نهج‌الحياة؛ مجموعة بحوث و مقالات حول نهج‌البلاغة
| نام کتاب | نهج الحیاة: مجموعة بحوث و مقالات حول نهج البلاغه |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | مجموعه بحوث و مقالات حول نهج البلاغه |
| پدیدآورندگان | گروهی از نویسندگان (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 38/05 /ب9 |
| موضوع | علی بن ابیطالب(ع)، امام اول، 23 قبل از هجرت - 40ق. نهج البلاغه - مقالهها و خطابهها |
| ناشر | بنياد نهج البلاغه |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE3512AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«نهج‌الحياة»، تألیف جمعى از پژوهش‌گران در موضوعات مختلف درباره كتاب شريف نهج‌البلاغه مى‌باشد كه توسط بنياد نهج‌البلاغه جمع‌آورى و به چاپ رسيده است. از جمله اين نويسندگان دكتر حامد حنفى داود، علامه سيد محسن امين، دكتر محمدهادى امينى هستند. اين اثر به زبان عربى حاوى مقالاتى در پيرامون نهج‌البلاغه مى‌باشد. اهميت اين كتاب از آنجايى است كه در اين مجموعه موضوعاتى همانند، اصول دين در نهج‌البلاغه، موضوعات اجتماعى، طبيعى،... از منظر امام على(ع) جمع‌آورى و به خوانندگان عرضه شده است كه هر كدام كتاب كوچك و يا مقاله‌اى مفصل مى‌باشد.
ساختار كتاب
كتاب شامل مقدمه و شش مجموعه مجزا از هم كه هر كدام به نويسنده‌اى خاص اختصاص دارد مى‌باشد. شيوه بيان مطالب كتاب نيز در مقالات مختلف متفاوت است و از يك شيوه خاص پيروى نشده است. از آنجايى كه اين كتاب از شش نويسنده زبردست عرب كه كتابچه يا مقالاتى درباره موضوعاتى در نهج‌البلاغه داشته‌اند، مى‌باشد، مجموعه حاضر يكى از بهترين موسوعه‌ها در پيرامون نهج‌البلاغه به زبان عربى است.
گزارش محتوا
مقدمه كتاب كه توسط ناشر - بنياد نهج‌البلاغه - به اين مجموعه افزوده شده است، در بيان و بزرگى كتاب نهج‌البلاغه و اهميت آن مطالبى را در بخش اول به نام «نهج‌البلاغه هذا السفر الخالد» در خود جاى داده است.
در بحث دوم مقدمه، با نام «مؤسّسه نهج‌البلاغه» به اهداف و كارهاى انجام شده، توسط موسسه نهج‌البلاغه پرداخته شده است. همچنين تاريخچه‌اى از بدو تاسيس اين موسسه به دست استاد شهيد آیت‌الله مرتضى مطهرى، بنيانگذار اين موسسه به خواننده داده مى‌شود و فعاليت‌هاى اين بنياد تا به امروز ادامه داده شده و در زواياى مختلف كتاب شريف نهج‌البلاغه فعاليت‌هاى ايشان ادامه پيدا كرده است.
مقاله اول كتاب كه به نام «نهج‌البلاغه توثيقه، و نسبته إلى الامام علىّ(ع)» از دكتر حامد حنفى داوود استاد دانشگاه قاهره است كه در دو بخش عقلى و نقلى دلايلى در درستى نهج‌البلاغه به امام على(ع) بيان داشته است.
ايشان در ابتداى بحث خود چنين مى‌نويسد كه همچنانكه بعضى از مستشرقين در درستى مطالب قرآن اشكال وارد كرده‌اند، به نهج‌البلاغه نيز ايراداتى را وارد شمرده‌اند كه اولين اين شخصيت‌ها قاضى‌القضاة شمس‌الدين احمد بن خلكان الإربلى البرمكى است. در نقطه مقابل نيز امثال طه حسين و شاگردانش در اثبات و دورى اين اشكالات و شبهات از نهج‌البلاغه فعاليت‌هاى زيادى كرده‌اند و در ادامه ايشان نيز تا به امروز علماى زيادى در اين جبهه به فعاليت پرداخته‌اند. مؤلف اين مقاله نيز در اين راستا در دو بخش دليل عقلى و نقلى به اثبات و درستى مطالب كتاب نهج‌البلاغه و استناد آن‌ها به امام على(ع) پرداخته است. ايشان در باب دليل عقلى به اين كه از لحاظ بلاغت و فصاحت هيچ انس و جنى قادر به بيان چنين سخنان و كلماتى نمى‌باشد را دليل بر اين كه اين كار به شخصيت بزرگ و انسان كاملى؛ همچون امام على(ع) تنها برمى‌گردد، اشاره دارد كه سيد رضى بعضى از سخنان ايشان را در اين مجموعه جمع‌آورى كرده است.
در بخش دليل نقلى نيز ايشان به سخن بزرگان اهل عامه، همچون آلوسى و ابن اثير و ابن سبط جوزى كه در دوران بنى عباس مى‌زيسته‌اند، استناد كرده‌اند و اينكه علماى بزرگى در عصرهاى متاخر نيز بر درستى و انتساب اين سخنان به امام على(ع) اذعان كرده‌اند، استشهاد دارند. ايشان همچنين در اين بخش به سخنان نهج‌البلاغه نيز اشاره كرداند كه از لحاظ روايى و حديثى و تاريخى اين مباحث از طرق ديگر به امام على(ع) مى‌رسد.
