مهندسی آب در دوران باستان (آموزه‌هایی برای حفاظت و پایداری منابع آب در دوران معاصر): تفاوت میان نسخه‌ها

سرزمین ایران ( به استثنای حوزه‌ی شمالی سلسله جبال البرز در حاشیه‌ی بحر خزر) در منطقه‌ی خشک بیابانی قرار گرفته است. منطقه‌ای که رودخانه‌های پرآب و دائمی آن کم است. وابستگی سرزمین ایران به آب تا آنجاست که عمده‌ی تمدن‌های گذشته‌ی آن در نزدیکی منابع دائمی آب مکان یافته بودند. پیش از تمدن یکجانشینی شیوه‌ی معیشتی عشایری یا کوچ رو عمومیت داشته است و تا پیش از یک سده‌ی قبل، به تبعیت از ویژگی جغرافیایی ایران، بیش از 40% جمعیت این سرزمین را کوچ روها تشکیل می دادند. حتی اکثر حکومت‌های پادشاهی در تاریخ ایران نیز از عشایر بودند و حتی حکومت‌های پیش از اسلام ایران نیز عموما عشایرند. عشایر زمین را با حداقل دخالت در طبیعت آن و به شکل مرتع و در همان وضعیت موجود استفاده می‌کردند. تا اینکه با گذر زمان در بعضی از مناطق فلات ایران، که دسترسی به آب جهت کشاورزی تسهیل گردید، کوچ ایل به یکجانشینی تبدیل شد. یعنی در حقیقت توسعه‌ی روستایی و شهری تابعی از مقدار آب موجود در آن منطقه بود. علاوه بر آب نزدیکی به مسیرهای کاروان رو نیز نقش اساسی در موقعیت مراکز شهری و حکومتی داشته است. در حوزه‌ی جغرافیائی‌ای که ایران در آن مستقر است رطوبت باران زا از دریای مدیترانه و اقیانوس هند  تأمین می شود؛ که با عبور از صحرای خشک و بیابانی و در برخورد با مناطق سرد، بویژه کوهستان، تبدیل به برف و باران می گردد. با بارش آب بر زمین، چشمه سارها و قنات ها تغذیه می شوند. قنات در ایران یکی از فناوری هایی بوده که همخوانی بسیاری با جغرافیای طبیعی داشته است. در این روش آب را از مناطق کوهستانی غیرقابل کشت به مناطق حاصلخیز دشت منتقل می‌کردند. در سرزمین ایران تقریبا بسیاری از فناوری‌های مهندسی در ارتباط با آب شکل گرفته و حتی توسعه‌ی علوم نیز در بسیاری موارد در این راستا بوده است. اما فناوری پایدار قنات در تمام مناطق این سرزمین پاسخگو نبود؛ در دشت‌های کم شیب یا مناطقی که خاک آب را آلوده می‌کرد نیاز به استحصال آب با دیگر روش های بومی بود. آب همچنین یکی از چهار عنصر اصلی در فرهنگ کهن ایران بوده که تا امروز تقریبا اعتبار خود را حفظ کرده است. در چنین سرزمین کم آبی مصرف آب اولویت بندی داشت و اهمیت نوع مصرف به کیفیت آب وابسته بوده است؛ اولویت اصلی با آب آشامیدنی انسان است. آب آشامیدنی دام اهمیت ثانوی داشته است و پس از این موارد آب جهت فرایض دینی بود که با نبودنش تیمم جایگزین می شد.

تمام آنچه گفته شد تنها شواهدی اندک از حضور پررنگ آب در تمدن و فرهنگ ایران زمین است. تأثیری که علاوه بر حضور ملموس در زندگی ایرانیان، به شکل عمومی، در ماهیت فکری و علمی ایشان نیز حضور داشته است. کتاب پیش رو ماحصل پژوهش هایی منفرد در موضوع آب در نقاط مختلف جهان است که به همت نویسنده، هنرمندانه، به شکلی یکپارچه تدوین گردیده است. مطالعه‌ی این کتاب علاوه بر آشنایی خواننده با تأثیر آب در شکل گیری و توسعه‌ی تمدن‌های مختلف در سراسر جهان این امتیاز را دارد که در بخش های چندی از آن به ایران پرداخته شده است و این امکان عملا فراهم شده که بتوان روندی در توسعه‌ی فناوری‌های آبی در تمدن‌های مختلف را به شکل موازی پی گرفت.<ref> [https://www.historylib.com/books/2264 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>