ناسخ التواريخ، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات‌الله‌علیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'سرگذشت نامه' به 'سرگذشت‌نامه ') |
||
| (۳۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[سپهر، محمدتقی بن محمدعلی]] (نویسنده) | [[سپهر، محمدتقی بن محمدعلی]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =BP 37 /س2ن2 | | کد کنگره =BP 37 /س2ن2 | ||
| موضوع =علي بن ابيطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - | | موضوع =علي بن ابيطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - سرگذشت‌نامه | ||
علي بن ابيطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - کلمات قصار | علي بن ابيطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - کلمات قصار | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۴: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =3 | | تعداد جلد =3 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =19359 | ||
| کتابخوان همراه نور =19359 | |||
| کد پدیدآور =1522 | | کد پدیدآور =1522 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۱: | ||
}} | }} | ||
'''ناسخ التواريخ، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات‌الله‌علیه'''، بخشی از ناسخ التواريخ تألیف [[سپهر، محمدتقی بن محمدعلی|محمدتقی | '''ناسخ التواريخ، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات‌الله‌علیه'''، بخشی از ناسخ التواريخ تألیف [[سپهر، محمدتقی بن محمدعلی|محمدتقی لسان‌الملک سپهر]] (1216-1297ق) است که در موضوع زندگی‌نامه [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] نوشته شده است. | ||
==زمان تألیف== | ==زمان تألیف== | ||
نویسنده درباره زمان نگارش این اثر | نویسنده درباره زمان نگارش این اثر می‌گوید: کتاب جمل در روز جمعه بیست‌وسوم ماه رمضان در سال یکهزارودویستوهشتادودو هجری به پایان رسید و مدت تحریر این کتاب که البته از دوازدهم ماه شعبان بود تا این وقت چهل روز بوده است<ref>ر.ک: کیانفر، جمشید، ج 10، صفحه بیست</ref>. کتاب صفین در روز یکشنبه بیستم ماه صفر در سال یکهزارودویستوهشتادوچهار هجری به پایان رسید و مدت تألیف این کتاب یک سال و شش ماه بود<ref>ر.ک: همان، صفحه بیست‌ویک</ref>. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
ناسخ التواريخ، سه کتاب است و هر کتاب به چند مجلد به قرار ذیل تقسیم | ناسخ التواريخ، سه کتاب است و هر کتاب به چند مجلد به قرار ذیل تقسیم می‌شود: | ||
# کتاب اول: از هبوط آدم تا هجرت پیامبر اسلام و مشتمل بر دو مجلد: جلد اول از هبوط آدم تا میلاد مسیح؛ جلد دوم از میلاد مسیح تا هجرت پیامبر اسلام(ص). | # کتاب اول: از هبوط آدم تا هجرت پیامبر اسلام و مشتمل بر دو مجلد: جلد اول از هبوط آدم تا میلاد مسیح؛ جلد دوم از میلاد مسیح تا هجرت پیامبر اسلام(ص). | ||
# کتاب دوم: از هجرت رسول خدا به بعد که شش مجلد است: جلد اول: تاریخ و سیره حضرت محمد(ص) از سال اول هجرت تا سال یازدهم هجرت، با ذکر اوصاف و متعلقات آن حضرت؛ جلد دوم: مشتمل بر شرح حال خلافت سه تن از خلفای راشدین و شرح حال اصحاب، ایام مشهور عرب و امثله عرب؛ جلد سوم: | # کتاب دوم: از هجرت رسول خدا به بعد که شش مجلد است: جلد اول: تاریخ و سیره حضرت محمد(ص) از سال اول هجرت تا سال یازدهم هجرت، با ذکر اوصاف و متعلقات آن حضرت؛ جلد دوم: مشتمل بر شرح حال خلافت سه تن از خلفای راشدین و شرح حال اصحاب، ایام مشهور عرب و امثله عرب؛ جلد سوم: شرح‌حال [[امام على(ع)|علی بن ابیطالب(ع)]]؛ | ||
جلد چهارم: شرح حال حضرت فاطمه(ص)؛ | جلد چهارم: شرح حال حضرت فاطمه(ص)؛ | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۵: | ||
جلد ششم: شرح حال امام حسین(ع). | جلد ششم: شرح حال امام حسین(ع). | ||
