بيروت
| سال نشر =مجلد1 الی 15: 1991م , 1412ق ,   

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE56479AUTOMATIONCODE
| چاپ =
| شابک =
| تعداد جلد =15
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کد پدیدآور =01500
| پس از =
| پیش از =
}} 

'''معرفة السنن و الآثار'''، تألیف محدث و فقیه شافعی، [[بیهقی، احمد بن حسین|احمد بن حسین بن علی بیهقی]] (متوفی 458ق)، از جمله منابع مهم حدیثی اهل سنت بر مبنای فقه شافعی است. این طبع از کتاب با تحقیق و مقدمه [[قلعجی، عبدالمعطی امین|عبدالمعطی امین قلعجی]] منتشر شده است.

==ساختار==
این اثر در پانزده جلد منتشر شده است که جلد آخر به فهارس اختصاص یافته است. کتاب در قالب ابواب متعدد همچون منابع فقه با باب طهارت آغاز و با باب مکاتب ختم شده است. هر باب مشتمل بر مسائلی است. این مجموعه حدیثی بیش از بیست هزار حدیث و 1320 مسئله در فقه مقارن را دربر دارد.

==گزارش محتوا==
در ابتدای کتاب اقوال علمای اهل سنت در رابطه با [[بیهقی، احمد بن حسین|بیهقی]] گردآوری شده است؛ به‎عنوان‎مثال ابن تیمیه (متوفی 728ق)، [[بیهقی، احمد بن حسین|بیهقی]] را اعلم اصحاب شافعی (متوفی 204ق) در زمینه حدیث دانسته است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص8</ref>‏. پس‎ازآن اقوال علما درباره کتاب ذکر شده است؛ سبکی (متوفی 771 یا 773ق) در [[طبقات الشافعیة الکبری|طبقات الشافعیة]] هیچ فقیه شافعی را بی‌نیاز از این کتاب ندانسته است<ref>ر.ک: همان، ص9</ref>‏. [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر]] (متوفی 852ق) نیز می‌نویسد: هر کس می‌خواهد به تمام آراء شافعی وقوف یابد باید به کتاب «المعرفة السنن و الآثار» [[بیهقی، احمد بن حسین|بیهقی]] مراجعه کند؛ چراکه کامل‎ترین تتبع را در این زمینه انجام داده است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.

[[قلعجی، عبدالمعطی امین|قلعجی]] سپس شرح‎حال شافعی را مورد مطالعه قرار داده است. در بخشی از این مقدمه به مطالعه پیشینه آثاری پرداخته که در رابطه با شافعی نوشته شده است؛ داود بن علی اصفهانی اولین کسی است که آثاری در این رابطه نوشت. پس از او زکریا بن یحیی ساجی و عبدالرحمن بن ابی حاتم کتاب‌هایی نوشتند. محمد بن حسین آبری کتاب جامعی در 74 باب نوشت و یا ابن فندق بیهقی نیز کتاب بزرگی در مناقب نوشت؛ اما شافعی از کسانی نیست که شرح‎حالش در اوراق یا جزوه‎هایی نوشته شده باشد؛ بلکه علمای بزرگ در رابطه با سیره او کتاب‌های فراوانی نوشته‌اند. برخی از آن‎ها موجود و بیشترش از بین رفته است<ref>ر.ک: همان، ص16 </ref>‏.

پیش از [[بیهقی، احمد بن حسین|بیهقی]] سه نفر از مصنفین نصوص شافعی را جمع کردند: قاسم بن محمد بن علی شاشی (متوفی 400ق) با نگارش کتاب «التقريب»، احمد بن محمد بن محمد زوزنی معروف به ابن عفریس با نگارش «جمع الجوامع» و احمد بن حسن بن سهل با نگارش «عیون المسائل». با وجود این سه اثر، عدم ضبط دقیق الفاظ شافعی همان‎گونه که نوشته بود یا بر اصحابش املا کرده بود سبب رضایت [[بیهقی، احمد بن حسین|بیهقی]] نگردید و لذا کتابی با نام «مبسوط كلام الشافعي في كتبه بدلائله و حججه» را تألیف نمود. پس‎ازآن «السنن الكبری» را نوشت. سپس «معرفة السنن و الآثار» را نوشت که به گفته سبکی منظورش «معرفة الشافعي بالسنن و الآثار» بوده است<ref>ر.ک: همان، ص38-37 </ref>‏.

[[بیهقی، احمد بن حسین|بیهقی]]‎ در این کتاب مجموعه‌ای از احادیث نبوی را در کنار آثار‎ صحابه‎ و تابعین‎ در زمینه فروع دین فراهم آورده است. در این کتاب اقوال امام شافعی با ترتیب «مختصر المُزني في فروع الشافعية» گرد آمده و از آن دفاع شده‎ است‎. [[بیهقی، احمد بن حسین|بیهقی]] در این اثر مآخذ خود را در نقل اقوال شافعی مورد‎ به‎ مورد نشان داده و با بیان ادله حکم‎ از‎ کتاب‎ و سنت نبوی و آثار صحابه، به دفاع از‎ شافعی‎ برخاسته است. این اثر را به ‎ ‎عبارتی، باید یکی از منابع فقه تطبیقی‎ دانست‎ که به گفته سبکی هیچ‎ فقیه‎ شافعی از‎ آن بی‌نیاز نیست. [[بیهقی، احمد بن حسین|بیهقی]] در این کتاب‎ به‎ ردِّ سخنان احمد بن سلامة طحاوی حنفی (متوفی 321ق) -که بر امام شافعی و اصحاب‎ او‎ ایراد وارد کرده است- پرداخته و احادیث‎ مسندی را که امام‎ شافعی‎ در موضوع اصول و فروع دین‎ آورده‎ را نقل کرده و به جرح و تعدیل سند و بیان صحت و ضعف آن‎ها پرداخته است. همچنین‎ با‎ نظر و اجتهاد خود، برخی از‎ راویانی‎ را‎ که دیگران مورد‎ وثوق‎ ندانسته‌اند، توثیق کرده‎ است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/17667/123 ر.ک: ساغروانیان، سید جلیل، ص123]</ref>‏.

این اثر [[بیهقی، احمد بن حسین|بیهقی]] از حیث شیوه نقل احادیث و آثار و کلام فقها شبیه اثر دیگرش «السنن الكبری» است؛ جز این‎که در «معرفة السنن» ردیه‎های بسیاری بر کتاب «معاني الآثار» نوشته است. او در مقدمه‌اش به این موضوع اشاره کرده می‌نویسد: چون نگارش این کتاب را آغاز کردم. یکی از اهل علم، مرا از کتاب [[طحاوی، احمد بن محمد|ابوجعفر طحاوی]] (متوفی 321ق) مطلع کرد. وی از تضعیف اخبار صحیح نزد اهل علم در صورت مخالفت با رأیش و تصحیح اخبار ضعیف در صورت موافقت با رأیش شکایت کرده است. او از من درخواست کرده که به احکامی که ابوجعفر درباره تصحیح و تعلیل اخبار داشته پاسخ دهم<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/19205/235 ر.ک: الشهری، محمد بن ظافر، ص235]</ref>‏.

==وضعیت کتاب==
در پاورقی‎های کتاب منابع روایات و ارجاع به دیگر منابع، اختلاف نسخ، معانی برخی الفاظ و مقایسه روایات با دیگر آثار [[بیهقی، احمد بن حسین|بیهقی]] همچون السنن الکبری ذکر شده است.

جلد پانزدهم کتاب مشتمل بر فهارس ذیل است: فهارس آیات، اطراف احادیث شریف نبوی، اطراف آثار، اعلام غیر روات، قبائل و طوایف و جماعات، اماکن و بلدان، ایام و غزوات و مناسبات، اشعار و قوافی، اسماء کتب و...

==پانویس ==
<references />

==منابع مقاله==
# مقدمه و متن کتاب.
#[[:noormags:338660|ساغروانیان، سید جلیل، «کتابشناسی موضوعی: کتاب‎شناسی: آثار ابوبکر احمد بن حسین بیهقی»، پایگاه مجلات تخصصی نور: آینه پژوهش، فروردین و اردیبهشت 1386، شماره 103، صفحه 117 تا 124]].
#[[:noormags:366807|الشهری، محمد بن ظافر، «فقهاء أهل الحدیث»، پایگاه مجلات تخصصی نور: الحکمة، محرم 1429، العدد 36، صفحه 195 تا 262]].

== وابسته‌ها ==
 
[[رده:کتاب‌شناسی]]
 
[[رده:شهریور(98)]]

[[رده:25 تیر الی 24 مرداد (98)]]