واعظ‌الحسینی، سید محمدسرور
| نام | واعظ الحسینی، محمد سرور |
|---|---|
| نام های دیگر | بهسودی، محمد سرور
ح‍س‍ی‍ن‍ی بهسودی، محمد سرور سرور واعظ، محمد واعظ، محمد سرور محمد سرور الواعظ بهسودی، محمد سرور بن حسن شاه قلندر |
| نام پدر | |
| متولد | 1289 هـ.ش |
| محل تولد | |
| رحلت | |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مولف | AUTHORCODE4632AUTHORCODE |
ولادت
سيد محمد سرور واعظ حسينى بهسودى، فرزند سيد حسن رضا، در حدود سال 1292 هجرى شمسى - 1331 قمرى - در خانواده‌اى از سلالۀ پاك اهل بيت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم در بهسود - از شهرهاى افغانستان - ديده به جهان گشود.
او از علماى بزرگ و از چهره‌هاى درخشان فقهاى شيعه در افغانستان به شمار مى‌آمد و دانشمندى بزرگ و شخصيتى فاضل و مجتهدى آگاه و محققى نام‌آور و واعظى مشهور بود.
سيد محمد از همان كودكى ذوق و استعداد فراوانى از خود آشكار ساخت و پدرش نيز او را تشويق به فراگيرى علوم و معارف اسلامى كرد.
تحصيلات
آیت‌الله بهسودى داراى فكرى روشن و استعدادى درخشان بود و از همان آغاز تحصيلات توجه علما و اساتيد را به خود جلب كرد.
وى علوم مقدماتى را در شهر خود «بهسود» و در محضر عموى دانشمندش سيد مصطفى بهسودى فرا گرفت. پس از آن به كابل رفت و از محضر آیت‌الله حجت كابلى بهره برد.
در سال 1331 شمسى براى ادامۀ تحصيل عازم حوزۀ علميّۀ نجف اشرف شد و سطوح عاليه را از محضر آیت‌الله شيخ كاظم تبريزى و شيخ صدرا فرا گرفت. پس از آن در درس خارج فقه حضرت آیت‌الله سيد محسن حكيم و درس خارج اصول حضرت آیت‌الله سيد ابوالقاسم خويى شركت كرد و در شمار علماى برجسته و چهره‌هاى پر افتخار علمى حوزۀ علميّۀ نجف اشرف قرار گرفت.
شخصيت علمى و اجتماعى
آیت‌الله بهسودى از معاصران و هم رتبه‌هاى علمى آیت‌الله سيد محمد باقر صدر، آیت‌الله سيد على سيستانى، آیت‌الله شيخ على غروى و ديگر برجسته‌گان علمى حوزۀ علميّۀ نجف اشرف بود.
او عالمى فاضل و دانشمندى بزرگ و مجتهدى آگاه و انديشمند و محققى توانا بود. وى تقريرات درس خارج اصول حضرت آیت‌الله خويى را با نام «مصباح الأصول» به نگارش در آورده است. حضرت آیت‌الله خويى در تقريظى كه بر اين كتاب نگاشته دربارۀ ايشان مى‌فرمايد:
«و من العلماء الذين نذروا أنفسهم للعمل في سبيل الدين و ترويج شريعة خاتم النبيين، هو العلامة الحجة، الحاج السيد سرور الواعظ الحسينى البهسودى دام توفيقه... جعله الله علماً من أعلام الدين و كثر من أمثاله في العلماء العاملين إنه ولي المؤمنين.»
«از علمايى كه زندگى خود را وقف خدمت به دين و ترويج شريعت خاتم الأنبياء صلى الله عليه و آله و سلم نموده، علامه، حجت الاسلام، حاج سيد سرور واعظ حسينى بهسودى است كه توفيقات ايشان پيوسته باد... خداوند ايشان را شخصيتى برجسته از شخصيتهاى دينى قرار دهد و مانند ايشان را در ميان علمايى كه به علم خود عمل مى‌كنند فراوان گرداند و خداوند سرپرست مؤمنان است.»
بازگشت به وطن
اين عالم انديشمند پس از بهره‌هاى فراوان از محضر علماى بزرگ حوزۀ علميّۀ نجف اشرف به درخواست حضرت آیت‌الله حكيم تصميم به بازگشت به وطن خود افغانستان گرفت تا همچون شمعى درخشان به نور افشانى در آن سامان پردازد.
مردم علاقه‌مند به اهل بيت رسول خدا صلوات الله عليهم همچون پروانه به دور شمع وجود او گرد آمدند و به فراگيرى معارف دين خود از آن عالم فرهيخته پرداختند.
در جلسات سخنرانى ايشان جمعيت فراوانى شركت مى‌كردند به حدى كه در كوچه و بازار و خيابانها راه بندان مى‌شد.
حكومت افغانستان كه در آن زمان ظاهر شاه پادشاه و داود خان نخست وزير آن بود در سال 1339 شمسى دستور به زندانى كردن آن عالم بزرگ و دانشمند نام‌آور داد.
آن عالم فرزانه سه سال و دو ماه در زندان بود تا در زمان نخست وزيرى دكتر يوسف از زندان آزاد شد.