# کتاب سوم: در سلطنت قاجاریه و مشتمل بر سه جلد است: | # کتاب سوم: در سلطنت قاجاریه و مشتمل بر سه جلد است: | ||
جلد اول: در اصل و نسب قاجاریه، سلطنت آقامحمد شاه مؤسس سلسله قاجاریه و در سلطنت فتحعلی شاه قاجار؛ جلد دوم: در سلطنت محمد قاجار؛جلد سوم در سلطنت | جلد اول: در اصل و نسب قاجاریه، سلطنت آقامحمد شاه مؤسس سلسله قاجاریه و در سلطنت فتحعلی شاه قاجار؛ جلد دوم: در سلطنت محمد قاجار؛جلد سوم در سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار<ref>ر.ک: همان، صفحه هفده تا نوزده</ref>. | ||
جلد سوم از کتاب دوم، مشتمل است بر پنج کتاب: کتاب جمل؛ کتاب صفین؛ کتاب خوارج؛ کتاب شهادت؛ کتاب اصحاب و کلمات قصار و احوال سلاطین این جهان و اعیان و معاصرین ایشان از هر طبقه و طایفه<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30542/1/9 ر.ک: متن کتاب، ج1، ص9]</ref>. در ابتدای آن نیز | جلد سوم از کتاب دوم، مشتمل است بر پنج کتاب: کتاب جمل؛ کتاب صفین؛ کتاب خوارج؛ کتاب شهادت؛ کتاب اصحاب و کلمات قصار و احوال سلاطین این جهان و اعیان و معاصرین ایشان از هر طبقه و طایفه<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30542/1/9 ر.ک: متن کتاب، ج1، ص9]</ref>. در ابتدای آن نیز دیباچه‌ای به قلم فرزند مؤلف، میرزا هدایت‌الله نگاشته شده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
دیباچه کتاب، دارای متنی ادبی به زبان قدیم است و برای خواننده قدری سنگین به نظر | دیباچه کتاب، دارای متنی ادبی به زبان قدیم است و برای خواننده قدری سنگین به نظر می‌رسد. بخش اعظم از این متن در وصف ناصرالدین شاه قلم‌فرسایی شده است. در بخشی از آن در وصف ناصرالدین شاه چنین می‌خوانیم: «... که تا مهر را شرف، بدر را کلف، اختر را تأثیر، قمر را تدویر، گردون را اوج، جیحون را موج است، گردونش بلند پیشگاه خورشیدش کیانی، کلاه مریخش لشکر را دیده‌بان، بهرامش کشور را نگهبان..<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30542/1/2 ر.ک: دیباچه، ج1، ص2-8]</ref>. | ||
کتاب از خلافت [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] آغاز | کتاب از خلافت [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] آغاز می‌شود و نویسنده در این‌باره می‌گوید: «از این پیش در کتاب عثمان بن عفان به شرحی تمام، تقریر یافت که مردم مهاجر و انصار و جماعت مصریان انبوه شدند و هم‌گروه عثمان را حصار دادند و او را عرضه دمار داشتند. پس از قتل عثمان مردم را امامی و خلیفتی می‌بایست؛ لاجرم مهاجر و انصار در مسجد رسول خدای انجمن شدند تا بدانند این کار بر کدام کس فرو می‌آید...»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30542/1/10 متن کتاب، ج1، ص10]</ref>. | ||
بخش اول با عنوان کتاب جمل(ع) آغاز | بخش اول با عنوان کتاب جمل(ع) آغاز می‌شود. نویسنده بعد از چگونگی به خلافت رسیدن آن حضرت، به شرح آن جنگ می‌پردازد. در این میان از ناکثین بیعت<ref>ر.ک: همان، ص55</ref> و وقایعی که منجر به این جنگ شده سخن به میان می‌آورد و درنهایت به شرح آن جنگ و مکان آن، تعداد کشتگان<ref>ر.ک: همان، ص179</ref>، ورود آن حضرت به بصره<ref>ر.ک: همان، ص180</ref> و مدت اقامتش در آن شهر<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30542/1/192 ر.ک: همان، ص192]</ref>، کلام و سخن آن حضرت با برخی از بزرگان شهر همچون حسن بصری<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30542/1/194 ر.ک: همان، ص194]</ref>، احنف بن قیس<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30542/1/195 ر.ک: همان، ص195]</ref> و... می‌پردازد. | ||