مقاله دوم كتاب با نام «اصول‌الدين على ضوء نهج‌البلاغه» تألیف محمد باقر بهبودى است. اين اثر به عنوان كتابى با همين نام در تهران به تنهايى به چاپ رسيده است. كتاب خود داراى مقدمه و به چهار مبحث مى‌پردازد؛ اثبات صانع(توحيد)، عدل الهى، نبوت و امامت.
ايشان به اختصار در مقدمه كتاب خويش اين چهار اصل اصول دين را توضيح داده‌اند.
مطالب متن كتاب ايشان، حول پنج محور اصول دين؛ يعنى توحيد، معاد، نبوت، امامت و عدل است. مؤلف در هر بخش بعد از استناد به سخن الهى در قرآن به سخنان امام على(ع) در اين باب در ارشاد مردم اشاره مى‌كند.
مقاله سوم كتاب «الأغراض الاجتماعيۀ فى نهج البلاغۀ»، تألیف علامه سيد محسن امين مى‌باشد. اين بخش با مقدمه‌اى با نام المدخل شروع مى‌شود كه در آن به ابعاد شخصيت امام على(ع) پرداخته شده است. متن اصلى كتاب در سه بخش زندگى مردم، سياست و قضاوت، دموكراسى در نهج‌البلاغه پرداخته است. در بخش اول كتاب مؤلف مؤلفه‌هاى مختلفى را از زندگى بشر و روابط بين انسان‌ها انتخاب و از سخنان امام على(ع) براى آن‌ها شاهد مثال آورده است. همانند سخن و عقيده امام درباره زن و حضور او در مسائل اجتماع.
در بخش دوم، به سخنان امام درباره حكم و سياست و اينكه قضاوت صحيح از منظر امام چگونه قضاوتى است، سخن به ميان آمده است.
در بخش سوم كتاب نيز به دموكراسى در انديشه امام على(ع) پرداخته شده است.
مقاله بعدى كتاب «علوم الطّبيعۀ فى نهج البلاغه» نام دارد كه توسط استاد دانشگاه نجوم دمشق لبيب بيضون نوشته شده است و در آن به اشاره امام على(ع) به شناخت خداوند از طريق علوم طبيعى و نجوم و افلاك پرداخته شده است. ايشان با استناد به سخنان امام در نهج‌البلاغه به علوم طبيعى و نجوم قوانين نجومى و طبيعى را از سخنان ايشان برداشت كرده و آن را اثبات كرده‌اند.
مقاله بعدى اين مجموعه «نهج‌البلاغه و اثره على الأدب العربى»، نوشته دكتر محمدهادى امينى است. كتاب با مقدمه‌اى در باب اين كه بعد از قرآن بهترين متن عربى از لحاظ فصاحت و بلاغت متن نهج‌البلاغه است، شروع مى‌شود. مؤلف در اين مقدمه به سيد رضى و اين كه وى اولين نفر بود كه به امر جمع‌آورى سخنان امام على(ع) پرداخت اشاره دارد و در قسمت دوم مقدمه به مصادر نهج‌البلاغه پرداخته است.
متن كتاب به تجزيه و تحليل متن ادبى نهج‌البلاغه مى‌پردازد. در پايان اين كتاب نيز بخش مصادر كتاب حاضر آمده است.
آخرين بخش كتاب، نيز مقاله‌اى تحت عنوان اعلام نهج‌البلاغه گنجانده شده است كه به تجزيه و تحليل مختصرى درباره 62 نفر از شخصيت‌هايى كه نامشان در نهج‌البلاغه آمده است، مى‌پردازد.
كتاب با مقدمه‌اى از مؤلف آغاز شده است كه در آن مؤلف به محتواى كتاب خود اشاره كرده است كه چه اشخاصى را دربر مى‌گيرد.
اين اشخاص به دليل اهميت و تاثير گذاريشان در تاريخ عصر امام على(ع) انتخاب و به ترتيب الفباى فارسى در اين مجموعه قرار گرفته‌اند. اولين شخصيت ايشان ابوذر غفارى صحابى گران قدر امام على(ع) مى‌باشد كه با بيان مختصرى در مورد ايشان كتاب آغاز شده است. يكى از اهداف مؤلف در تألیف كتاب بيان و جمع‌آورى اين اشخاص به صورت مقاله بوده است، لذا مؤلف در بيان مختصر گويى اين شخصيت‌ها در اين مجموعه مى‌باشد.
پايان بخش اين كتاب زندگانى حضرت زهرا(س) مى‌باشد.
وضعيت كتاب
كتاب داراى پاورقى و توضيحات در هر مقاله مجزا مى‌باشد كه در هر صفحه ذيل مطالب مختلف بيان شده است. در اين كتاب فقط فهرست مطالب بيان شده است.
منابع
كتاب
پیوندها
مطالعه کتاب نهج الحیاة: مجموعة بحوث و مقالات حول نهج البلاغه در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور