نمایش مبدأ برای کاوش در تپه بمپور؛ محوطه‌ای از هزاره سوم پیش از میلاد در بلوچستان ایران

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NURکاوش در تپه بمپورJ1.jpg
| عنوان =کاوش در تپه بمپور
| عنوان‌های دیگر =
|پدیدآورندگان 
| پدیدآوران = 
[[دکاردی، بناتریس]] (نویسنده)
[[مرادی، حسین]] (مترجم)
|زبان 
| زبان =
| کد کنگره =‏DSR۵۵/ب۸/د۹
| موضوع =حفا‌ریها‌ (با‌ستا‌ن‌شنا‌سی‌) -- ایران‌ -- بمپور,بمپور -- آثا‌ر تا‌ریخی‌,بمپور
|ناشر 
| ناشر =انتشارات پل فیروزه 
| مکان نشر =تهران
| سال نشر =۱۳۹۸ش 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE.....AUTOMATIONCODE
| چاپ =
| شابک =
| تعداد جلد =
| کتابخانۀ دیجیتال نور =
| کتابخوان همراه نور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
'''کاوش در تپه بمپور؛ محوطه‌ای از هزاره سوم پیش از میلاد در بلوچستان ایران''' تألیف [[دکاردی، بناتریس|بناتریس دکاردی]]، ترجمه [[مرادی، حسین|حسین مرادی]]؛ دشت بمپور در میان بلوچستان و رودبار کرمان یکی از قدیمی‌ترین سکونت گاه‌های پیشاتاریخ این منطقه به شمار می‌رود. نوشتار حاضر پژوهشی میدانی یک باستان شناس بریتانیایی در بلوچستان دهه شصت میلادی از تپه بمپور است. کاوش‌های وی در بلوچستان و کشف سفالگری متمایز هزاره سوم پیش از میلاد در محوطه‌های نزدیک به رودخانه بمپور، به اطلاعات تازه‌ای درباره ارتباطات تجاری خلیج فارس در عصر مفرغ منجر شد. این اثر مهم اکنون پس از گذشت نیم قرن، در اختیار فارسی زبانان قرار گرفته است.

== گزارش کتاب==
سرزمین بلوچستان و به ویژه دشت بمپور اگرچه یکی از نقاط مورد توجه باستان شناسان در سده‌ی اخیر میلادی به شمار می‌رود و سابقه‌ی فعالیت‌های باستان شناسی در آن به حدود 110 سال پیش از نگارش این کتاب باز می‌گردد، اما به صورت کلی از مناطق به اصطلاح سفید باستان شناسی در پهنه‌ی سرزمینی و فرهنگی فلات ایران است که فعالیت‌های باستان شناسی چشمگیر و مؤثری در آن، پس از اتمام کاوش نویسنده انجام نگرفته و بسیاری از آگاهی‌های علمی ما از بلوچستان ایران تنها بر پایه‌ی مطالعاتی استوار است که سال‌ها از انجام آن‌ها گذشته است. شوربختانه در این سه چهار دهه‌ی اخیر، تکاپو و تلاش باستان شناسان خارجی در آن سوی مرزهای سرزمین به ویژه در شبه جزیره‌ی عمان و مکران پاکستان، بر چشم انداز باستان شناسی این منطقه سایه افکنده است. اگرچه در دهه‌های پس از انقلاب و به ویژه از دهه هشتاد شمسی به این سو، مطالعات جسته و گریخته‌ای در منطقه‌ی بلوچستان با اهداف مختلفی چون نجات بخشی، جلوگیری از غارت محوطه‌ها در پی کاوش‌های غیر مجاز و نیز مطالعات پراکنده‌ای با هدف آموزش دانشجویان باستان شناسی به انجام رسیده است، اما با این وجود، این فعالیت‌ها در جستجوی پرسش‌های بنیادین باستان شناختی منطقه و یا در راستای رویکردهای فرادستی و ملی نبوده و بیشترشان محدود به گزارش‌هایی یک یا دو صفحه‌ای با شمایل سازمانی و اداری بوده است. کتاب پیش رو دربرگیرنده‌ی نتایج توصیفی و تحلیلی کاوش‌های تپه‌ی بمپور است که پس از انتشار چند مقاله درباره‌ی این تپه‌ی مهم در مرکز بلوچستان ایران، به نگارش درآمده است. در زمان انتشار این گزارش، هنوز بسیاری از محوطه‌های جنوب شرق ایران و مکران پاکستان، ناشناخته بوده و یا کار کاوش علمی آن‌ها تقریبا هم زمان یا اندکی بعدتر از کاوش‌های تپه‌ی بمپور شروع شده بود و بنابراین اطلاعات ایشان و سایر باستان شناسان محدود به بررسی‌ها و کاوش‌های شتاب زده و بعضا غیرعلمی از این محوطه‌ها بوده است. اما دقت نظر و اشراف علمی نویسنده به واسطه‌ی انجام بررسی‌ها و کاوش‌هایی که در برخی مناطق مکران پاکستان یا حوزه‌ی تمدنی دشت سند داشته، باعث شده تا بسیاری از تحلیل‌ها و به ویژه تاریخ گذاری‌های تطبیقی و نسبی که از مواد فرهنگی تپه‌ی بمپور ارائه داده، پس از گذشت چند دهه، همچنان معتبر باقی بماند. کتاب حاضر نشان دهنده‌ی نمای کلی کاوش‌های انجام شده در سال 1966 در سکونتگاه پیش از تاریخی بمپور در جنوب شرقی ایران است. حدود 34 سال پیش از نگارش این کتاب، این محوطه توسط فرد دیگری بررسی شده بود، اما لازم است بر اساس اطلاعات و روش‌های کاری جدیدتر و امروزی، توالی فرهنگی این بخش از بلوچستان ایران مشخص شود.

کاوش‌ها در دو برش عمیق انجام گرفت که به شناسایی شش دوره‌ی استقرار منجر شد. سفل بمپور به خاطر اطلاعات جدیدی که در مورد ارتباطات موجود بین مناطق مرزی بلوچستان ایران و سرزمین‌های همسایه‌ی آن یعنی افغانستان و پاکستان در هزاره‌ی سوم پس از میلاد ارائه می‌کند، دارای اهمیت زیادی است. نکات دیگری، هرچند با اهمیت نسبتا کمتر، در مورد ارتباطات موجود با سواحل جنوبی خلیج فارس وجود دارد، اما در مورد این احتمالات باید منتظر مدارک جدیدتری بود.

ظروف سفالی چهار دوره‌ی نخست، نشان دهنده‌ی رشد و گسترش در درون مجموعه‌ای است که تاکنون ناشناخته بوده و به نام فرهنگ دوره I-IV بمپور نام گذاری می‌شود. این فرهنگ ابتدا با فرهنگ ترکیبی و وارداتی در دوره‌ی V جایگزین شده و نهایتا در دوره‌ی VI به شکوفایی می‌رسد. در بمپور، هیچ گونه نمونه‌ی تاریخ گذاری شده بر اساس کربن 14 وجود ندارد، اما مدارک تطبیقی موجود نشان می‌دهد که شش دوره‌ی استقراری موجود، تقریبا از دومین ربع هزاره‌ی سوم تا حدود 1900 پس از میلاد را در بر می گرفته است.<ref> [https://historylib.com/books/2597 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>

==پانويس ==
<references />


==منابع مقاله==
[https://historylib.com/top کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران]
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:تاریخ]]
[[رده:تاریخ ایران]]
[[رده:مقالات جدید(اسفند) باقی زاده]] 
[[رده:مقالات بازبینی شده2 اسفند 1402]]