بخش دوم به جنگ صفین اختصاص یافته است. این بخش با سخن عمار یاسر با [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] آغاز شده است. سپس از حرکت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] به سمت کوفه و | بخش دوم به جنگ صفین اختصاص یافته است. این بخش با سخن عمار یاسر با [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] آغاز شده است. سپس از حرکت [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] به سمت کوفه و هم‌کلام شدن او با برخی از اهالی آنجا سخن به میان آمده است. در این برهه از زمان بین [[امام على(ع)|امام علی]] و دیگران مکاتبات فراوان و اتفاقات بسیاری واقع شده که نویسنده به آن‌ها اشاره نموده است. در بین این مطالب، نویسنده به سخنان ابن ابی‌الحدید معتزلی درباره مکاتیب [[امام على(ع)|امام علی]] با معاویه اشاره نموده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30542/1/371 ر.ک: همان، ص 371-372]</ref>. | ||
کتاب خوارج عنوان بعدی این مجموعه است که با نامه [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] به عمال و کارگزاران خود در موضوع جنگ و صلح صفین آغاز شده است<ref>ر.ک: همان، ج3، ص170</ref>. نویسنده بعد از ذکر | کتاب خوارج عنوان بعدی این مجموعه است که با نامه [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] به عمال و کارگزاران خود در موضوع جنگ و صلح صفین آغاز شده است<ref>ر.ک: همان، ج3، ص170</ref>. نویسنده بعد از ذکر پاره‌ای از وقایع آن زمان، به شهادت محمد بن ابوبکر<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30542/1/298 ر.ک: همان، ص298]</ref> و شهادت مالک اشتر نخعی<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30542/1/294 ر.ک: همان، ص294]</ref> اشاره می‌کند و در ضمن آن به شرح زندگیاشان نیز می‌پردازد. | ||
ذکر نسب و نژاد معاویه و داستانی از سلطنت عبدالملک بن مروان، از مطالب پایانی این جلد از کتاب است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30542/1/388 ر.ک: همان، ص388]</ref>. | ذکر نسب و نژاد معاویه و داستانی از سلطنت عبدالملک بن مروان، از مطالب پایانی این جلد از کتاب است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/30542/1/388 ر.ک: همان، ص388]</ref>. | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۵: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
پاورقی‌ها به توضیح و ترجمه برخی لغات و ذکر آدرس آیات اختصاص یافته است. | |||
فهرست محتویات را | فهرست محتویات را می‌توان در انتهای کتاب یافت. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۶: | ||
# کیانفر، جمشید (محقق)، ناسخ التواريخ تألیف سپهر، زندگی امام اول، انتشارات اساطیر، تهران، چاپ اول، 1386ش. | # کیانفر، جمشید (محقق)، ناسخ التواريخ تألیف سپهر، زندگی امام اول، انتشارات اساطیر، تهران، چاپ اول، 1386ش. | ||
{{امام علی علیه‌السلام}} | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[ناسخ التواريخ]] | [[ناسخ التواريخ]] | ||
| خط ۹۵: | خط ۹۷: | ||
[[رده:سرگذشت‌‌نامه‌های فردی]] | [[رده:سرگذشت‌‌نامه‌های فردی]] | ||
[[رده:امام علی(ع)]] | |||
[[رده: | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳۰ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۵۰
| ناسخ التواريخ، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات‌الله‌علیه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سپهر، محمدتقی بن محمدعلی (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | حضرت امير المومنين علي بن ابيطالب صلوات‌الله‌عليه |
| ناشر | مطبوعات ديني |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | مجلد1: 1369ش ,
مجلد2: 1369ش , مجلد3: 1369ش , |
| موضوع | علي بن ابيطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - سرگذشت‌نامه علي بن ابيطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. - کلمات قصار |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 3 |
| کد کنگره | BP 37 /س2ن2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ناسخ التواريخ، حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات‌الله‌علیه، بخشی از ناسخ التواريخ تألیف محمدتقی لسان‌الملک سپهر (1216-1297ق) است که در موضوع زندگی‌نامه حضرت علی(ع) نوشته شده است.