خاطرات زندان
حضرت آیت‌الله سيد محمد سرور بهسودى در خاطرات خود زندان را چنين وصف كرده است:
در آن زمان كاغذ براى نگارش، در اختيار من نمى‌گذاشتند و من با استفاده از كاغذ چايى كه برايم مى‌آوردند مطالب خود را يادداشت مى‌كردم.
وى در اين دوران كتاب «خاطرات زندان» را به رشتۀ تحرير در آورد. در اين كتاب مباحث اخلاقى با قلمى زيبا و روان نگاشته شده است. اين كتاب چندين بار در ايران و افغانستان به چاپ رسيده است.
فعاليتهاى اجتماعى
آیت‌الله بهسودى پس از آزادى از زندان، در شهر كابل مدرسۀ علميه‌اى به نام «مدرسۀ محمديه» تأسيس نمود كه بسيار زيبا ساخته شده است و در كنار آن مسجد بزرگ و با شكوهى نيز به نام «مسجد محمديه» بنا نمود. در كنار مسجد نيز كتابخانۀ بزرگى به نام «كتابخانۀ مدرسۀ محمديه» تأسيس كرد.
وى تدريس بعضى از سطوح عاليه و درس خارج اصول و فقه را عهده‌دار بود و شاگردان و علماى فراوانى را تربيت نمود.
آیت‌الله سيد محمد سرور بهسودى خدمات فراوانى براى مردم داشت، از جمله:
قضاوت و فصل خصومت و رسيدگى به فقرا و نجات گرفتاران. وى روزهاى جمعه، صبح و عصر مجلس خطابه و منبر داشت كه چندين هزار نفر در مجلس ايشان شركت مى‌كردند و گاهى كه مناظرۀ دينى و مذهبى پيش مى‌آمد با كمال اطمينان و شهامت و با مهربانى و منطقى قوى حاضر مى‌شد و مناظره مى‌كرد.
سفر به نجف
حضرت آیت‌الله سيد محمد سرور بهسودى براى دومين بار عازم زيارت عتبات عاليات و ديدار با علماى نجف اشرف شد. علماى حوزۀ علميّۀ نجف اشرف به خصوص حضرت آیت‌الله خويى احترام و تجليل خاصى از ايشان به عمل آوردند. وى در بازگشت به شهر قم رفت و علماى حوزۀ علميّۀ قم مانند حضرت آیت‌الله نجفى مرعشى نيز از ايشان تجليل كرد و به ايشان احترام نمود.
وى پس از آن براى زيارت امام رضا عليه السلام به مشهد مقدس رفت و در آنجا نيز مورد تجليل و احترام حضرت آیت‌الله ميلانى و ديگر علماى آن حوزۀ شريف قرار گرفت.
تأليفات
از تأليفات ارزشمند اين عالم بزرگ كه به زيور طبع مزين گشته به اين آثار مى‌توان اشاره كرد:
- مصباح الأصول، اين كتاب تقريرات درس خارج اصول حضرت آیت‌الله خويى است و با استقبال فراوان فضلا و اساتيد حوزه‌هاى علميّه مواجه شده است.
- خاطرات زندان، مجموعۀ مطالب ارزشمند اخلاقى است كه در زندان افغانستان نگاشته است.
- سيف الإسلام، كتابى است در جواب به شبهات كتاب سيف الأبرار و در دفاع از عقايد مذهب شيعه نگاشته شده است.
- تحفة الفقيه، كه نام ديگر آن «أحدث التحقيقات في تحديد ماء الكر» است. مؤلف، اين كتاب را در سفر دوم خود به نجف اشرف نگاشته است.
از آثار خطى ايشان كه هنوز به چاپ نرسيده نيز مى‌توان به اين كتابها اشاره كرد:
- قضا در مكتب تشيع
- شرح بر كفاية الأصول آخوند خراسانى
- شرح بر مكاسب شيخ انصارى
شهادت
در سال 1357 هجرى شمسى، مصادف با پيروزى انقلاب اسلامى در ايران، كمونيستها با كودتايى دولت سردار داود خان را ساقط كرده و شخصى به نام «نور محمد تره‌كى» را به عنوان رئيس جمهور معرفى كردند.
آنها حضرت آیت‌الله واعظ بهسودى را به جرم مسلمانى و عالم دين بودن دستگير و بازداشت كردند، اما با اعتراض مردم و علماى افغانستان مواجه شده و مجبور به آزاد ساختن ايشان شدند.
بعد از مدت كوتاهى دوباره ايشان را دستگير و زندانى كردند و تا به حال از سرنوشت ايشان خبرى در دست نيست. به احتمال قوى ايشان در زندان كمونيستها به شهادت رسيده و روح پاكش به كاروان شهداى راه دين و مذهب پيوسته است.
وابسته‌ها
مصباح الأصول (مباحث حجج و امارات) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقرر
مصباح الأصول / نوع اثر: کتاب / نقش: مقرر
مصباح الأصول (مباحث الفاظ) / نوع اثر: کتاب / نقش: مقرر