زمان تألیف
نویسنده درباره زمان نگارش این اثر می‌گوید: کتاب جمل در روز جمعه بیست‌وسوم ماه رمضان در سال یکهزارودویستوهشتادودو هجری به پایان رسید و مدت تحریر این کتاب که البته از دوازدهم ماه شعبان بود تا این وقت چهل روز بوده است[۱]. کتاب صفین در روز یکشنبه بیستم ماه صفر در سال یکهزارودویستوهشتادوچهار هجری به پایان رسید و مدت تألیف این کتاب یک سال و شش ماه بود[۲].
ساختار
ناسخ التواريخ، سه کتاب است و هر کتاب به چند مجلد به قرار ذیل تقسیم می‌شود:
- کتاب اول: از هبوط آدم تا هجرت پیامبر اسلام و مشتمل بر دو مجلد: جلد اول از هبوط آدم تا میلاد مسیح؛ جلد دوم از میلاد مسیح تا هجرت پیامبر اسلام(ص).
- کتاب دوم: از هجرت رسول خدا به بعد که شش مجلد است: جلد اول: تاریخ و سیره حضرت محمد(ص) از سال اول هجرت تا سال یازدهم هجرت، با ذکر اوصاف و متعلقات آن حضرت؛ جلد دوم: مشتمل بر شرح حال خلافت سه تن از خلفای راشدین و شرح حال اصحاب، ایام مشهور عرب و امثله عرب؛ جلد سوم: شرح‌حال علی بن ابیطالب(ع)؛
جلد چهارم: شرح حال حضرت فاطمه(ص)؛
جلد پنجم: شرح حال امام حسین(ع)؛ جلد ششم: شرح حال امام حسین(ع).
- کتاب سوم: در سلطنت قاجاریه و مشتمل بر سه جلد است:
جلد اول: در اصل و نسب قاجاریه، سلطنت آقامحمد شاه مؤسس سلسله قاجاریه و در سلطنت فتحعلی شاه قاجار؛ جلد دوم: در سلطنت محمد قاجار؛جلد سوم در سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار[۳].
جلد سوم از کتاب دوم، مشتمل است بر پنج کتاب: کتاب جمل؛ کتاب صفین؛ کتاب خوارج؛ کتاب شهادت؛ کتاب اصحاب و کلمات قصار و احوال سلاطین این جهان و اعیان و معاصرین ایشان از هر طبقه و طایفه[۴]. در ابتدای آن نیز دیباچه‌ای به قلم فرزند مؤلف، میرزا هدایت‌الله نگاشته شده است.
گزارش محتوا
دیباچه کتاب، دارای متنی ادبی به زبان قدیم است و برای خواننده قدری سنگین به نظر می‌رسد. بخش اعظم از این متن در وصف ناصرالدین شاه قلم‌فرسایی شده است. در بخشی از آن در وصف ناصرالدین شاه چنین می‌خوانیم: «... که تا مهر را شرف، بدر را کلف، اختر را تأثیر، قمر را تدویر، گردون را اوج، جیحون را موج است، گردونش بلند پیشگاه خورشیدش کیانی، کلاه مریخش لشکر را دیده‌بان، بهرامش کشور را نگهبان..[۵].
کتاب از خلافت حضرت علی(ع) آغاز می‌شود و نویسنده در این‌باره می‌گوید: «از این پیش در کتاب عثمان بن عفان به شرحی تمام، تقریر یافت که مردم مهاجر و انصار و جماعت مصریان انبوه شدند و هم‌گروه عثمان را حصار دادند و او را عرضه دمار داشتند. پس از قتل عثمان مردم را امامی و خلیفتی می‌بایست؛ لاجرم مهاجر و انصار در مسجد رسول خدای انجمن شدند تا بدانند این کار بر کدام کس فرو می‌آید...»[۶].
بخش اول با عنوان کتاب جمل(ع) آغاز می‌شود. نویسنده بعد از چگونگی به خلافت رسیدن آن حضرت، به شرح آن جنگ می‌پردازد. در این میان از ناکثین بیعت[۷] و وقایعی که منجر به این جنگ شده سخن به میان می‌آورد و درنهایت به شرح آن جنگ و مکان آن، تعداد کشتگان[۸]، ورود آن حضرت به بصره[۹] و مدت اقامتش در آن شهر[۱۰]، کلام و سخن آن حضرت با برخی از بزرگان شهر همچون حسن بصری[۱۱]، احنف بن قیس[۱۲] و... می‌پردازد.
بخش دوم به جنگ صفین اختصاص یافته است. این بخش با سخن عمار یاسر با امام علی(ع) آغاز شده است. سپس از حرکت امیرالمؤمنین(ع) به سمت کوفه و هم‌کلام شدن او با برخی از اهالی آنجا سخن به میان آمده است. در این برهه از زمان بین امام علی و دیگران مکاتبات فراوان و اتفاقات بسیاری واقع شده که نویسنده به آن‌ها اشاره نموده است. در بین این مطالب، نویسنده به سخنان ابن ابی‌الحدید معتزلی درباره مکاتیب امام علی با معاویه اشاره نموده است[۱۳].
کتاب خوارج عنوان بعدی این مجموعه است که با نامه امام علی(ع) به عمال و کارگزاران خود در موضوع جنگ و صلح صفین آغاز شده است[۱۴]. نویسنده بعد از ذکر پاره‌ای از وقایع آن زمان، به شهادت محمد بن ابوبکر[۱۵] و شهادت مالک اشتر نخعی[۱۶] اشاره می‌کند و در ضمن آن به شرح زندگیاشان نیز می‌پردازد.
ذکر نسب و نژاد معاویه و داستانی از سلطنت عبدالملک بن مروان، از مطالب پایانی این جلد از کتاب است[۱۷].
متأسفانه دیگر جلدهای این اثر (و این نسخه) که مربوط به ادامه مباحث جنگ آن حضرت با خوارج، کتاب شهادت، کتاب اصحاب و کلمات قصار و احوال سلاطین این جهان و اعیان و معاصرین ایشان از هر طبقه و طایفه است، در دسترس نبود.
وضعیت کتاب
پاورقی‌ها به توضیح و ترجمه برخی لغات و ذکر آدرس آیات اختصاص یافته است.
فهرست محتویات را می‌توان در انتهای کتاب یافت.
پانویس
- ↑ ر.ک: کیانفر، جمشید، ج 10، صفحه بیست
- ↑ ر.ک: همان، صفحه بیست‌ویک
- ↑ ر.ک: همان، صفحه هفده تا نوزده
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ج1، ص9
- ↑ ر.ک: دیباچه، ج1، ص2-8
- ↑ متن کتاب، ج1، ص10
- ↑ ر.ک: همان، ص55
- ↑ ر.ک: همان، ص179
- ↑ ر.ک: همان، ص180
- ↑ ر.ک: همان، ص192
- ↑ ر.ک: همان، ص194
- ↑ ر.ک: همان، ص195
- ↑ ر.ک: همان، ص 371-372
- ↑ ر.ک: همان، ج3، ص170
- ↑ ر.ک: همان، ص298
- ↑ ر.ک: همان، ص294
- ↑ ر.ک: همان، ص388
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- کیانفر، جمشید (محقق)، ناسخ التواريخ تألیف سپهر، زندگی امام اول، انتشارات اساطیر، تهران، چاپ اول، 1386ش.